Freek vs. Yernaz, of de botsing der beschavingen

Precies twintig jaar geleden lanceerde de Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington zijn theorie van de ‘clash of civilizations’. In een artikel in Foreign Affairs voorspelde hij een botsing van beschavingen op het niveau van de wereldpolitiek: volgens Huntington zou “de grote verdeling onder de mensheid en de overheersende bron van conflict cultureel van aard zijn”. Ik dacht aan de term ‘botsing der beschavingen’ toen ik donderdagavond naar de nu al legendarische uitzending van Pauw & Witteman keek, waar Freek de Jonge bijna de studio verliet, maar dat uiteindelijk toch niet deed.

De discussie waarin hij verwikkeld geraakte, ging niet over de wereldpolitiek van Huntington, maar zelden zag ik op een televisiescherm een grotere botsing der beschavingen, die eigenlijk ook cultureel van aard was. Het was meer bepaald een botsing tussen beschaving, en een gebrek daaraan.

U kan, mocht u dat nog niet gedaan hebben, het desbetreffende deel van de uitzending het best bekijken vooraleer u verder leest. U kan daarna, als u tenminste de lawine van schreeuwlelijkheid wilt trotseren, op Twitter even de zoekterm #freek ingeven. U zal vaststellen dat Freek door 90 procent van de kijkers van P&W wordt afgevoerd als een clown die beter met pensioen zou gaan en zichzelf in de uitzending belachelijk heeft gemaakt.

I beg to differ.

Wat ik in de Twitter-aanvallen bijna nooit las, was dat de échte clown van de uitzending Yernaz Ramautarsing was, een student die, in tegenstelling tot Freek, in zijn leven nog maar weinig heeft bewezen, maar in een veelbekeken praatprogramma een kwartier lang een dubieuze theorie mocht verkopen over de vermeende linkse indoctrinatie aan de Nederlandse universiteiten. Hij werd daartoe uitgenodigd op basis van een Facebookpagina met 400 (!) likes. Welke aandachtszoeker met een paginaatje mag straks op televisie komen verkondigen dat Jezus, Hitler, Elvis en Kennedy nog in leven zijn en samen op een onbewoond eiland resideren?

Alles wat Yernaz Ramautarsing zei, rook naar plat populisme. Dus ja, ik schaarde me achter Freek de Jonge toen hij, deels als antwoord op het betoog van Yernaz, de term ‘populistisch-correct’ lanceerde. De student kon er alleen maar smalend om lachen. Meer nog: hij vond het zichtbaar een eer om een populist genoemd te worden, want blijkbaar is dat voor steeds meer mensen een geuzennaam. Toen Freek zei dat de linker- en rechterzijde zouden moeten pogen om elkaar te ontmoeten, noemde de student dat ‘goedkope prietpraat’. Freek kreeg er gratis het honende en haast meewarige glimlachje van de student bij, die naar de cabaretier keek alsof hij een demente opa in een bejaardentehuis voor zich had.

Freek had daarna geen zin meer in de discussie, die er toch nooit een zou worden, al was het maar omdat Pauw en Witteman niet eens de moeite deden om het debat in beschaafde banen te leiden. Ze zaten, achterover geleund, te wachten tot de boel zou ontploffen, want dat levert natuurlijk kijkcijfers op – ook hier steeg de geur van populisme op. Dat Freek de discussie niet langer wilde aangaan, werd, alweer door de betweters der sociale media, als een zwaktebod gezien. Wel integendeel, want Freek is oud en wijs genoeg om dit gedacht te hebben: “Do not argue with an idiot. They will drag you down to their level.”

Nog idioter dan Yernaz toonde Rita Verdonk zich toen ze tegen Freek zei dat hij “toch ook een keertje kon lachen. Vertel eens een leuke grap, je ben toch cabaretier.” Het was een betuttelende uitspraak die een totaal gebrek aan fatsoen blootlegde. “Je moet er niet aan beginnen, want hij kan het niet aan”, zei de student nog toen Freek naar de microfoon liep, en zijn beloofde lied zong in plaats van op te stappen. Gelukkig bleef hij, want hij diende Yernaz Ramautarsing en Rita Verdonk van antwoord met de tekst van zijn lied: “Wat is er toch aan de hand, die hebzucht, dat graaien, het mateloos gebrek aan fatsoen, wat valt daaraan te doen, de grootste bek heeft het hoogste woord, en wat moet gezegd blijft ongehoord.”

De grootste bek heeft het hoogste woord: daarmee was de hele ‘discussie’ aan de P&W-tafel samengevat. Een gebrek aan fatsoen krijgt applaus; een poging tot ontmoeting stuit op hoongelach: ziehier een nieuwe botsing der beschavingen. De reacties op Twitter gaven De Jonge gelijk: daar kon zijn schreeuwende tegenstander op veel bijval rekenen, maar hij werd er niettemin (heel beschaafd) meteen omgedoopt tot de ‘breedbekkikker’.

“De belangrijkste verantwoordelijkheid van de leiders van het Westen”, aldus Huntington in The Clash of Civilizations, “is om de unieke eigenschappen van de westerse beschaving te behouden, te beschermen en te vernieuwen”. Ik dacht dat beschaafdheid net een van die eigenschappen was, maar steeds vaker vraag ik me af of ik me niet vergis.

Dit artikel verscheen ook op het weblog van Ann De Craemer

Het laatste boek van Ann is De Seingever (2012)