De Franse boeren komen in opstand

Al sinds vijfendertig jaar woon ik in Frankrijk, nu eens hier dan daar, en waar het ook was, ik kwam altijd graag bij boeren op bezoek. In Picardië, in Lotharingen, in de Sud-Ouest – het ritueel was altijd hetzelfde. Monsieur en Madame ontvangen je in de keuken, rondom een tafel overdekt met plastic. ‘s Morgens, ’s middags, het maakt niet uit, er wordt een fles tevoorschijn gehaald, je krijgt een glaasje voorgezet, even proosten met Monsieur: “Santé!” Madame kijkt toe, doet niet mee – maar praat voor twee. Dan volgt een toer over het terrein, het voorerf met de kippen, de schuur met de tractor, de stal met de koeien - en wanneer je dan samen met Monsieur weer de warme keuken binnenstapt, stopt Madame je een kartonnen doos met eieren toe. Soms met wat groente, aardappelen of knoflook erbij. Je gaat nooit met lege handen weg. Een Frankrijk zonder boeren kan ik me niet voorstellen. Ja, en wat zou het Franse landschap zijn zonder de boerenbedrijven? Hoe lang nog?

De nodulaire dermatose is een ziekte die bij koeien een huiduitslag veroorzaakt. Er is tien procent kans dat ze eraan sterven, meestal gaat de ziekte na een tijdje vanzelf over. De ziekte is besmettelijk, maar niet voor mensen. De maatregelen die de Franse regering heeft getroffen – in overeenstemming met een bindend Brussels reglement – zijn excessief. Wanneer in een kudde gezonde koeien één aan nodulaire dermatose lijdt, moet de hele kudde worden geëlimineerd. Meerdere boeren hebben de laatste weken van de ene dag op de andere hun hele veestapel zien uitroeien.

Reactie bleef om te beginnen uit - kwam pas twee weken geleden op gang. Toen de kudde van tachtig koeien van een boer in het departement van de Doubs aan de beurt was, kwamen uit de wijde omgeving mensen samen om het sanitaire personeel dat de ‘euthanasie’ moest uitvoeren de toegang tot de stal te beletten. De politie moest eraan te pas komen, in groten getale, om de actievoerders het veld te doen ruimen. Vorige week was een bedrijf met tweehonderd prachtige koeien, van het ras ‘blonde d’Aquitaine’, de klos - één zieke koe, de hele kudde moest dood. Terwijl nota bene de koeien waren gevaccineerd. Ja maar, tussen de datum van de vaccinatie en die van de geldigheid ervan moeten drie weken zitten…

De verontwaardiging bij de boeren, en niet alleen de boeren, heeft intussen een kookpunt bereikt. Op hun tractoren kwamen ze toegestroomd. De wegen rondom het dorp Bordes-sur-Arize, in de Ariège, werden versperd, bomen langs de weg werden daarvoor omgezaagd. Ze waren met zeshonderd. De gendarmerie, die niet lang op zich liet wachten, bestond uit maar liefst driehonderd man. Ze hadden vanwege de versperringen de grootste moeite de boerderij te bereiken, zelfs met de twee zware tanks (van het type Centaur) waarover ze beschikten. De avond viel, nog was niets beslist - en toen was daar plotseling een ronken te horen in de lucht, een ronken dat aanzwol. Apocalypse now! Helikopters. Ze lieten de ene traangasbom na de andere vallen, rook overal, net een veldslag zeiden de getuigen – en zeggen de beelden. En toen was het afgelopen. De dieren, gezonde koeien, en kalfjes, kregen de volgende morgen hun lethale prik. En de boer? Zo’n kudde is het resultaat van tientallen jaren zorg en arbeid. Hij was zo loyaal geweest de dierenarts erbij te roepen toen hij merkte dat een van zijn koeien koorts had. En de dierenarts had de helse machine in werking gezet. De koeien waren gevaccineerd – ja, maar het reglement zegt…

Zeven gendarmes hebben gedurende de actie hun helmen, knuppels en schilden neergelegd, ze konden het handelen dat van hen werd verwacht niet met hun geweten overeenbrengen. Reacties vanuit de politiek worden steeds luider. De zogenaamd ‘extreem’ linkse Le Front Insoumis van Jean-Luc Mélenchon was er als eerste bij om de boeren te steunen. In het parlement werd de Minister van Landbouw Annie Genevard fel aangevallen door het LFI Kamerlid Manon Meunier. Van hun kant proberen extreemrechtse krachten de zaak van de boeren natuurlijk aan een bloed-en-bodem thematiek te koppelen. Wat de boeren zelf betreft, ze kijken wat de politiek betreft de kat uit de boom.  

Natuurlijk moet een dierenziekte worden bestreden, daar zijn de boeren het allemaal over eens. Maar vanwege één zieke koe (met een stervenskans van één op de tien) een hele kudde gezonde, en bovendien gevaccineerde, koeien afmaken! Wat zei Kant? Ja, ‘wie wreed is voor dieren, wordt ook hard in zijn omgang met mensen’. En de ergste soort wreedheid, is de geïnstitutionaliseerde wreedheid van kille technocraten achter bureaus, de wreedheid van cijfers, tabellen, ratio’s. De wreedheid van een president die zijn falen op alle fronten overschreeuwt door zich hard op te stellen. Tanks, helikopters, traangas – in de nacht – om hoogst verontruste boeren uiteen te drijven – kom op! Het enige wat ze deden, was de weg versperren. Ze hebben het toch maar een hele dag uitgehouden.

Want ze zijn verontrust, ook vanwege Mercosur, het handelsverdrag tussen Europa en Zuid-Amerika dat deze week al dan niet zal worden getekend. Wordt het getekend – ondanks de oppositie van zowat het gehele Franse parlement - en treedt het in werking, dan is het met de Franse veeteelt gedaan. Een Frans bedrijf met honderd koeien kan niet opboksen tegen een gigantische mega-stal in de Mato Grosso. En waar in Frankrijk de boeren zich aan allerlei sanitaire regels hebben te houden, zit het vlees uit Zuid-Amerika vol antibiotica en chemische groeiproducten. En als zeggen van niet – zie dat maar eens te controleren! Gezond kwaliteitsvlees zal worden vervangen door ongezonde troep, en het Franse landschap veranderen in een steriele Mid-West of Oekraïne. Jammer, Frankrijk was zo mooi.