Fouilleerbevoegdheden politie verruimd

De Eerste Kamer heeft dinsdag ingestemd met een wetsvoorstel om het preventief fouilleren te verruimen. Burgemeesters mogen voortaan in een ‘noodsituatie’ direct een gebied aanwijzen waarin preventief gefouilleerd kan worden, zonder dat daar toestemming van de gemeenteraad voor nodig is. Ook mag de politie mensen fouilleren die ze meenemen naar het politiebureau. Hiervoor zijn geen criteria vastgelegd, dus het fouilleren kan ook als er geen verdenking tegen de burger is. Op het politiebureau mogen mensen die zijn aangehouden ook ‘in het lichaam’ gefouilleerd worden. Na aandringen van de Eerste Kamer is voor dit laatste wel toestemming van de officier van justitie nodig.

Alleen D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren stemden tegen. De PvdA en de SP hadden wel bedenkingen, maar stemden uiteindelijk toch voor.

13 van de 34 grootste gemeenten maken gebruik van de mogelijkheid om preventief te fouilleren, maar hoe vaak zij dat doen is niet bekend. 10 gemeenten, waaronder de gemeente Den Haag, deden het eerst wel maar zijn ermee gestopt. Burgemeester Van der Laan van Amsterdam liet onlangs nog weten op termijn van preventief fouilleren af te willen.

De Nationale Ombudsman, Raad voor de Rechtspraak, de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten zijn zeer kritisch over deze verruiming van bevoegdheden. Met name omdat vrijheden en grondrechten van burgers worden aangetast zonder toets van de rechter. De Nationale Ombudsman mist bijvoorbeeld duidelijke criteria wanneer dit middel mag worden ingezet. Ook heeft hij ‘forse twijfel’ of er behoorlijke waarborgen zijn voor de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de burger.

In oktober 2012 ontstond er grote beroering omdat staatssecretaris Teeven een enorme preventief fouilleer-actie op touw zette langs de A2, terwijl er geen enkel veiligheidsrisico was wat de inzet van deze bevoegdheid nodig maakte. De Ombudsman vond toen dat de politie ‘misbruik van haar bevoegdheden’ maakte door preventief fouilleren als opsporingsmiddel in te zetten.

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft verklaard dat preventief fouilleren zonder verdenking illegaal is. Het hof acht dit in strijd met het recht op privacy dat is vastgelegd in het Europees Verdag voor de Rechten van de Mens. Hieruit zou blijken dat preventief fouilleren in strijd is met de wet. 

cc-foto: Roel Wijnants