Formatie, rood + blauw = groen

Adviezen aan de informateurs vallen dezer dagen als rijp fruit van de bomen. Insiders weten wat het lot is van bedelbrieven en rapporten aan Den Haag in formatietijd: een hoffelijk bedankbriefje en een hele diepe lade. Dat is misschien maar goed ook. Energiebedrijven die enkele jaren geleden alle maatschappelijke trends negeerden en stug doorgingen met het creëren van overcapaciteit in fossiel opgewekte elektriciteit, willen nu van de kolentaks af. De Energieraad maakt het in zijn recente advies nog bonter en waarschuwt het nieuwe kabinet voor de kosten die verduurzamen met zich mee zou brengen. Oogkleppen op en ruim baan voor het verleden alstublieft!

Anders is het wanneer één van de eigen adviesorganen van de Rijksoverheid een doortimmerde analyse aanbiedt van kansen en bedreigingen op de middellange termijn. De maandag gepresenteerde ‘Balans van de Leefomgeving 2012’ van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stemt tot nadenken. Er is veel goed gegaan, zegt het PBL. De kwaliteit van ons oppervlaktewater is verbeterd, het verlies aan biodiversiteit is getemperd en schoorvoetend beginnen we wat meters te maken in de verduurzaming van de energiehuishouding. Maar internationaal raakt Nederland ernstig achterop.

Voor een handelsnatie die zo afhankelijk is van internationale grondstoffenstromen is ons gebrek aan aandacht voor een verduurzaming van diezelfde handelsketens onthutsend. We behoren langzamerhand tot de meest koolstofintensieve economieën van Europa, waar de hele wereld om ons heen probeert om die afhankelijkheid juist te verminderen. Dit is een direct gevolg van het platte populisme dat Den Haag het afgelopen decennium in zijn greep hield.

Het volk wilde niks horen van klimaatverandering of de desastreuze effecten van de Nederlandse productie en consumptie op de natuur elders. Nu naderen we een moment waarop de vitaliteit van onze economie direct in het geding is, zegt het PBL. Je zoekt al lang geen ecologische evenwicht meer omwille van de ecologie, je zoekt naar een dergelijk balans omwille van de economie.

Het bedrijfsleven heeft al jaren in de gaten dat continuïteit en concurrentiekracht alles te maken hebben met een snel toenemende capaciteit om veel efficiënter om te gaan met steeds schaarser wordende grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen. Kijk naar DSM, AKZO Nobel, Ahold of Unilever. Steeds meer ontkoppelen zij hun groei- en winstdoelstelling van de milieu-impact van hun handelen. Winst is alleen houdbaar als je geen nodeloze schade aanricht aan de natuur en niet méér neemt dan strikt noodzakelijk.

Burgers vormen een enorme groene kracht. Je kunt straks geen vis meer kwijt op het schap als de vangst of productie niet voldoen aan strenge milieunormen. Schone leaseauto’s zijn niet aan te slepen. Het gebruik van groene stroom door bedrijven en huishoudens steeg vorig jaar met ruim 20%.

Nu moet alleen politiek Den Haag nog naar een andere sturingsfilosofie. De staat heeft veel minder macht dan in de voorbije eeuw. Het primaat en het initiatief liggen elders in de samenleving. Doe dan een stapje opzij waar het kan en schets een realistisch beeld van de enorme transitie waar onze economie voorstaat. Draag zorg voor stabiele regelgeving, vergroen het fiscale stelsel en stimuleer alle actoren in de samenleving om hun steentje bij te dragen.

Een stabiele coalitie van sociaaldemocraten en liberalen genereert een geweldige kans op een vernieuwing van het Rijnlands model: rood + blauw = groen.