Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Financier verzwaring elektriciteitsnet uit investeringsfonds

  •  
28-01-2020
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
56 keer bekeken
  •  
Enkhuizen

© cc-foto: Luc Coekaerts

Waarom wordt er in ons land relatief toch zo weinig geïnvesteerd terwijl het land bulkt van het kapitaal en een ongekend sterke leenpositie heeft?
Op de valreep van 2019 bracht het kabinet haar ‘Groeistrategie voor Nederland op de lange termijn’ uit. Het kabinet geeft daarin haar visie op het versterken van het duurzame verdienvermogen van Nederland, niet in de laatste plaats om de stijgende kosten van de vergrijzing voor een dalende beroepsbevolking betaalbaar te houden. Deze groeistrategie vormt de basis voor het investeringsfonds (‘WopkeWiebesfonds’) dat met veel tam tam op Prinsjesdag is aangekondigd en waarvan de Tweede Kamer in het eerste kwartaal van 2020 een uitwerking ontvangt.
Er valt veel over deze strategie te zeggen. Winst is in ieder geval dat – naast traditionele investeringen in R&D, innovatie en infrastructuur – de zesde pijler uit de groeistrategie gericht is op het benutten van de noodzakelijke transities in drie sectoren; de energieproductie, de industrie en de landbouw. Nederland stoot in vergelijking met haar buurlanden relatief erg veel CO2 en stikstof uit, loopt achter in de genoemde cruciale transities, maar kan die achterstand met de juiste keuzes ombuigen in een ecologische én economische voorsprong.
Wat wel zorgen baart is dat er in de Groeistrategie nog heel veel nadruk ligt op een klassieke benadering, waarin het investeringen in de aanbodzijde van onze economie centraal staat. Nu leiden meer publieke investeringen natuurlijk ook tot een groeiende vraag, maar er zijn meer moderne oplossingen mogelijk die transities versnellen én ons verdienvermogen duurzaam versterken.
Daarvoor is het belangrijk om goed te analyseren waarom het rijke Nederland, relatief weinig in eigen land investeert. Nederland bulkt van het kapitaal. Het is de enige substantiële economie in de EU met een staatsschuld onder de 50% BNP. Het nationale overschot op de begroting bedroeg in 2019 meer dan € 14 miljard. Wij hebben het hoogste overschot op de betalingsbalans in de EU, dat is met 11,2 % (ongeveer € 90 miljard) ver boven de in de EU acceptabel geachte bovengrens van 6%. Onze pensioenfondsen beheren een enorm kapitaal van € 1.500 miljard, waarvan maar liefst € 1.300 miljard in het buitenland wordt belegd. En we zien dat beleggers uit binnen- en buitenland geld toeleggen om te mogen beleggen in (veilige) Nederlandse staatsobligaties. Nieuw is dat zogenaamde groen obligaties zo gewild zijn, dat ze tot 5 keer toe overtekend worden.
Waarom wordt er in ons land relatief toch zo weinig geïnvesteerd terwijl het land bulkt van het kapitaal en een ongekend sterke leenpositie heeft? De verklaring is dat Nederlanders in het afgelopen decennium weinig hebben geprofiteerd van de stijgende economische groei, extra dienen te betalen voor de energietransitie en veel van hun bestedingsruimte kwijt zijn aan het aflossen van de hypotheek of het sparen voor het pensioen. Sparen doen ook onze (niet-financiële) bedrijven volop. Zij bezitten enorme spaaroverschotten, zeker vergeleken met buitenlandse concurrenten, maar lijken ook veel voorzichtiger te zijn om in eigen land nieuwe risico’s te nemen, ook uit angst voor jojo-beleid in de aanpak van klimaatverandering.
Kortom, het ontbreekt bij burgers aan koopkracht en bij bedrijven aan zekerheid. Op beide punten is het de overheid die volop aan de knoppen zit. Het dient veel daadkrachtiger een koers uit te zetten als het gaat om de aanpak van klimaatverandering en de stikstofcrisis. En ja, de overheid dient ook meer te investeren. Daarbij kan en moet zij ook kiezen voor investeringen die koopkrachtwinst voor burgers kan opleveren, hen sneller laat profiteren van de energietransitie en ook tot een duurzame versterking van de vraag leidt. Daarbij kan de overheid het ook zo inrichten dat die versterking van de vraagzijde ook bijdraagt aan de versnelling van de noodzakelijke transities. Vóór alles biedt de energietransitie nu een uitgelezen kans.
Met het klimaatakkoord is de ambitie vastgelegd dat Nederland in 2030 voor 70% van onze elektriciteitsproductie gebruikmaken van hernieuwbare energie. Dit vereist een forse versterking van onze stroominfrastructuur, die ook essentieel is voor de elektrificatie van de industrie.
De netbeheerders, Tennet voor het hoofdnet, en decentrale beheerders zoals Aliander, Stedin en Enexis hebben de komende jaren samen voor minstens € 15 miljard aan geplande investeringen staan. Investeringen die betaald zullen worden uit een hoger vastrecht dat burgers en bedrijven als onderdeel van hun energierekening dienen te betalen.
Beter én goedkoper is het om deze 15 miljard via groene obligaties als Nederlandse staat te lenen. Dat maakt 15 miljard euro vrij voor verlaging van het vastrecht en dus aan lastenverlichting. Dat kan en zal direct de koopkracht van burgers versterken en het draagvlak voor de energietransitie versterken.
Via een convenant kan de overheid met bedrijven afspreken dat zij het voordeel van een veel lager vastrecht investeren in energiebesparing en verdere elektrificatie van hun productieprocessen. En samen zullen overheid en bedrijven ook in de ontwikkeling van groene waterstof dienen te investeren, zodat we in Nederland energie over seizoenen heen kunnen opslaan en hele hoge temperaturen kunnen creëren zonder CO2-uitstoot. Er is dus volop ecologische én economische winst te behalen als de noodzakelijke verzwaring van ons elektriciteitsnet uit het nieuwe investeringsfond wordt gefinancierd!
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (26)

Frits Jansen
Frits Jansen25 feb. 2020 - 11:59

Volgens mij hebben we te veel bange ambtenaar-achtigen die gewoon niet durven te investeren: stel je voor dat er iets fout gaat! Ook in het bedrijfsleven zitten veel van die ambtenaar-achtigen.

Henk Daalder Pak de Wind
Henk Daalder Pak de Wind1 feb. 2020 - 18:51

Goed verhaal, investeer in zwaardere stroom netten, omdat we weten dat we veel meer stroom gaan gebruiken. Netbeheerders wachten onterecht af. We weten dat er in wijken steeds meer zonnepanelen komen, en warmtepompen, en laders van elektrische auto’s. Netbeheerders kunnen hier een mix van zwaardere netten en verkeersregels voor onze stroom instellen. Daarbij publiceren ze hoeveel rest ruimte er nog is op het lokale net. Onze apparatuur leest dat digitale real time signaal, en past zich aan. Zo voorkomen we overbelasting bij pieken. Een ander punt is dat huishoudens straks een kavel windpark of zonneweide in de regio gebruiken, om hun eigen stroom op te wekken. Daarvoor moeten we die stroom kunnen salderen, thuis gebruiken voor de kostprijs, ca 4 cent per kWh. En het lokale net moet die stroom ook kunnen dragen Dit geeft een gemiddeld huishouden een voordeel tot €3000 Maar dan moet de politiek ons dat voordeel wel gunnen Daarvoor deze petitie http://www.duurzamebrabanders.nl/blog/2020/01/claim-e3000-extra-koopkracht-als-fnv-lid-uit-de-energietransitie/

adriek
adriek29 jan. 2020 - 13:45

Een huisje in Amsterdam kopen en verhuren levert een rendement van tien procent of meer op in een zwaar overspannen woningmarkt zonder uitzicht op verbetering (voor de bewoner). Aandelen leveren zonder enige inspanning en met minimaal risico (als je alleen naar de recente geschiedenis kijkt) zes tot tien procent op. Een hoogspanningsleiding aanleggen vereist serieuze investeringen (lastige aanbestedingen), een heleboel vergunningen (tegenwerkende actiegroepen), veel werk (gebrek aan technici) en landt in een markt waar stevig geconcureerd wordt. Daar zijn de rendementen hooguit een paar procent. Dus waar laat de 'durfinvesteerder' zijn geld liever?

1 Reactie
Klaas Punt
Klaas Punt30 jan. 2020 - 17:12

Eirda - dat net is toch van ons. De gemeenschap. Tenzij het zaakje spoedig geprivatiseerd dreigt te worden zou ik zeggen zo snel mogelijk geschikt maken voor 2050 of verder. Het gaat m.i. niet om het rendement maar om een net te hebben dat alle toeleveringen van zonne-energie aan kan, dat de grote vloot auto's kan laden.

korheiden2
korheiden229 jan. 2020 - 12:32

Het lijkt me inderdaad beter dat de regering, nu het geld blijkbaar tegen de plinten klotst, eens serieus gaat investeren. Dat kan in verbetering (en vooral aantrekkelijker maken) van het OV, ruimhartige subsidies voor verduurzaming en veel meer geld naar fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. Tot nu toe lijkt het alleen beleid om belastingen te verhogen.

3 Reacties
Katootje2
Katootje229 jan. 2020 - 14:24

korheiden: "Het lijkt me inderdaad beter dat de regering, nu het geld blijkbaar tegen de plinten klotst, eens serieus gaat investeren." De vraag waarom dat niet zou kunnen op de manier zoals dat hier in dit stukje wordt voorgesteld blijft bestaan. Verder ben ik niet tegen meer geld voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek, maar de vraag rijst natuurlijk wel waarnaar.

korheiden2
korheiden229 jan. 2020 - 23:41

@Katootje : Ik ben het dus gewoon met Van der Lee eens. Nederland geeft niet zo heel veel uit aan fundamenteel wetenschappelijk onderzoek (research & development) terwijl daar juist grote stappen gemaakt moeten kunnen worden, zeker m.b.t. de energietransitie. Denk aan betere batterijen, waterstof, thorium en alles wat verder kan helpen de C)2-uitstoot naar beneden te krijgen.

Katootje2
Katootje230 jan. 2020 - 11:12

Betere opslag van energie maakt kernenergie overbodig.

Pensionada2
Pensionada229 jan. 2020 - 6:56

Pensioenfondsen hebben slechts 1 doel: zorgen dat de ingelegde pensioenpremies dusdanig renderen opdat er een goed pensioen kan worden uitgekeerd. Gezien de rendementen behaald in 2019 (gemiddeld 15%) kan dat dus het beste in het buitenland. Volgens de regering en de partijen die klimaatakkoord bejubelen, kost de energietransitie ongeveer 2 miljard per jaar. Dat kan best uit de lopende begroting worden betaald. Dat GL nu 15 miljard extra financiering wil om het draagvlak te versterken geeft te denken. Maar ik heb wel een idee: stop met de subsidie op biomassa (levert 11 miljard op) en stop dat geld in de uitbreiding van electriciteitsnet en vastrecht voor burgers.

Lowieke de Vos
Lowieke de Vos29 jan. 2020 - 5:43

Nederland heeft zo ongeveer de hoogste belastingdruk van Europa. Dat dit statistisch niet zo is komt omdat allerlei gluipertjes zoals BPM en het werkgeversdeel van het salaris niet in de statistieken opgenomen worden. Wanneer Nederland eens op de bureaucratie en regelzucht gaat bezuinigen, is die 15 miljard een peuleschil.

Sonic2
Sonic228 jan. 2020 - 23:45

Heel erg mooi betoog meneer van der Lee. U kunt prachtig schrijven en de formuleringen zijn raak. Het is nu 2020 en het wordt nu eens tijd voor actie. En dan heb ik het over sociale actie. Dus groen en sociaal. Met een lagere energie rekening. Met lagere lasten op inkomen/ arbeid en hogere op vervuiling. En nu een keer geen stomme fouten. Geen verkeerde calculaties meer met energie rekeningen. Geen energie rekening verhoging meer. Als jullie het op een sociale manier doen( en dat kan met enige creativiteit) dan hebben jullie mijn steun en van velen. Als jullie er niet in slagen de energie transitie sociaal te laten verlopen dan kunnen we beter meteen het premierschap aan Baudet geven. Of Wilders. Nog erger. Misschien is het niet fair. De PvdA faalt al 20 a 30 jaar, maar er zijn dingen zoals klimaat en daar aan gekoppeld armoede en ongelijkheid. Die mogen niet fout gaan. Dus verkloot het niet. Hoop dat die boodschap ergens luid en duidelijk land. En daarom ben ik eigenlijk wel benieuwd naar GL in de regering. Van 2015 tot en met 2018 ging dat prima. 2019 kroop GL bij VVD en CDA op schoot. Ben benieuwd wat Groenlinks kan.

3 Reacties
erikbos
erikbos29 jan. 2020 - 8:02

"Met een lagere energie rekening. Met lagere lasten op inkomen/ arbeid en hogere op vervuiling." Een lagere energie rekening en hogere lasten op vervuiling is tegenstrijdig. Meer energieverbruik is vervuiling. Pas als we alle energieverzieningen CO2 neutraal hebben kan je daar aan denken. Niet met de huidige energiemix.

Pensionada2
Pensionada229 jan. 2020 - 16:53

Bij mijn weten heeft GL nog nooit in de regering gezeten en hopelijk gaat dit ook nooit gebeuren.

Henk Daalder Pak de Wind
Henk Daalder Pak de Wind1 feb. 2020 - 19:01

De blinde vlek bij GroenLinks is investeren in verplichte CCS voor alle grote. CO2 uitstoters. Peer reviewed klimaat wetenschap concludeert dat dat nodig is om het klimaat onder de 1,5 graad te houden. Maar dat negeert Groenlinks. De techniek voor CCS ligt op de plank. Het kan zo bij de kolencentrales worden ingebouwd. Hun stroom wordt dan 3 cent duurder, maar is dan wel klimaat neutraal. Vervolgens kunnen bedrijven de techniek wereldwijd implementeren. Doordat stroom uit klimaat neutrale centrales 3 cent duurder is, wordt duurzaam aantrekkelijker, en op termijn worden die klimaat neutrale centrales niet meer gestookt dan strikt noodzakelijk is bij stroom tekorten

Audio
Audio28 jan. 2020 - 21:42

"Dat maakt 15 miljard euro vrij voor verlaging van het vastrecht en dus aan lastenverlichting. Dat kan en zal direct de koopkracht van burgers versterken en het draagvlak voor de energietransitie versterken." Op zich een aardig idee, maar je bereikt veel meer door de energiebelasting en de inkomstenbelasting met 3 of 4 procent te verlagen.

1 Reactie
Katootje2
Katootje229 jan. 2020 - 0:39

Nee hoor, dit idee is veel beter.

Audio
Audio28 jan. 2020 - 21:38

"Daarvoor is het belangrijk om goed te analyseren waarom het rijke Nederland, relatief weinig in eigen land investeert. Nederland bulkt van het kapitaal. Het is de enige substantiële economie in de EU met een staatsschuld onder de 50% BNP. Het nationale overschot op de begroting bedroeg in 2019 meer dan € 14 miljard. Wij hebben het hoogste overschot op de betalingsbalans in de EU, dat is met 11,2 % (ongeveer € 90 miljard) ver boven de in de EU acceptabel geachte bovengrens van 6%. Onze pensioenfondsen beheren een enorm kapitaal van € 1.500 miljard, waarvan maar liefst € 1.300 miljard in het buitenland wordt belegd. En we zien dat beleggers uit binnen- en buitenland geld toeleggen om te mogen beleggen in (veilige) Nederlandse staatsobligaties. Nieuw is dat zogenaamde groen obligaties zo gewild zijn, dat ze tot 5 keer toe overtekend worden." Van der Lee zegt met zoveel woorden dat de economie draait als een tierelier en dat dit te danken is aan Rutte en zijn ministerploeg. De financiële situatie is buitengewoon goed en Nederland is goed voorbereid op een eventuele recessie. Er moet nu wel geïnvesteerd worden in de energietransitie, onderwijs, infrastructuur etc.

3 Reacties
Audio
Audio28 jan. 2020 - 21:39

Stel voor dat we Nederland zouden inrichten volgens de marxistische ideeën van Mark Huysman. Die zou de kip met gouden eieren slachten. En tevens een enorm machtige staat optuigen die het individu zou verpletteren en het maatschappelijke middenveld zou wegvagen.

Katootje2
Katootje229 jan. 2020 - 0:45

Van der Lee zegt met zoveel woorden niet, dat we al geruime tijd de rekening krijgen gepresenteerd in de vorm van achterstallig onderhoud op gebied van de zorg, het onderwijs, openbare veiligheid, volkshuisvesting ja, op welk gebied eigenlijk niet. Die kip van jou legt windeieren.

MountEverest
MountEverest29 jan. 2020 - 9:18

@Katootje Er moet inderdaad geïnvesteerd worden en daar is nu genoeg geld voor. Dankzij het beleid van Rutte c.s. is dat geld er. Europese landen met enorme staatsschulden zoals Italië kunnen elk moment omvallen. Als Nederland een SP regering zou hebben gehad, zou het nu op Griekenland of Italië lijken. Dankzij het beleid van Rutte c.s. draait de economie als een tierelier. Een flinke belastingverlaging geeft de werkenden per direct meer koopkracht. Ook weer goed voor de economie.

itsme3
itsme328 jan. 2020 - 21:30

"Dat maakt 15 miljard euro vrij voor verlaging van het vastrecht en dus aan lastenverlichting. Dat kan en zal direct de koopkracht van burgers versterken en het draagvlak voor de energietransitie versterken." Zo kennen we groen links weer. Lenen en spenderen. Als u het vastrecht verlaagd dan betekent het dat het geld linea recta wordt toegevoegd aan de staatsschuld zonder dat er inkomsten voor de staat tegenover staan.

5 Reacties
Sonic2
Sonic228 jan. 2020 - 23:52

LOL. Het lenen van geld kost niets. Spenderen deed vooral het kabinet van Agt/Wiegel. Die het tekort van 3 naar 11 procent omhoog joeg. Als er een stroming is die niet met geld kan omgaan dan zijn het VVD en CDA wel. Afbreken, saneren. Al helpt die verraders partij van de PvdA ook mee. Ik neem dat woord verraad liever niet in de mond. Maar de PvDA verdient het. Ik ben een fervent aanhanger van Keynes. Als je iets uit de laatste 30 a 40 jaar kan aflezen is dat het neoliberalisme niet heeft gewerkt. Tijd omdat bij het oud vuil te zetten. En naar een veel socialere economie te gaan. Wanneer houdt het gezeur eens op over dat te veel uitgeven? Moeten we nu ook al gaan bezuinigen om in 2070 genoeg over te houden? Dit soort verhalen had je ook al in de jaren 90. We moeten bezuinigen en hervormen om de voorzieningen in de nieuwe eeuw op peil te houden. Tijd voor ander beleid.

itsme3
itsme329 jan. 2020 - 9:20

"Het lenen van geld kost niet" Ik weet niet of dat u het beseft, maar geleend geld moet ook terugbetaald worden. Misschien dat dat in uw kringen niet gewoon is, maar in de mijne wel. U heeft gelijk voor wat betreft Van Agt/Wiegel. Vandaar dat we ook blij mogen zijn dat het vorige kabinet van VVD en PvdA de zaakjes financieel op orde hebben gezet en dat dit kabinet een gematig uitgavenpatroon heeft. Tja, Keynes. Wie is er niet groot mee geworden. Alleen jammer dat het niet werkt.

Paul250371
Paul25037129 jan. 2020 - 13:30

Ik weet niet of dat u het beseft, maar geleend geld moet ook terugbetaald worden. Misschien dat dat in uw kringen niet gewoon is, maar in de mijne wel. Hoe hoog is de rente? In jouw rechtse kringen is het de gewoonte om alle middelen aan te wenden om zo min mogelijk belasting te betalen. Of dat ten koste gaat van de schatkist en dus de staatsschuld zal jouw kringen een worst zijn.

Stheno
Stheno29 jan. 2020 - 16:35

Sonic, Paul, Ik begrijp dat menigeen hier nog staat te juichen als de minster van financien een jubelbericht eruit gooit: de overheid leent geld en met de negatieve rente op de markt krijgt de staat zelfs geld toe! De realiteit is een bittere: want wie koopt die staatsobligaties? Niet iemand die er met plezier in investeert, nee, iemand die moet; bijvoorbeeld omdat dit in de statuten staat (of in wetgeving). Dus wie koopt zoiets, wetende dat ze hetzelfde of zelfs minder geld terugkrijgen aan rente/aflossing, zeker als de inflatie ook nog meegenomen gaat worden in de berekening? Bijvoorbeeld pensioenfondsen. Fijn voor de werkende klasse (voorheen arbeiders genoemd): je mag, nee: moet geld inleggen voor bijvoorbeeld je pensioenpremie, wetende dat je er in ieder geval minder voor terugkrijgt. Tel uit je verlies. Met een kwinkslag zou je het ook een belasting of accijns kunnen noemen.

itsme3
itsme329 jan. 2020 - 20:17

@Paul "In jouw rechtse kringen is het de gewoonte om alle middelen aan te wenden om zo min mogelijk belasting te betalen. " Waarom zou dit betekenen dat ik rechts ben (tenzij u alles ter rechterzijde van de SP (extreem)-rechts noemt). Ook veel linkse mensen beseffen dat geldbomen niet bestaan.