Filmrellen in Haren

Zou de film de schuld krijgen van de rellen? Gaat de inhoud en verspreiding veroordeeld worden? Hebben de makers wel voldoende afstand genomen van het geweld? Heeft er al iemand gezegd dat het gewoon humor is die je niet serieus moet nemen en waar je tegen moet kunnen?

Nee, ik heb het niet over ‘Innocence of Muslims’ maar over ‘Project X’, de film die vrijdagavond het dorp Haren een nachtmerrie bezorgde. Ik heb m niet gezien maar op die – komisch bedoelde – film valt wel wat aan te merken, begrijp ik uit een recensie op Filmtotaal. Recensent Fabian Melchers concludeerde bij de premiere in maart van dit jaar :

“(…) dat Project X een film is geworden die uiteindelijk precies onderuit haalt waar de makers zo van lijken te houden. Ze zagen lol en amusement in een feest dat uitmondt in totale chaos en anarchie, maar hun film laat domweg zien dat het zelfdestructief gedrag is waar jongeren tegen beschermd zouden moeten worden. Ze hebben het effect van hun eigen film niet begrepen. Net zoals de hoofdpersonages aan het eind (nog) niet begrijpen wat ze hebben aangericht. Onwetendheid op twee niveaus.”

Het zijn profetische – excusez le mot – woorden die zo op het drama in Haren kunnen slaan.

Haren is niet het eerste slachtoffer van Project X. In Canada dreigde een soortgelijk feest eerder te ontaarden in een party voor tienduizenden. In maart viel er een dodelijk slachtoffer bij een uit de hand gelopen imitatie in Texas.

Waar gebeurd Zou de film vanwege dit soort gevolgen verboden moeten worden? De verspreiding veroordeeld? Nee, natuurlijk niet. Het probleem zit ook niet in de film. Sterker, het fenomeen bestond al voor de film werd gemaakt. Project X is mogelijk gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. In 2007 werd een Australische jongen wereldberoemd op internet omdat er via social media een paar honderd gasten op zijn feestje waren afgekomen en de straat gesloopt werd. Het televisie-interview met de niet al te snuggere jongen , die nergens spijt van had, ging viral.

Hebben de media het gedaan? Volgens burgemeester Bats wel. Hij vindt dat de rol van de media onderzocht moet worden. Zegt Bats die de hele week opriep vooral toch niet naar Haren te komen. Een beetje als een bank die zegt ‘haal toch vooral niet al uw geld van uw rekening.’

Op  Joop, dat als een van de eersten over de zaak publiceerde, hebben we aanvankelijk niet vermeld om welke gemeente in Nederland het ging, ook al was dat op tal van plekken op internet makkelijk te achterhalen. In de brief die we publiceerden stellen de ouders dat naar hun mening ‘extra publiciteit het proces eerder versterkt dan dempt’. Het was toen al duidelijk dat het fenomeen onvermijdelijk nieuws zou worden. Logisch, want het ging ook om iets bijzonders. Het leek eerlijk gezegd ook wel wat komisch, zoals dingen die mis dreigen te gaan dat vaker zijn. Daar schuilt geen kwaad in. We lachen om iemand die van de trap valt, maar natuurlijk niet als hij z’n nek breekt.

Andere media waren mede daarom wellicht wat minder terughoudend, radiostations riepen naar verluidt vrolijk op om naar Haren te gaan. Niemand dacht kennelijk nog terug aan het drama in Hoek van Holland waar een gratis feest uit de hand liep omdat het een magneet bleek voor relschoppers. Hooligans in Haren, wie verzint dat?

Zonder media-aandacht waren er misschien minder mensen op af gekomen maar dit fenomeen bestaat ook zonder de aanjagende rol van traditionele media. In landen waar de social media een belangrijke wervende rol spelen bij het in beweging brengen van massa’s doen, staan de traditionele media vaak onder streng toezicht. Het houdt de massa niet tegen. Via social media kun je revoluties beginnen maar ook feestjes. En rellen, weten we nu. 

Het gaat niet altijd mis Is het de schuld van de social media? Twee jaar geleden kampte Frankrijk met een soortgelijk fenomeen: Apéro géant. Via Facebook werden op de openbare weg gigantische cocktailparty’s georganiseerd. Op z’n Amerikaans, iedereen moest eigen drank meenemen. Vooral in steden waar weinig te beleven valt, werden de feesten erg populair, duizenden jongeren kwamen er op af. Het werden afmattende  slemppartijen. Toen viel er in Nantes een dode en begonnen de autoriteiten in te grijpen. De test-case kwam met een apéro géant die werd gepland onder de Eiffeltoren , bedoeld voor een record aantal deelnemers. Het gemeentebestuur bracht een politiemacht op de been. De straten rond het gebied werden afgezet, je mocht wel naar binnen maar werd gecontroleerd en alle alcohol in beslag genomen. Dat laatste maakte het feest erg onaantrekkelijk en er gebeurde niets. Je kunt dus wel degelijk een puinhoop voorkomen. Het is mij een raadsel waarom de gemeente Haren geen alcoholverbod voor het hele dorp heeft afgekondigd en gehandhaafd. Gisteravond haalde de gemeente wel straatnaambordjes weg. Dat hielp misschien in de Tweede Wereldoorlog tegen de bezetter maar de tijden zijn veranderd. Mensen met social media op hun smartphones kijken niet naar straatnaambordjes maar naar de gps-info op hun scherm.

Hooligans Maar de enige, echte schuldigen zijn de relschoppers, de hooligans. Ze zijn er altijd en overal. We plakken er graag etiketten op, politiek, religieus of sociaal, maar feit is dat ze in werkelijk uit alle geledingen van de maatschappij komen. Ze zijn uit op confrontaties, ze willen vechten. Je kunt ze publiekelijk veroordelen maar daar lachen ze net zo hard om als om een brandende auto. Ze voelen zich superieur omdat ze denken, voor zo ver ze dat kunnen, dat ze dankzij de massa ongrijpbaar zijn. En daar vergissen ze zich nu in. Er zijn overal camera’s en met behulp van sociale media slaagt de politie er steeds beter in deze types te pakken.

Als de hooligans er niet waren geweest, was Haren gewoon een curieuze gebeurtenis gebleven. Tienduizenden bezoekers voor een feest dat er niet was. Iedereen vroeg zich af of er wat zou gaan gebeuren, niemand hield rekening met wat er uiteindelijk gebeurde. Je zou er een film over kunnen maken.

Lees meer opinies over Project X Haren op Joop.nl:

Opinie Peyman Jafari: Autochtone gemeenschap moet rellen in Haren veroordelen Opinie Peyman Jafari: Autochtone gemeenschap moet rellen in Haren veroordelen

Opinie Goos de Boer: Waarom ik aangifte doe tegen een ME’er Opinie Chris Klomp: De held van Haren Opinie Han van der Horst: Heeft Haren een kans gemist?

Opinie Patrick van Veen: Kudde op drift in Haren Opinie Vincent van der Vlies: Hoe Haren een Titanic werd