Extreemrechts oogt vermoeid en sleets

Het was geen schitterend weekend voor extreemrechts in Nederland. De massademonstratie van Geert Wilders in Rotterdam trok slechts enkele honderden deelnemers. De toogdag van De Nederlandse Leeuw in de Rijswijkse Broodfabriek had inhoudelijk een teleurstellend verloop. Menigeen die vijfentwintig euro had gelapt voor een entreebewijs zal zich wel bekocht hebben gevoeld.

Hoofdspreker Jordan Peterson hield een associatief betoog waarin Freud, Jung, Nietzsche en het boek Genesis elkaar tegen het lijf liepen. Zelf de logos kwam aan de orde. Peterson wekte de indruk dat hij dit begrip in zijn christelijke betekenis gebruikte en dan hebben wij het over een met God in verband gebrachte levenskracht van het universum. Ook stelde hij zijn publiek de manier waarop grotere ratten met kleinere en jongere soortgenoten speelden. Uiteindelijk mondde dit alles uit in de conclusie dat de westerse cultuur met fair play en spelregels te maken heeft. Zo baarde de berg een muis.

Dit alles werd voorafgegaan door een keynote van de bekende futuroloog Adjiedj Bakas, die sterk werd gehinderd door haperende techniek. Hij begon met het bekende filmpje uit 2015 van vluchtelingen die ergens in Servië door het gras trekken met daaroverheen het bekende nummer Money makes the world go round. Dit zette de toon voor de rest.

Bakas verwacht een wereld waarin de bevolking van staten zich achter muren verschuilen terwijl zij onder elkaar geborgenheid zoeken in een oorlogseconomie. De trendwatcher vindt dat best een aanlokkelijk perspectief omdat oorlogseconomieën altijd uitbarstingen van vernieuwing en creativiteit met zich mee brengen. Het leek Ernst Jünger wel met zijn denkbeelden over de zuiverende werking van de oorlog die zoveel kracht en scheppingskracht met zich mee brengt juist door de vernietiging. Jünger deed die denkbeelden op in de loopgraven aan het westfront tijdens de Eerste Wereldoorlog. Waar je maar op zit te wachten.

De deeldiscussie van de toogdag leverde de gebruikelijke suggesties aan de regering op: grenzen dicht, salafisme verbieden. Geert Wilders vatte het allemaal wat korter samen toen hij zaterdagmiddag aan het begin van zijn demonstratie kort opdook om zijn publiek op te roepen in verzet te gaan tegen de islamisering en tegen zijn bekende nepverhaal dat er elk jaar miljarden naar Afrika gaan. Boven zijn publiek van enkele honderden personen wapperden de banieren van Pegida en het oranje blanje bleu van vooroorlogse beruchtheid. Enkele Vlamingen hadden hun leeuwenvlag meegenomen.

Na Wilders’ toespraakje kwam de stoet in beweging. Het waren voornamelijk mannen, vijftigers, veelal met een jack aan. Vrouwen – meest ook van die leeftijd – waren sterk in de minderheid. De koppen waren door het leven getekend. Ze waren er niet ongeschonden doorheen gekomen.

Dan oogde het publiek in de Broodfabriek een stuk jonger. Ook daar was het een mannenzaak, zo deelden de presentatoren van de avond zelf mee. 87% van de aanwezigen was man, in leeftijd variërend van veertien tot achtenzeventig. Maar ze hadden, zo blijkt uit de resultaten van de bijeenkomst in Rijswijk, verrassend weinig nieuws te melden.

Het ontbrak aan kwaliteit. Het swingde niet. Het had geen pzazz. Het was vermoeid en sleets. In Rijswijk en in Rotterdam. Uiterst rechts in Nederland is vooral een zaak van mannen zonder glorie. Wie oprechte betrokkenheid en eerlijke woede had willen zien, moest in Groningen zijn.