Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Experiment met tuinkers en Wi-Fi, niet zo'n best onderzoek

  •  
28-05-2013
  •  
leestijd 6 minuten
  •  
336 keer bekeken
  •  
RTEmagicC_grafiekpepijn_01.jpg
De wetenschappers die zo enthousiast zijn over het tuinkers-experiment zijn bekende verspreiders van stralingsangst
Vijf Deense scholieren deden een experimentje met tuinkers. Ze plaatsten zes schoteltjes met watten waarop ze het zaad hadden uitgestrooid tussen Wi-Fi-routers en zes vergelijkbare schoteltjes als controle in een ander lokaal, maar dan zonder de stralingsbronnen. De hele tijd gaven ze de schoteltjes netjes water en na dertien dagen besloten ze de tuinkers af te knippen en te drogen. En ze telden hoeveel zaadjes ontkiemd waren op elk bordje. Een schokkend resultaat: van de bestraalde zaadjes waren er veel minder ontkiemd!
Alles werd in een rapportje opgeschreven en daarmee wonnen ze een prijs. De Deense nationale omroep plaatste op haar site op 16 mei een bericht hierover waarin ook de belangstelling van buitenlandse wetenschappers werd vermeld voor dit opmerkelijke resultaat van zo’n simpel proefje. Het Engelstalige blog Geek.com nam het een dag later over en daarna volgden een hoop andere, tot  ABC News op 24 mei aan toe.
Al deze berichtgeving was nauwelijks kritisch en het nieuws verspreidde zich als een lopend vuurtje via blogs en Facebook. Kijk maar eens wat een Google zoekopdracht oplevert met de woorden “ wifi cress “. De eerste journalist die er eens goed naar keek, was vermoedelijk de Noorse wetenschapsjournalist Gunnar Tjomlid. Zijn uitgebreide blog hierover (van 19 mei, met latere aanvullingen) laat zien dat er heel wat op het experiment is aan te merken en dat de wetenschappers die er zo enthousiast over zijn, bekende verspreiders van stralingsangst zijn. Het is natuurlijk leuk voor de meiden dat ze een prijs wonnen met hun onderzoek, maar het is minder fraai dat het zo wordt misbruikt door deze pseudowetenschappers.
Waarom moeten we het resultaat niet al te serieus nemen? Tjomlid geeft een hele waslijst van zaken die er mee aan de hand zijn; ik geef de belangrijkste hier kort weer:
– De aanwezigheid van de stralingsbronnen was niet het enige verschil in de omstandigheden van de Wi-Fi en controlegroep. Als je het verslag van het experiment leest, komt je ook foto’s tegen van de proefopstelling. Daarop valt te zien dat in de Wi-Fi-groep ook een aantal laptops dicht op de bordjes stond. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit een (lokaal) effect had op de luchtstroom en temperatuur rondom die bordjes en dat kan zeer goed van invloed zijn geweest op de ontkieming. Andere mogelijke oorzaken zijn dus niet goed uitgesloten.
– Het was natuurlijk ook volslagen duidelijk wat de Wi-Fi-groep was, en wat de controle. Niet geblindeerd.
– Tjomlid mailde met de docent van de meiden en kreeg te horen dat er eigenlijk twee keer een dergelijk experiment was uitgevoerd. De eerste keer hadden de routers alleen hun SSID staan uitzenden (het herkenningsignaal van het netwerk). In het vervolgonderzoek hadden ze de laptops elkaar constant laten ‘pingen’, zodat er een veel drukker netwerkverkeer werd veroorzaakt. Dit tweede experiment liet echter een veel minder negatief effect zien. Het rapportje is alleen gebaseerd op die eerste proef. In feite is dit publicatiebias: weglaten van resultaten die niet bevielen.
– In het rapportje wordt het gevonden verschil geïllustreerd met de grafiek hiernaast. Op de websites die hierover berichten, vind je echter telkens foto’s van een heel groen, onbestraald, ‘gezond’ schoteltje en een schoteltje dat er heel wat minder florissant uitziet, het zieke, bestraalde geval. Die foto’s zijn natuurlijk een stuk leuker om op te nemen in een stukje, maar ze geven een erg slecht beeld van de lang niet zo beroerde getallen: gemiddeld waren er in de controlegroep 332 zaadjes ontkiemd, tegen 252 in de bestraalde groep (telkens van de 400 zaden die op één schoteltje waren gestrooid). Misleidende weergave van het resultaat in de media.
– Iets wat Tjomlid niet vermeldt, maar waaraan ik zelf nog dacht: de schoteltjes zijn helemaal niet goed van elkaar gescheiden, dus is het maar de vraag of je ze als individuele waarnemingen mag beschouwen. Je kunt eigenlijk zeggen dat we met een N=2 experiment van doen hebben, wat nauwelijks zeggingskracht heeft. Foutieve statistische analyse.
– Het experiment werd op dag 13 gestopt. Niet omdat dit vooraf zo was vastgelegd, maar toen was de controlegroep zo’n beetje uitgegroeid. Probleem hiermee is dat een verschil in temperatuur van slechts een paar graden al een vertraging van de groei (en ontkieming) van tuinkers kan betekenen. Als er zo’n temperatuursverschil was door de plaatsing van de laptops, dan is het niet onwaarschijnlijk dat de Wi-Fi groep net zo ver had kunnen uitgroeien als ze maar een paar dagen langer hadden gewacht. Maar ze waren waarschijnlijk alleen op zoek naar bevestiging van het idee dat ze vooraf hadden van het effect van straling. Als je het rapportje leest, is er duidelijk sprake van bias, een vooringenomenheid in de richting van één specifieke uitkomst, nl. dat elektromagnetische straling (van Wi-Fi, DECT of GSM) een niet-thermisch effect heeft.
– Maar hoe kwamen deze jonge meiden aan die vooringenomen houding? Dat komt waarschijnlijk doordat hun docent ze alleen maar voorzag van studies die ook schadelijke effecten lieten zien. Deze studies zijn echter bijna allemaal aan de dubieuze kant en meestal van wetenschappers, die door hun collega’s niet meer serieus worden genomen. Voor een verklaring hoe elektromagnetische straling invloed zou kunnen hebben (op een licht opwarmingseffect na), geven ze maar één bronvermelding: een rapport van Thomas Grønborg, die op zijn beurt weer erg leunt op de ideeën van Olle Johansson (zie verderop). Dit eenzijdig selecteren van literatuur noemen we cherry picking.
– Wie zijn eigenlijk die buitenlandse wetenschappers die zo enthousiast waren over dit experiment? Het Deense stuk noemt Olle Johansson. Dat is echter iemand die bij zowat alle ziektes van de moderne tijd een beschuldigende vinger richting stralingsbronnen heeft gewezen. De Zweedse skeptici beloonden zijn praatjes met hun “ Misleider van het jaar “-prijs in 2004. In het bronstuk wordt verteld dat hij van plan is het onderzoek te herhalen met Marie-Claire Cammaerts van de Université libre de Bruxelles. Ik verwacht daar weinig goeds van. Zij deed ook het uiterst dubieuze onderzoek naar het effect van GSM-straling op mieren, dat ik eerder op klopdatwel besprak: Mieren gestoord door GSM?
– Tjomlid achterhaalde in zijn mailwisseling met de Deense docent ook nog de namen van Andrew Goldsworthy, ook een bekende verspreider van angst voor straling, en de Nederlander Niek van ’t Wout. Die laatste is beleidsmedewerker groen in de gemeente Alphen aan den Rijn en aanstichter van een onderzoek van Universiteit Wageningen naar het vermeende schadelijke effect van mobiele telefonie op bomen. Dat stelde ook niet veel voor, maar ging eveneens het internet over in 2010. Ook TNO en TU Delft werden er ten onrechte mee in verband gebracht. Van het ingezette vervolgonderzoek in Wageningen heb ik niets meer vernomen.
Het is vrij helder dat je op grond van dit experiment geen conclusies kunt trekken over (niet-thermische) effecten van Wi-Fi-routers op ontkieming. Jammer dat de meiden zo’n overduidelijk vooringenomen docent hadden en dat hun “resultaat” nu door allerlei pseudowetenschappers als bewijs wordt gebracht voor het gevaar van elektromagnetische golven. Als dat gevaar er al is, dan moeten de risico’s als erg laag worden ingeschat. In ieder geval zijn de te verwachten effecten zo klein dat je erg je best zult moeten doen om er iets van terug te vinden in de “ruis” van andere invloeden. De fouten in dit experiment zijn de scholieren niet te verwijten. Laten we hopen dat het hun overduidelijke interesse in het doen van onderzoekjes niet zal wegnemen. Vanwege alle problemen die aan dit onderzoek kleven, kan het juist als een mooi voorbeeld dienen. Van je fouten leer je immers het meest.
Lees vooral ook het blog van Gunnar Tjomlid zelf, dat veel meer interessants bevat dan ik in mijn samenvatting heb opgenomen: Met Google translate is het goed te volgen. Het rapportje van de scholieren staat op die Deense site (.pdf).
Dit artikel staat ook op kloptdatwel.nl

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (9)

JoopSchouten
JoopSchouten28 mei 2013 - 18:28

Goede argumenten. Bedankt Pepijn. Tóch zou het zou mij niet verbazen dat zal blijken dat deze 'rook' wel degelijk een vuurtje heeft. (...). Laten we de (hopelijk) onafhankelijke wetenschappelijke onderzoeken maar afwachten ...

Rechterhand
Rechterhand28 mei 2013 - 18:28

Uitstekend tegenonderzoek. Bedankt. Ik vond het resultaat al zo opvallend ten opzichte van eerder onderzoek.

bruces
bruces28 mei 2013 - 18:28

Zien wij niet teveel spoken op de weg ? In de betuwe weinig McDonalds en dus WiFi. Zijn er nog onafhankelijke wetenschappers ? Ook daar geldt al : handel = handel.

neutralist
neutralist28 mei 2013 - 18:28

Een 'Stapel' onderzoek dus: op zoek naar je eigen waarheid in plaats van de echte.

hundun
hundun28 mei 2013 - 18:28

Er wordt ook degelijk onderzoek gedaan. De docu 'Resonance - beings of frequency' besteed hier aandacht aan. Over RESONANCE is a sensational eye opening documentary which reveals the harm we are doing by existing in an ocean of man made wireless frequencies. Beschrijving Two billion years ago life first arrived on this planet; a planet, which was filled with a natural frequency. As life slowly evolved, it did so surrounded by this frequency. and Inevitably, it began tuning in. By the time mankind arrived on earth an incredible relationship had been struck; a relationship that science is just beginning to comprehend. Research is showing that being exposed to this frequency is absolutely integral to us. It controls our mental and physical health, it synchronises our circadian rhythms, and it aids our immune system and improves our sense of wellbeing. Not only are we surrounded by natural frequencies, our bodies are filled with them too. Our cells communicate using electro magnetic frequencies. Our brain emits a constant stream of frequencies and our DNA delivers instructions, using frequency waves. Without them we couldn't exist for more than a second. This delicate balance has taken billions of years to perfect. But over the last 25 years the harmony has been disturbed. and disturbed dramatically. Mankind has submerged itself in an ocean of artificial frequencies. They are all around us, filling the air and drowning out the earth's natural resonance. To the naked eye the planet appears to be the same. But at a cellular level it is the biggest change that life on earth has endured; the affects of which we are just starting to see and feel. Samenvatting The documentary is told through 60 years science and tells the full story of how life on earth is threatened by the man made wireless frequencies that we live submerged in. The film reveals how we have developed an amazing connection to the natural frequencies of the planet. connections which have been measured in science for 60 years and control our mental and physical health. it shows how all life has a magnetic sense through a protein cell called a crypto chrome. it proves that the demise of so many creatures is connected to the mobile phone explosion and reveals for the very first time the actual mechanism by which man made wireless frequencies are causing us ALL harm.

RvDugt
RvDugt28 mei 2013 - 18:28

Toch verbaas ik me erover dat al die echte wetenschappers dan niet even dit simpele proefje herhalen en aantonen dat die meiden het niet juist hadden. Het enige wat ze nu produceren is een hoop commentaar maar geen resultaat die het tegendeel aantoont van de uitkomst van de meiden. Sja wie is er dan de pseudo wetenschapper. Dus ook voor jou werk aan de winkel, pepijntje.

1 Reactie
eeweew
eeweew28 mei 2013 - 18:28

Als je dit simpele proefje goed wilt uitvoeren is het opeens niet zo simpel meer. Het ontkiemen van zaden is behoorlijk gevoelig voor omgevingsfactoren, dus om het echt goed te doen moeten temperatuur, luchtvochtigheid e.d. precies hetzelfde zijn voor je verschillende samples. Zelf dacht ik eraan om 2 routers te nemen en die een meter of 20 van elkaar af te zetten, dan in het midden een apparaat neer te leggen dat met een van de routers comuniceert, de ander staat uit. En dan op de lijn daar tussen iedere halve meter een bakje tuinkers neerleggen. Het probleem is alleen dat ik dan al een hal van 20 meter lang nodig heb zonder variaties in luchtstroom of direct zonlicht. In twee verschillende kamers gaat het zowizo mis. Je hebt eigenlijk gewoon een kas nodig om dit goed te doen.

Sternenstaub
Sternenstaub28 mei 2013 - 18:28

Deze diskwalificatie van de feiten als arbitraire uitkomsten van een onwetenschappelijke methode, wordt zogenaamd gelegitimeerd door andere zogenaamde feiten, die in feite zelf arbitraire normen zijn, en onwetenschappelijk, maar die desalniettemin worden verondersteld de ongewenste feiten tegen te spreken. En daarin vindt men het motief ervoor: ongewenste feiten ontkennen. Dit lijkt op dezelfde even contraproductieve gerationaliseerde emotie die de politiek van vandaag beheerst, en vanwege welke politici die de feitelijke waarheid schuwen, de waan van de dag voor waarheid verklaren, terwijl door hen de feitelijke waarheid voor waan wordt uitgemaakt, en hen die haar verkondigen, voor leugenaars, angstzaaiers, populisten. Wat een gekke wereld is het geworden waarin wij leven. Schadelijke straling van moderne apparaten, het door de onverantwoordelijke mens veroorzaakte broeikaseffect, de door de hebzuchtige mens veroorzaakte en in stand gehouden armoede in de wereld, deze bestaan niet, als je ze maar krachtig genoeg ontkent, zo denkt men kennelijk in zijn domme, arrogante waan. Mis! Ontkenning van de feiten, is slechts een teken van morele zwakte en intellectuele armoede, en velen kijken dwars door de arrogante pose van objectiviteit heen die dat moet verhullen.

1 Reactie
Crunchy Frog
Crunchy Frog28 mei 2013 - 18:28

- Het doen van een experiment met statistische relevantie; - het experiment blind uitvoeren om te voorkomen dat de verwachting het resultaat gaat beinvloeden; - het uitsluiten van andere oorzaken; - het publiceren van alle resultaten inclusief degene die niet aan je verwachting voldoen; dat zijn geen "arbitraire, onwetenschappelijke normen", maar basiseisen van de wetenschappelijke methode die aan alle wetenschappers in de wereld gesteld worden, juist om te voorkomen dat feiten ontkend worden en de waan van de dag tot waarheid wordt verklaard. Wanneer een experiment niet aan deze eisen voldoet is daarmee niet aangetoond dat het onderzochte effect niet bestaat, maar wel dat het op deze manier in ieder geval niet wetenschappelijk is aangetoond. Ik snap best dat het vervelend is als een proefje dat het door jou gewenste resultaat oplevert wordt bekritiseerd omdat het slecht is uitgevoerd, maar als je vindt dat dit soort eisen niet meer gesteld mogen worden dan zeg je in feite dat we de wetenschappelijke methode gewoon mogen afschaffen en alleen op onze onderbuik kunnen afgaan.