Van Exit naar Be Connected: Den Haag, herontwerp de democratie

De signalen van onvrede over de politiek en politieke partijen zijn veelvuldig. Kijk naar de vertrouwenscijfers, of naar de uitslag van het recente Oekraïne-referendum. Tegelijkertijd blijkt uit het recente Brexit-referendum zonneklaar dat ‘nee zeggen’ geen eindpunt hoeft te betekenen. Kortom, de vraag is hoe we komen van het nihilistische exit-denken naar een eigentijds bestuur dat verbindt. Vijf burgemeesters doen vanuit de gemeentelijke praktijk vijf suggesties aan landelijke politici, omdat zij ervaren dat de motor aan het Binnenhof stagneert. Als aanmoediging in deze woelige zomermaanden: een oproep voor een nieuwe politiek in een veranderende tijd.

Geef burgers de ruimte In politiek Den Haag leeft nog teveel de gedachte dat vanuit de Binnenhofse vierkante kilometer de samenleving wordt bestierd. Incidenten worden bestreden met extra regels en een vernieuwend idee heeft pas waarde als het uit de koker komt van een politieke partij. Terwijl de samenleving bruist van kennis, vernieuwing en initiatief. Stadsbesturen slaan de handen ineen met al die initiatiefnemers. Via burgerbegrotingen, steden als levende laboratoria en wijkdeals wordt de samenwerking met ondernemers, inwoners en organisaties gezocht om de stad veilig, groen, duurzaam en gezond(er) te maken. We zien de beweging overal. Alleen in politiek Den Haag blijven de hazen hetzelfde lopen. Politieke leiders fileren elkaars ideeën. De grootste heeft het meeste gelijk. Door wetten en voorschriften te stapelen wordt het idee van ‘centrale grip’ gekoesterd. Ons advies is: keer het om! Geef ruimte en vertrouwen aan de samenleving, aan collega overheden en aan 17 miljoen experts. Het land is van ons allemaal.

Stijg uit boven partijpolitiek en partijbelang Uit enquêtes blijkt dat burgemeesters van alle politieke bestuurders het meeste vertrouwen krijgen. Juist omdat zij in hun functie boven de partijen staan en de verdeeldheid overbruggen. Toch worden in Den Haag de tegenstellingen gezocht en uitvergroot – en benut voor partijpolitieke profilering. De wens om zichtbaar te zijn en bij de volgende verkiezingen ‘groot, groter, grootst’ te worden, lijkt daardoor zwaarder te wegen dan het besturen van het land. Terwijl de wereld in hoog tempo verandert en geen domein van het leven daarvan is uitgezonderd. Zoveel vraagstukken zijn er om op te lossen en zoveel kennis is daarvoor beschikbaar! Maar te vaak hapert het op politieke belangen en profilering – en wordt de politieke arena een hindernis in zichzelf. Natuurlijk: verschillen van inzicht bestaan en kunnen vruchtbaar zijn. Maar niet als ze voortdurend worden gecreëerd en uitvergroot. Til jezelf er bovenuit; laat het partijbelang achter je. De lokale praktijk laat zien dat het kan.

Verzamel goede ideeën Waarom zouden ideeën moeten voortkomen uit de koker van een politieke partij? Organisaties, wetenschappers, ondernemers en inwoners: ze bruisen van ideeën en oplossingen. Maurice de Hond staat te trappelen om de debatten in de Kamer digitaal te verbinden met de opinies op straat. Daan Roosegaarde ziet overal kansen om de samenleving creatief te verduurzamen. En zo zijn er honderden, duizenden (nieuwe) Nederlanders die slimme gedachten hebben. Nodig hen uit, maak van het parlement een podium voor innovatieve ideeën. Breng netwerken tot stand en laat politici makelaar worden in de speurtocht naar oplossingen. Maak je los van het idee dat de politieke partij het monopolie heeft op visievorming en stap uit de dwingende structuur van het eigen gelijk. Onze samenleving bevindt zich in een indrukwekkende transitie. Alle kennis is welkom. Speur naar de beste oplossingen. Twee weten meer dan een.

Experimenteer Soms weet je niet zeker hoe een actie of maatregel uit zal pakken. Is dat een reden om niets te doen? Wij dachten van niet. Gemeenten staan bijvoorbeeld te springen om te mogen experimenteren met het reguleren van de ‘softdrugs keten’, om zodoende de georganiseerde criminaliteit een spaak in het wiel te steken. Maar kabinet en Kamer staan geen experimenten toe. Ook als een stad zijn gemeenteraad (bijvoorbeeld voor de helft) zou willen samenstellen door middel van loting, in plaats van door verkiezingen, mag het niet. Terwijl het zo belangrijk is: uitproberen hoe iets uitpakt en al doende leren. Er zijn zoveel kansen die zich voordoen en er zijn voorbeelden te over. Wat niet werkt, valt af. Want mensen zijn niet gek. Dus: creëer ruimte voor het experiment

Herontwerp de democratie De onvrede is niet van de lucht. Het vertrouwen in instituties daalt; politieke partijen staan onder druk, de oplossingsgerichtheid van het politieke debat stagneert. Tegelijk willen veel burgers zeggenschap over hun leefomgeving, invloed op besluitvorming en met elkaar en het politiek bestuur in interactie zijn. Met elkaar in verbinding staan: het is de werkelijkheid van onze inwoners – en zeker van de nieuwe generaties. Pas de besluitvorming aan aan deze nieuwe werkelijkheid. Herontwerp de democratie, van buurt, via stad, regio, land en Europa. Brussel hoeft niet ver weg te zijn, als het ingebed is in een herkenbare, toegankelijke en logische opbouw. We leven in een tijd dat alles verandert. Verander de democratie mee. Voordat je met lege handen staat met een exit zonder plan. Kansen te over. Be connected.