Europa voorkomt dat Oekraïne economisch ten onder gaat

“Ook al is het oorlog, we proberen Oekraïne economisch zoveel mogelijk overeind te houden.” Dat zegt Caspar Veldkamp, bewindvoerder van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBRD), in de podcast Betrouwbare Bronnen. “Behalve het militaire front dat alle voorpagina’s beheerst, is er ook een economisch front: je moet het land zo weerbaar mogelijk houden, ook voor de wederopbouw straks. Die zou vele malen kostbaarder worden als we de economie nu niet onderhouden en stutten. Het land moet zo goed mogelijk doordraaien.”

De economische schade van de oorlog is voor Oekraïne tot nu toe zo’n 100 miljard dollar, tweederde van de economische omvang, zegt Veldkamp. “Dertig tot vijftig procent van de bedrijven functioneert niet. Dat betekent overigens dat 50 procent wél functioneert”, zegt hij.

De precieze schade is moeilijk te meten. Een indicator is het electriciteitsverbruik. Dat is 60 procent van wat het voor de oorlog was. Om Oekraïne te helpen, is op 16 maart het Oekraïense electriciteitsnetwerk gekoppeld aan het Europese. “Dat was al de bedoeling en dat hebben we versneld. Wat ze extra produceren en zelf niet gebruiken, kunnen ze nu exporteren. Daarvoor komt cash terug. Dat is een nuttige en heel eerlijke manier om een land overeind te houden.”

Oekraïne heeft zeer vruchtbare grond. De landbouwexport gaat zoveel mogelijk door. “Probleem is wel dat graan en zonnebloemolie normaal via de havens het land uit gaat, maar die zijn geblokkeerd of worden bedreigd.”

Volgens Veldkamp biedt deze crisis ook kansen. “De industrie was erg vervuilend en energie-afhankelijk. Dat kan nu versneld veranderen.” De G7 denkt na over een ‘Marshallplan’ voor Oekraïne, waarin de EBRD een belangrijke partner zal zijn. Het economisch potentieel van Oekraïne is hoog: “Landbouw in het westen, Grondstoffen in de Donbas.”

Groot probleem is de hardnekkige corruptie: een honderdtal oligarchen beheerst zo’n 50 miljard dollar van de economische waarde. Hun rol moet verminderen. “Er wordt wel vooruitgang geboekt. Zo is de nationale bank voor een deel hervormd en die heeft zich ook voorbereid op de inval. De wisselkoers is vastgezet, er is kapitaalcontrole en de IT en medewerkers zijn naar veilige delen van Oekraïne verplaatst.”

Veldkamps bank – in 1991 opgericht om de voormalige Sovjet- en Oostbloklanden snel aansluiting te laten vinden op de West-Europese economie - verstrekt leningen en neemt aandelen in kleine en middelgrote Oekraïense bedrijven. Dit gaat ook door tijdens de invasie.

Ook andere landen die veel last hebben van de oorlog krijgen hulp. Zo is het armste land van Europa, Moldavië, inmiddels aangesloten op het Europese gasnetwerk. Ook kreeg het een lening om buiten Moldavië een strategische gasvoorraad aan te leggen – buiten bereik van Rusland waardoor het zich bedreigd voelt.

Rusland en Belarus zijn aandeelhouder van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling, ze kunnen er niet gemakkelijk uitgezet worden. Wel heeft de bank hun middelen bevroren en de kantoren in Rusland en Belarus zijn gesloten. “Die beslissing was een emotioneel moment. De bestuurders uit die landen zaten gewoon aan tafel en de Duitse collega had zijn donkerste pak aangetrokken.”

cc-foto: Olekasndr K