Europa moet doorbraak Palestina-erkenning forceren

Vier maanden geleden stierven meer dan 2.000 Palestijnen gedurende Israëls grootschalige aanval op Gaza. Een duurzaam staakt-het-vuren is nog niet bereikt en Gaza blijft lijden onder de verstikkende Israëlische blokkade. In Jeruzalem vonden onlangs gewelddadige incidenten plaats, waaronder een verfoeilijke aanslag op een synagoog. Op de bezette Westoever nemen de spanningen en confrontaties tussen het Israëlische leger en de Palestijnse bevolking toe.

De internationale gemeenschap kan verdere escalatie en meer geweld alleen voorkomen door een diplomatieke doorbraak te forceren. Zij moet stoppen met symptoombestrijding en de beoogde oplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict afdwingen. Die is bekend en duidelijk: twee staten, op basis van de grenzen van 1967 (de ‘Groene Lijn’). Amerika heeft Israël de afgelopen 20 jaar alle ruimte geboden de twee-statenoplossing naar de rand van de afgrond te drijven. Door de explosieve uitbreiding van nederzettingen is die oplossing bijna niet meer haalbaar. Palestijnen stappen naar VN Tot het Palestijnse leiderschap is doorgedrongen dat het vertrouwen in de Amerikaanse diplomatie misplaatst was.

In zijn toespraak afgelopen september tot de Verenigde Naties kondigde de Palestijnse president Abbas aan dat hij de VN-Veiligheidsraad zal vragen een harde deadline af te kondigen voor Israëls militaire bezetting van Palestina. Die duurt al meer dan 47 jaar. Met Arabische landen, waaronder Jordanië, is gewerkt aan een resolutie die mogelijk nog deze maand in stemming gebracht zal worden. Volgens die resolutie dient Israël zich voor november 2016 uit bezet Palestijns gebied terug te trekken, opdat een levensvatbaar Palestina vrij en soeverein naast Israël kan bestaan.

Mocht die resolutie door een Amerikaans veto getroffen worden, dan zal Palestina tot het Internationaal Strafhof in Den Haag toetreden, kondigde president Abbas aan. Dat zou mogelijk maken dat Israëlische politici en militairen voor oorlogsmisdaden worden vervolgd. Onder het Statuut van Rome, het verdrag waarop het Internationaal Strafhof berust, kan Israëls kolonisatie van Palestijns land als oorlogsmisdaad aangemerkt worden. Europa komt in beweging, Frankrijk neemt initiatief Ook in Europa dringt door dat het ‘vredesproces’ onder Amerikaanse leiding is uitgelopen op een groot fiasco.

Zo’n 65 jaar nadat de meeste westerse landen Israël erkenden, hebben de parlementen van diverse EU-landen hun regeringen per motie opgeroepen nu ook Palestina te erkennen. De Zweedse regering heeft dat al gedaan. Op 30 oktober maakte zij bekend Palestina formeel als staat te erkennen. In een krachtig opiniestuk heeft de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Wallström haarfijn uitgelegd waarom haar regering dat gedaan heeft: omdat Palestina aan de internationaalrechtelijke voorwaarden voldoet, om de gematigde krachten te steunen, om de asymmetrie in het Israëlische-Palestijnse conflict te verkleinen en om de hoop te voeden dat er een alternatief voor geweld en bezetting is. Overigens is Zweden niet het eerste Europese land dat Palestina erkent. Bulgarije, Cyprus, Tsjechië, Hongarije, Malta, Polen, Roemenië en Slowakije deden dat eerder. In totaal erkennen nu 135 landen Palestina – tweederde van de lidstaten van de VN, waarin 80% van de wereldbevolking woont.

Eergisteren heeft ook het Franse parlement de eigen regering opgeroepen Palestina te erkennen. Die heeft onlangs een belangwekkend diplomatiek initiatief genomen. Frankrijk wil dat de VN-Veiligheidsraad per resolutie bepaalt dat een nieuwe ronde vredesbesprekingen binnen twee jaar tot resultaat moet leiden. Die resolutie zou tevens voorzien in een internationale vredesconferentie, waaraan naast de VS ook Europese en Arabische landen deelnemen. Het Amerikaanse diplomatieke monopolie doorbroken, Europa komt in beweging – dat biedt hoop! Minister Koenders voedt hoop op rechtvaardiger beleid Reden tot hoop is er ook in Nederland. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Timmermans liep in de afgelopen twee jaar net zo slaafs achter Amerika aan als zijn voorganger Uri Rosenthal. Bovendien had hij het anti-Palestijnse standpunt van coalitiepartner VVD overgenomen dat Palestina pas erkend zal worden nadat vredesonderhandelingen met Israël tot resultaat hebben geleid. Zo gaf hij de Israëlische regering, die de onderhandelingen telkens laat mislukken, een veto over onze erkenning van Palestina.

Tijdens de behandeling op 18 november van de begroting van het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft Timmermans’ opvolger Bert Koenders een veel rationeler en genuanceerder standpunt ingenomen. Hij legde aanzienlijk meer nadruk op de rol en verantwoordelijkheid van Europa en verklaarde dat Nederland op een “strategisch moment” Palestina zal erkennen, niet per se als sluitstuk van onderhandelingen. Wat tijdens de begrotingsbehandeling nauwelijks aan bod kwam, waren de bilaterale betrekkingen tussen Nederland en Israël. Die worden nog steeds geïntensiveerd, terwijl de Israëlische regering de twee-statenoplossing ruïneert.

Deze maand praat de Tweede Kamer over de versterking van de samenwerking met Israël. Die dient opgeschort te worden, tot Israël het internationaal recht naleeft en de twee-statenoplossing werkelijk steunt. Helaas verrechtst Israël in rap tempo. Israëlische politici en partijen radicaliseren. Hierover heeft Carmi Gilon, voormalig hoofd van de Israëlische binnenlandse veiligheidsdienst Shin Bet, nu de noodklok geluid. Bekijk zijn grensverleggende harde toespraak. Daarin zegt hij: “ The State of Israel is run by a bunch of pyromaniacs”.

Zoals u wellicht gehoord heeft is de Israëlische regering eergisteren gevallen. Voor maart 2015 zijn vervroegde parlementsverkiezingen gepland. Ik wens Israël een regering toe die vrede belangrijker vindt dan bezetting. Een regering die de bezetting van Palestina beëindigt, voordat zij in 2017 een halve eeuw zou duren.

Dries van Agt

Dit opiniestuk is met toestemming overgenomen van The Rights Forum.