EU-regeringsleiders moeten Balkanlanden het kandidaat-lidmaatschap verstrekken
De Nederlandse bevolking is positiever dan gedacht over uitbreiding van de Europese Unie met de landen op de Westelijke Balkan. Uit een nieuw onderzoek blijkt dat 45% van de Nederlanders het een goede zaak vindt als Servië, Albanië, Montenegro, Noord-Macedonië, Bosnië-Herzegovina en Kosovo zich bij de EU voegen. Dit tegenover een minderheid van 34% die sceptisch is.
In de Nederlandse media werd aan dit onderzoek weinig aandacht besteed – alleen het Financieel Dagblad plaatste er een stuk over. Dat is jammer, want in het publieke debat en in de politiek heerst nog steeds de verkeerde aanname dat de Nederlandse bevolking tegen EU-uitbreiding is.
Jarenlang was het Nederlandse beleid ten aanzien van de Balkan dan ook om de boot af te houden. In de zes westelijke Balkanlanden die bij de EU willen stond Rutte tot voor kort bekend als ‘Mister No’, die de start van gesprekken over hun EU-toetreding lange tijd blokkeerde. Zelfs nadat Macedonië in 2018 met pijn in het hart zijn naam veranderde in Noord-Macedonië – een eis van Griekenland – bleef Nederland op de rem staan en mocht het land niet met de EU om tafel. Pas in 2020 ging de rem eraf.
Het heeft in deze landen veel vertrouwen kapot gemaakt, maar Rutte is inmiddels overstag. Vorig jaar ging hij op charmeoffensief naar Noord-Macedonië en Albanië om de landen te verzekeren van hun toekomst in de EU.
Vandaag hebben Rutte en andere regeringsleiders wederom een kans om vertrouwen verder te herstellen. In de Albanese hoofdstad Tirana spreken vandaag de leiders van westelijke Balkanlanden met de regeringsleiders van EU-lidstaten. Dit is de allereerste dergelijke top die in de Westelijke Balkan zelf plaatsvindt.
EU-regeringsleiders moeten het podium in Tirana vandaag aangrijpen om een concreet en geloofwaardig perspectief te bieden aan de Balkanlanden. Eerst resultaten, dan vervolgstappen, is altijd het adagium. En er is ook absoluut nog veel resultaat nodig in een land als Bosnië, maar pro-Europese krachten daar zien EU-moeheid bij hun bevolking en regering. Ze schreeuwen om een impuls die het proces uit het slop kan trekken. Die nieuwe hoop en energie kan geven. EU-regeringsleiders moeten er daarom voor kiezen om Bosnië eindelijk het kandidaat-lidmaatschap te verstrekken, waarna het pas kan beginnen met onderhandelingen. Daarbij moeten concrete tussendoelen worden uitgestippeld, zodat het land weet waar het aan toe is.Juist zonder handreiking van Europa blijven noodzakelijke hervormingen in de democratische rechtsstaat uit.
Teleurgestelde Balkanlanden zullen dan steeds meer de andere kant op gaan kijken, naar autocratische machtsblokken als China en Rusland, die beide al hevig in de regio investeren: wie de Macedonische hoofdstad Skopje bezoekt, kan zich daar laten rondrijden in 23 moderne dubbeldekker bussen – een donatie van China. Als de EU geen perspectief biedt, doen zij dat wel.
De bijeenkomst tussen EU-landen en Balkanlanden in Tirana vandaag is tevens de eerste sinds het uitbreken van de Russische oorlog tegen Oekraïne. Regeringsleiders zouden dus meer dan ooit het belang moeten inzien van het behouden van bondgenoten aan de grenzen van onze unie, en het versterken en beschermen van de democratie in deze landen tegen de dreigende autocratie.
In 2003 werd de Balkanlanden EU-lidmaatschap in het vooruitzicht gesteld. Sindsdien wordt elk jaar wel een dergelijke top gehouden, waar beloftes worden uitgesproken en verklaringen opgetuigd. Maar voor de meeste landen had het nog net zo goed 2003 kunnen zijn: inmiddels is er slechts één, Kroatië, geslaagd voor het toelatingsexamen van ’s werelds meest exclusieve blok. Het zou mooi zijn als twintig jaar later, in 2023, alle landen in ieder geval kandidaat-lid zijn. Daarna is er nog een hele weg te gaan, maar gelukkig weet de Balkan inmiddels als geen ander dat geduld een schone zaak is.
Praat mee
Reacties (21)
Ik kom uit Bosna en Hercegovina en gun het volk alle beste. Op dit moment staan politieke kopstukken aan de verschillende sanctielijsten en dat is niet voor niks. Zij moeten weg en dan pas kan herstelproces beginnen. Srbija i Kosovo hebben nog hele lang weg te gaan. EU heeft eigen gezant in Bosna en niemand is blij met hem. Misschien is veel beter om deze landen te helpen op andere manier.
"EU-regeringsleiders moeten Balkanlanden het kandidaat-lidmaatschap verstrekken" Vergeef me mijn pessimisme, maar zijn we over twintig jaar dan niet columns aan het tikken over hoe vreselijk het gesteld is met de rechtstaat in die landen, met de homorechten, dat er eigenlijk sancties ingesteld moeten worden etc? Ik kan me de discussie over Polen en Hongarije destijds herinneren, volgens allerlei intellectuelen hadden we een historische plicht om die landen op te nemen in de EU. "Teleurgestelde Balkanlanden zullen dan steeds meer de andere kant op gaan kijken, naar autocratische machtsblokken als China en Rusland" Dat wijst al in die richting: als jullie ons niet (kandidaat) lid maken, dan gaan we wel met autocratische machtsblokken in zee. Wat zegt dat over die staten? Kennelijk is het ze niet om 'onze waarden' te doen, anders zou je er niet over piekeren om met die autocratische machtsblokken in zee gaan. En bovendien, lidmaatschap betekent niet eens dat landen niet gaan flirten met Rusland, kijk naar Orbans Hongarije. Ik begrijp dat er een groot verschil is tussen kandidaat lidmaatschap en daadwerkelijk lidmaatschap maar vergeet niet, er is geen procedure om landen er weer uit te zetten. We gaan weer spijt krijgen straks.
Spijt krijgen is heel goed mogelijk, maar al met al vind ik het streven naar de eenwording van Europa toch de moeite waard. Want laten we eerlijk: de Europese Unie is (ja, ook met alle problemen) toch iets unieks in de wereld. U en ik maken deel uit van dit unieke gebeuren, zijn er getuige van en hebben er beslist geen slechter leven door. Maar van het vetorecht moeten we onmiddellijk af. Dat recht is een rem op vrijwel alle besluitvorming.
Fabius, "Spijt krijgen is heel goed mogelijk, maar al met al vind ik het streven naar de eenwording van Europa toch de moeite waard." Kijk, dit soort standpunten kan ik nou waarderen. De (mogelijke) nadelen gewoon erkennen ipv bagatelliseren of ontkennen, maar betogen dat het desondanks toch de juiste weg is. Ik denk inderdaad dat we over het algemeen een beter leven hebben door de EU, ik weet alleen niet of dat ook geldt voor mensen die aan de onderkant zitten en bijvoorbeeld productiewerk doen of vrachtwagenchauffeur zijn. Maar goed, ik durf het ook niet te ontkennen, ik heb er gewoon niet genoeg verstand van om er iets zinnigs over te kunnen zeggen. "Maar van het vetorecht moeten we onmiddellijk af. Dat recht is een rem op vrijwel alle besluitvorming." Dat is inderdaad een rem. Maar afschaffen is ook een gok. Ben je er zeker van dat de besluitvorming in Brussel altijd in de goede richting gaat? Of in ieder geval vaker dan de besluitvorming op nationaal niveau? We zijn op een aantal punten nu juist vrij vooruitstrevend in dit land. Hoe denken ze in Albanië over het homohuwelijk? Juist de combinatie opheffen veto + uitbreiding met allerlei staten in de Balkan maakt mij nerveus. Misschien ten onrechte, dat zou kunnen.
@Fabius: Of iets unieks is of niet, maakt het niet goed of slecht. Dit project is totaal niet uniek. Tsjecho-Slowakije, verenigde Nederlanden, Joegoslavië en andere staten met meerdere volkeren: allemaal labiel of gefaald. Dus laten we dit vierkante wiel weer opnieuw uitvinden… Verder zijn we wel slechter van de EU geworden en vooral van de euro. De euro crisis vergeten? De pigg-landen staan al klaar voor ronde twee. Dat was met de e.g. niet gebeurd. Samen handelen werkt prima maar die ever closer union is een slecht plan. Dat vetorecht moeten we handhaven. Dit gaat het type democratie worden waar vier wolven en een schaap gaan stemmen wat er gegeten gaat worden. Nederland gaat kaalgeplukt worden.
@ wittecisnoot Ja, hier wil ik toch even op reageren. U bent duidelijk geen voorstander van de Europese eenwording. U verlangt misschien wel terug naar een Europa van 100+ staatjes die elkaar om elke scheet die gelaten werd de oorlog verklaarden. U noemt een paar voorbeelden. Wel laat ik er ook een paar noemen: de eenwording van Duitsland (en neen, dan heb ik het niet over oost en west, maar het Duitsland van Bismarck. De Italiaanse eenwording (Garibaldi). De republiek der zeven verenigde Nederlanden. Allemaal een succes. Euro Crisis? Het was overal crisis in die tijd. We hebben het met elkaar redelijk kunnen oplossen; en ja, er zal best wel weer eens iets gebeuren. Dan zoeken we opnieuw naar een oplossing of we falen daarin en proberen weer iets anders. Niet geschoten is altijd mis zoals het spreekwoord luidt. Vetorecht moet verdwijnen. Het houdt de boel op. Gewoon de meerderheid beslist en de minderheid legt zich daar bij neer. Ja, dat houdt risico's in, maar dat geldt voor elk land, dus matigheid en terughoudendheid zal bij elke beslissing en stemronde duidelijk de overhand houden. Samenwerken vereist nu eenmaal ook vaak wat water bij de wijn doen. Nederland heeft tot nu toe heel veel voordeel van Europa gehad. Het is helemaal niet erg als er van onze rijkdom wat wegvloeit naar de burgers in landen die het minder hebben. We moeten gewoon wat meer als een Europeaan denken en wat minder als een Hollander (Belg, Pool, vult u maar in).
Het begint er overigens steeds meer op te lijken dat een aantal Balkan landen er geen zin meer in hebben. Naast Bosnie, staat ook Servie er niet meer om te springen. Ik denk zelf ook wel dat de Navo en de EU zichzelf achter de oren moeten krabben. De inval in Servie was illegaal. Het was schending van de soevereiniteit van een land. Veel burgerslachtoffers door bombardementen. Ondersteuning van een erkende terroristische organisatie. Illegale steun voor een eenzijdige afscheiding van een provincie. Eigenlijk hetzelfde als wat Rusland nu doet en alhoewel Servie wel het geweld van de Russen veroordeeld wordt Servie gedwongen mee te doen aan de sancties tegen Rusland en wordt er verwacht dat zij de Russen haten. Dit terwijl haat het einde van Joegoslavie heeft betekend en de Serviers dit niet (meer) willen. Niet dat Servie zo'n lieverdje is/was, maar de EU en Navo mogen best wel een keer naar hunzelf kijken voordat ze anderen beoordelen.
Servie moet ook beslist geen lid worden van de Europese Unie worden. Je haalt er een Hongarije of Polen in het kwadraat mee binnen. Bosnie beter ook niet. In ieder geval niet in zijn huisige vorm.
Wat een onzin dat Servië Rusland moet "haten". Dat doet NL niet eens. Servië is wel de motor achter hetnationalisme dat de Balkan in stukken heeft gescheurd.
Kosovo en Servië kandidaat-leden maken lijkt me een onmogelijke zaak. Een normale relatie tussen die landen is een voorwaarde.
De volgende stap is Marokko en Turkije, wedden?
Verbaasd mij niets. Het is net een rupsje niet-genoeg in Brussel. Hoe groter het wordt hoe onhoudbaarder het wordt.
@Itsme pardon, foutje. Marokko ligt in Afrika. Lidmaatschap Turkije is uitgesloten, dat ontwikelt zich steeds meer tot een autoritaire staat.
Dit is een herhaling van zetten zoals de eerdere uitbreiding van de EU ook heeft plaatsgevonden.
Ik zou zeggen: doen! Maar pas dan nadat we het vetorecht, dat elk land afzonderlijk heeft, hebben afgeschaft. Want anders voorzie ik een eindeloze herhaling van nutteloze zetten.
Want Frankrijk en Duitsland hebben met hun 2 stemmen een meerderheid. Onzin natuurlijk.
@ Y-line Uw reactie doet mij enigszins twijfelen of u de betekenis van de term 'vetorecht' wel juist begrijpt. De afschaffing ervan leidt in het vervolg gewoon tot een democratische besluitvoring. Geen enkel land kan dan nog de boel saboteren of traineren met een veto. De meerderheid beslist en bepaalt. Wat is daar mis aan? Zo gaat dat toch in democratische landen?
