Erdoğan: vriend of vijand?

President van Turkije, Recep Tayyip Erdoğan, heeft een bijzondere relatie met het Westen. Van de vluchtelingendeal in 2016, waar Erdoğan graag de miljarden van de Europese Unie aannam, tot het uitmaken van Mark Rutte en Angela Merkel voor nazi’s in 2017. De mensenrechten in Turkije zijn vaak non-existent en dat geldt al helemaal voor Koerden en christenen afkomstig uit etnische minderheden binnen Turkije. Aan de andere kant is Turkije onze bondgenoot. Het land is lid van de NAVO

en steunt Oekraïne in het huidig conflict met Rusland. Het land staat zij aan zij met het Westen, als dat uitkomt. Daarom moeten we ons als democratisch land goed afvragen of Erdoğan uiteindelijk als vriend of vijand de geschiedenisboeken in zal gaan.

Turkije is een machtig en sterk land gelegen in het Midden-Oosten. Tevens is Turkije het enige NAVO-land in het Midden-Oosten. In de strijd tegen ISIS heeft Turkije bijgedragen, maar tegelijkertijd heeft Turkije ook oorlog gevoerd tegen de Koerden, destijds een NAVO-bondgenoot. Erdoğan werkte samen met de NAVO, voor zover dat uitkwam. Erdoğan wilde de vluchtelingendeal met de Europese Unie sluiten, maar niet zonder daar een heftig prijskaartje aan toe te voegen. De buitenlandse politiek van Erdoğan bestaat uit het dienen van de Turkse interesses. Een logisch iets, maar juist niet logisch als men bedenkt dat het land deel is van de NAVO. Samenwerking is essentieel en door Erdoğan zijn strijd tegen de Koerden liet hij zien dat hij enkel op zijn manier met de NAVO wil samenwerken. Dat betekent samenwerking waarbij Turkije meewerkt, mits het Turkije helpt. Leden van de NAVO zouden in hetzelfde conflict niet verschillende kanten moeten ondersteunen. Eensgezindheid in militaire conflicten is belangrijk.

De schendingen van mensenrechten in Turkije zijn behoorlijk. Het feit dat Turkije Öztürk Türkdoğan, medevoorzitter van de meest prominente rechtenorganisatie in Turkije, beschuldigt van lidmaatschap van een terroristische organisatie en andere ongegronde beschuldigingen tonen aan dat Erdoğan geen moeite heeft weg te kijken als de mogelijkheid aanwezig is. Amnesty International heeft de Turkse autoriteiten al opgeroepen alle aanklachten tegen Öztürk Türkdoğan in te trekken, maar tot zover is daar geen gehoor aan gegeven. Het vervolgen van journalisten in Turkije komt helaas te vaak voor. Erdoğan wil ook niets weten van het normaliseren van homoseksualiteit. Sterker nog, dat is precies de reden waarom hij uit het Verdrag van Istanbul is gestapt. Een verdrag met als doel het bestrijden van geweld tegen vrouwen. In de strijd vóór vrouwenrechten, vóór vrijheid van meningsuiting en vóór mensenrechten, is Turkije allesbehalve een bondgenoot.

Nu Oekraïne door Poetin wordt binnengevallen, stelt Erdoğan zich echter solidair op richting Oekraïne. Samen met andere NAVO-landen stuurt Turkije wapens naar Oekraïne om Rusland terug te drijven naar het eigen territorium. Ook heeft Erdoğan laten weten ontzettend graag te willen bemiddelen tussen Rusland en Oekraïne. Turkije kan zich als belangrijk land ontpoppen in deze oorlog. Toch doet Erdoğan niet helemaal mee met de rest van de NAVO. Onlangs heeft Erdoğan aan Poetin laten weten dat de handel tussen Turkije en Rusland in dollars en euro’s, maar ook in roebels, yuan en goud zich kan voortzetten. Waar de Europese Unie en de VS aan Rusland harde sancties opleggen, speelt Turkije een ander soort rol. Erdoğan heeft zich echter wel uitgesproken tegen de Russische invasie van Oekraïne.

Het blijft gokken of Turkije echt een NAVO-bondgenoot is, als het tot een confrontatie met Rusland komt. Erdoğan toont zich solidair met Oekraïne, maar anti-Poetin sentimenten worden door de leider niet vertoond. De nieuwe sultan kan een handig bondgenoot zijn, maar het verleden heeft keer op keer bewezen dat als puntje bij paaltje komt Erdoğan geen trouwe bondgenoot is. De banden tussen de NAVO en Turkije zullen versterkt moeten worden, mits we een betrouwbare bondgenoot willen. Hierbij moet de NAVO wel aandringen dat Erdoğan stopt met het schenden van mensenrechten. Een bevriend Turkije is beter dan een vijandig Turkije, maar dat betekent niet dat we mensenrechtenschendingen of ongegronde beledigingen richting staatshoofden hoeven te pikken.