Er zijn grenzen aan psychisch lijden

Woensdag hield de Tweede Kamercommissie een hoorzitting over euthanasie. Onder meer EZ-presentator Elena Lindemans werd gehoord. Ze betoogt dat psychiatrische patiënten uitbehandeld kunnen zijn. Ondanks dat de wet euthanasie bij psychiatrische patiënten altijd al toe staat, lijkt dat besef nu pas door te dringen tot de medische beroepsgroep, aldus Lindemans. Dit is haar speech voor de Kamercommissie.

Er zijn grenzen aan psychisch lijden. Psychiatrische patiënten kunnen uitbehandeld zijn. Ondanks dat de wet euthanasie bij psychiatrische patiënten altijd al toe staat, lijkt dat besef nu pas door te dringen tot de medische beroepsgroep.

Waarom zitten we hier vandaag?

Begin dit jaar ontstond er een verkeerd beeld over ‘euthanasie in de psychiatrie’ in de media. Het begon met een interview in het NRC met een psychiater van de levenseindekliniek. Zij vertelde euthanasie te hebben verleend aan iemand met ernstige smetvrees en iemand die op zag tegen zijn pensioen en wist niet verder te kunnen leven zonder zijn werk. Vervolgens werd er in de Volkskrant een ingezonden brief gepubliceerd van zo maar een vrouw met – voor mij nog steeds onbekende psychische klachten – die stelde dat – toen zij ooit dacht ‘dat de wereld beter af zou zijn zonder haar’ – de kans wellicht misschien wel zou hebben kunnen bestaan dat zij er nu niet meer zou zijn geweest als het tegenwoordig zo makkelijk is om artsen te overtuigen dat je dood wilt. De vrouw mocht die zelfde week ook aanschuiven bij Knevel en Van den Brink. Paniekzaaierij.

Ik ben na het lezen van dat NRC-artikel meteen naar de levenseindekliniek gegaan. Ik wilde weten of het verhaal klopte. Zonder in details te treden bleken beide patiënten een lange historie in de psychiatrie te hebben. Dit kwam in het artikel niet duidelijk naar voren. Omdat de psychiater in kwestie in Australië op vakantie was, kon zij pas ruim een week later in Nieuwsuur het beeld wat recht zetten. Ondertussen was de discussie – met veel emotie – al helemaal van start gegaan.

Ik ben blij dat mijn documentaire ‘Moeders springen niet van flats’ een maand later werd uitgezonden en ik het nu ineens ontstane beeld van ‘u vraagt, wij spuiten’ ook enigszins heb kunnen nuanceren. Het is in Nederland helemaal niet zo makkelijk om euthanasie te krijgen. Integendeel. Ik spreek uit ervaring.

Na 10 jaar van geestelijke nood, drie opnames, ontelbare psychiatrische behandelingen, diverse zelfmoordpogingen en een verzoek om euthanasie, dat niet in behandeling werd genomen, is mijn moeder in 2002 van een flat gesprongen. Mijn zus, de vriend van mijn moeder en ik hebben haar die middag niet tegen gehouden. Er was geen andere optie dan haar los te laten. Was het niet die dag, dan was het wel de dag erna.

Hoop op genezing of verlichting van de pijn was er niet. Mijn moeders’ leven werd volledig in beslag genomen door haar ziekte.

Jaarlijks vragen zo’n 500 mensen met psychische klachten om euthanasie. Naar schatting pleegt zo’n 10 procent na een afwijzing zelfmoord. Dat is – pak ‘m beet – elke week iemand. En dit zijn overigens alleen de geslaagde pogingen.

Vaak wordt gezegd dat een doodswens een symptoom van een psychiatrische stoornis is. Een patiënt kiest in zo’n geval dan niet weloverwogen en vrijwillig voor de dood. Dit is ongetwijfeld in veel gevallen zo. Toch worden nu vaak ALLE psychiatrische patiënten met een doodswens over één kam geschoren. Misschien wel niet serieus genomen? Naar mijn overtuiging is er ook een groep patiënten die onbehandelbaar is. Mensen, zoals mijn moeder, die jarenlang lijden en een persistente doodswens hebben, zouden niet gedwongen moeten worden tot middeleeuwse praktijken. Nu ligt het beslissingsrecht alleen bij de arts/psychiater.

Om die reden vind ik het goed nieuws dat in de laatste jaren steeds vaker psychiatrische patiënten euthanasie hebben gekregen. In 2013 – onder meer door de komst van de levenseindekliniek – al 42. Een ongekende stijging ten opzichte van de 5 jaren er voor, toen nog een enkeling hulp bij zelfdoding kreeg. Ik hoop dat er werkelijk sprake is van een kentering. De wetenschap van onze hersenen staat nog altijd in de kinderschoenen. Daarom moeten artsen/psychiaters niet doen alsof zij alle wijsheid in pacht hebben. Om die reden is het ook van groot belang dat medici ook familieleden erbij betrekken.

Door mijn documentaire weet ik dat 2 van de 3 artsen die met mijn moeder te maken hebben gehad, anno 2013 haar wél hadden geholpen. Maar de man die het uiteindelijk toen mocht beslissen, blijft er ook nu nog bij dat ze nog te behandelen was. Het idee dat mijn moeder, mijn familie en de flatbewoners ook vandaag nog door de zelfde hel zouden gaan, beangstigt me.

Dank voor uw aandacht. En bedankt dat ik hier letterlijk gehoord word door u.

Lees ook het artikel van Elena: Moeders springen wel van flats