En als Zuid-Europa een Tahrirtje doet, wat dan?

Griekenland is weer eventjes van de voorpagina’s verdwenen maar de kredietbom tikt door. De beroemde financiële commentator Willem Buiter schat dat het land uiteindelijk dertig cent op elke geleende euro zal terugbetalen. Dat lijkt als twee druppels water op de tiërcering van keizer Napoleon Bonaparte. Hij had zoveel schulden dat hij besloot slechts een derde van de rentelasten uit te betalen. De schuldeisers gingen hier tandenknarsend mee akkoord omdat ze dan in ieder geval iets van hun geld terugzagen. Als Griekenland op die manier een nieuwe start kan maken, dan zullen Portugal en Ierland net zo’n deal eisen. En alle andere Europese landen met problematische schulden net zo goed.

Stel je voor dat Nederland zoiets zou overkomen. Een door schuldeisers aangestuurde organisatie neemt bijvoorbeeld het openbaar vervoer in de drie grote steden onder haar hoede om dat aan de meestbiedende te veilen. Ook krijgt de regering het voorstel het snelwegennet aan particuliere investeerders uit het buitenland te verkopen, zodat die voortaan tol kunnen heffen. Dat soort dingen. Hoe zou dat vallen? Dat zou vermoedelijk ondanks de Nederlandse gelijkmoedigheid tot een volksopstand leiden. Die zou dan alleen maar resulteren in veel geweld en het failliet van Nederland omdat het vertrouwen in het financieel herstelvermogen van Nederland zou verdwijnen. Maar die opstand zou toch plaatsvinden omdat de onderhuidse woede die sinds de crisis in het westen leeft, aan de oppervlakte zou komen. Het zou ons niets kunnen schelen. We zouden ons voelen als zo’n man die voordat de deurwaarder verschijnt om zijn flat te veilen, met een brandende kaars in de keuken gaat zitten en het gas open draait. We zouden een Tahrirtje doen, op zijn minst.

Dit soort ontwikkelingen zijn in de schuldenlanden van Europa niet denkbeeldig. Wat de Grieken nu overkomt, is niet alleen uitermate pijnlijk, maar ook een nationale vernedering. In alles analyses die tegenwoordig worden gepubliceerd – over helpen en ook op zijn Geerts en zijn Jorts laten stikken – treden de burgers steeds op als homo economicus, als economische mens die op een rationele manier naar het eigen voordeel zoekt. Maar zo zijn mensen niet. Die laten zich vaak leiden door emoties. Die doen wat hen voor het moment het beste gevoel geeft. Die kunnen eer belangrijker vinden dan geld. Die zoeken onder omstandigheden geen winst maar een uiting van hun woede. Die zijn niet op een strategisch slim onderhandelingsresultaat uit maar op wraak. Een goed voorbeeld van zulke – voorlopig nog ingehouden – emotie is de huidige massabeweging in Spanje.

De volkswoede is zeer wel in staat een financiële ineenstorting te veroorzaken. Met daarna een grote emigratiegolf. Griekenland, Portugal en Ierland hebben een oude en rijke emigratietraditie gemeen. Heren en dames PVV-ers, daar is Lampedusa dan niks bij. Let op mijn woorden.

Zouden al die beleidsmakers, die politici, die commentatoren en zogenaamde topeconomen dit soort risico’s voldoende plek geven in hun scenario’s?  Ik heb er een hard hoofd in. Als het wel zo was, zouden zij namelijk nu een tweesporenbeleid proberen te ontwikkelen: om aan de ene kant een soort schuldhulpverlening te organiseren voor landen die er anders nooit meer uitkomen én anderzijds om oplossingen te vinden voor banken en pensioenfondsen die in de problemen komen als er iets van een tiërcering aan komt. Zo gek is dat nog niet. Als een particulier in de schuldhulpverlening terecht komt, gaat hij door een donkere poort van enkele jaren op een houtje bijten, maar er wordt hem ook het nodige kwijtgescholden. Laten we in hemelsnaam ZAKELIJK blijven. Als Nederland nu geen verlies neemt, raakt het alles kwijt in een maalstroom van chaos en oproer.

Update

Volgens Der Spiegel wil Olli Rehh, eurocommissaris voor valuta de betalingen aan Griekenland stoppen. De directe aanleiding hiervoor was het feit dat afgelopen vrijdag geen consensus ontstond in het Griekse parlement over  de voorstellen van de regering. Papandreou kondigde aan dat hij dan zonder zulk een consensus doorgaat maar dat kan tot zware heibel en effectieve tegenwerking leiden.

In grote steden vinden massademonstraties plaats van mensen die zich “verontwaardigd” noemen. Zo ook afgelopen vrijdag op het Syntagmaplein in Athene. De demonstranten onlenen hun naam – verontwaardigden – aan het protest in Spanje, dat wordt gaande gehouden door “verontwaardigden” of “indignados”. Dit is een van hun belangrijkste Facebook pagina’s. Dit is hun website. Wie zijn de verontwaardigden? Daarover uitsluitsel op de Nederlandse immigrantensite in Spanje. Ook de Financial Times liet verontwaardigden aan het woord.

Update 2

“De tijd dat je op het terras in de zon kunt zitten is voorbij”, zegt minister Verhagen in Brandpunt. Ze moeten onder curatele gesteld worden. Hij vergelijkt dat met de artikel 12-situatie bij gemeenten. Landen moeten hervormen, zegt hij, en daarna het Nederlandse voorbeeld volgen. En anders geen ondersteuning.

De Nederlander met het vingertje streng geheven: doe als ik en verwerf het rijk der hemelen.

De Muis die brulde

Zélf noemt de minister dit gezond verstand.