Een verrassend ouderwetse oorlog

Het voelt onberaden aan conclusies te trekken over wat er momenteel in de Oekraïne gebeurt. Over tien uur kan de situatie bij wijze van spreken heel anders zijn. Maar tot nog toe is het een heel ouderwetse oorlog. Van cyberaanvallen is nog geen sprake geweest. Het land heeft te maken met een klassieke invasie, die soms een beetje doet denken aan de tiende mei 1940 in Nederland. Duitse troepen trekken de grenzen over terwijl parachutisten aan de ene kant proberen het regeringscentrum in Den Haag te bezetten en aan de andere kant het vliegveld Waalhaven. Zo zou men in één klap de kop van het Nederlandse bestuur eraf slaan en tegelijkertijd de grootste haven van Europa overnemen. Het eerste mislukte deerlijk. De Duitsers kregen wel het vliegveld Waalhaven in handen dat zij meteen in gebruik namen voor de aanvoer van troepen en materieel. Ze raakten wél opgesloten in Rotterdam-Zuid en op het Noordereiland in de Maas.

Nederland bood destijds vijf dagen verzet. Onze strijdkrachten telden 280.000 man. Van hen overleefden er 2300 de meidagen niet. Het aantal burgerslachtoffers bedroeg 2559. Precieze cijfers over de Duitse doden zijn niet bekend maar Lou de Jong schrijft dat ze ¨in dezelfde orde van grootte¨ moeten liggen als aan de Nederlandse kant.

Iedereen denkt altijd dat Nederland in de nacht door een overmacht werd overvallen maar de Duitse invasiemacht bestond uit 150.000 man, ongeveer evenveel soldaten als Poetin de afgelopen maanden rond de Oekraïense grenzen samentrok. Uit de berichtgeving komt echter de indruk naar voren dat van hen tot op heden maar een beperkt aantal is ingezet. Als je de, uiteraard zeer onbetrouwbare, gegevens over het aantal gesneuvelden in aanmerking neemt, is dat redelijk vergelijkbaar met 82 jaar geleden: enkele honderden op de eerste dag.

Dat metrostations uitstekende schuilkelders zijn, is ontdekt door de bewoners van Madrid en Barcelona tijdens de Spaanse Burgeroorlog. Gedurende de Blitzkrieg vanaf september 1940 kwamen veel Londenaren op hetzelfde idee. Ze daalden ’s avonds af in de stations van de tube in de hoop daar bescherming te vinden. De eerste dagen probeerden de autoriteiten dat tegen te gaan maar men begreep al gauw dat de slapers op de perrons geen probleem vormden maar een oplossing. Sindsdien zorgde men juist voor faciliteiten. In Kiev is men nog niet zo ver. Als het daadwerkelijk tot een langdurig beleg komt, zal dat ongetwijfeld gebeuren.

De aanpak van de Russen doet ook denken aan 1956, toen Sovjet-troepen Hongarije binnenvielen waar zij een einde maakte aan een hervormingsgezinde regering die na tien jaar stalinistische dictatuur de democratie wilde herstellen. Dat ging met niets ontziend geweld gepaard. Het icoon van het Hongaarse verzet was de Molotov-cocktail. Die was overigens voor het eerst door de Finnen gebruikt toen Stalin in 1940 hun land aanviel. Zij gaven de fles benzine met lont ook zijn naam. Een Sovjet-tank was destijds niet bestand tegen een brandende Molotov-cocktail in de uitlaat. Of de moderne exemplaren zich ook zo laten vernietigen is zeer de vraag. Toch worden de inwoners van Kiev opgeroepen met dit wapen van de wanhoop de straat op te gaan.

De internationale spanningen rond de overval op Hongarije stegen tot een kookpunt. Heel Europa toonde zich solidair met de Hongaren maar van militaire steun was ook toen geen sprake. Er kwam een grote stroom vluchtelingen op gang die netjes door de Westerse landen werden opgevangen. Koningin Juliana ging een trein Hongaren persoonlijk op het station Utrecht welkom heten. We zullen zien of Willem Alexander en Maxima hetzelfde doen als de eerste contingenten Oekraïners arriveren. Bij Goedemorgen Nederland begon Dirk Jan Eppink van JA21 al over opvang in de regio te oreren, waarbij hij de indruk wekte Nederland niet tot de regio te rekenen. En dat terwijl Kiev dichter bij Nederland ligt dan de Costa Blanca.

Een verrassend ouderwetse oorlog, inderdaad. Maar wel: tot nog toe.

Florence Desmond zingt haar grote hit uit de Blitz, The deepest shelter in town. Hier de tekst. Mr. Morrison is een Britse minister, the Anderson thing is een verwijzing naar een bouwpakket voor een schuilkelder die in je de tuin in kon graven.

Ook het oproepen van alle mannen tussen pakweg twintig en vijftig jaar oud is heel erg Tweede Wereldoorlog. Dit is de achtergrond van de hit die Jimmy Dorsey in 1944 had: They are either too young or too old. Dit is de tekst. De interpretatie van Bette Davis zien wij hier:

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis,  de podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis.