Een sterke FNV heeft het Zwaard van Damocles nodig

Iedereen die wilde kon vrijdag 28 november meekijken met de zitting bij de Ondernemingskamer over de besturingscrisis van de FNV. Wie het gemist heeft, kan ook op YouTube nog een opname vinden. Het zogenaamde ‘Zwaard van Damocles’ leek bijna een centrale rol te krijgen in het duiden van waar nu precies de pijn zit. Het draaide om de vraag waarom het ledenparlement, of een nieuw in te stellen Bondsraad, niet meer zijn eigen bestuur mag kiezen en ontslaan.

Ik hoorde Heerts, als tijdelijk door de Ondernemingskamer toegevoegd lid van de Raad van Toezicht, pleiten vanuit zijn eigen ervaring, wat dat Zwaard van Damocles kan betekenen voor de polder.  Want, zoals Heerts zei: “Als je een deal maakt in de polder, dan móet je compromissen sluiten, dat is de kern van ons poldermodel”. En als je daar onderhandelt als bestuurder, wil Heerts - die zelf bekend staat als fan van het poldermodel - erop kunnen vertrouwen dat je de goedkeuring ook krijgt van de leden. En dat is cruciaal, want “er is ongelofelijk veel bestuurlijke druk”. Heerts voegde eraan toe dat als je je steeds zou moeten verdedigen, “wat de laatste jaren gebeurd is”, en continu gecorrigeerd kunt worden, “dan word je daar steeds nerveuzer van en je wordt ook steeds voorzichtiger om deals te sluiten”.

Maar beste Heerts, laat dat nu precies de bedoeling zijn! Dat is ook precies wat de leden willen én wat het vorige Algemeen Bestuur als opdracht meegegeven heeft voor een mogelijk nieuwe koers van de FNV: kijk eens kritisch naar die polder en in hoeverre de FNV daar haar eigen principes verkwanselt ten koste van de eigen leden. Een koers die dus ook grote politieke gevolgen kan hebben: minder polder en meer actie.

Voor mij is het duidelijk dat Heerts alweer een tijdje niet meer bij de FNV geweest is. In zijn bestuurlijke periode bij de FNV was het inderdaad zo dat hij of anderen van het dagelijks bestuur van de FNV soms zwaaiden met de portefeuille om aan te geven dat, als de leden niet luisterden, ze zouden opstappen als bestuurder. Door de jaren heen, nadat Heerts zelf vertrokken was, is dit Zwaard van Damocles door bestuurders juist veel minder gebruikt. Zelfs in de laatste bestuurlijke periode van 2021-2025 is helemaal niet meer op deze manier de confrontatie gezocht met de leden op inhoudelijk vakbondsbeleid.

Komt door dit proces bij de OK nu een dikke streep door dat democratisch genomen besluit van de FNV? Het lijkt wel of er politiek gemanipuleerd wordt in de zitting van de Ondernemingskamer. Het lijkt erop dat de polder de FNV binnenkort heel erg nodig heeft, denk bijvoorbeeld maar aan het nog te schrijven regeerakkoord. Draagvlak in de polder is dan noodzakelijk voor gedragen beleid, om onrust in de samenleving te helpen voorkomen. Om niet al te snel water bij de wijn te doen bij een compromis, is het mijn stellige overtuiging dat je juist dat ‘Zwaard van Damocles’ nodig hebt. Want waag het als bestuurder niet om de belangen van je leden te verkwanselen in de polder. Als je dat doet ten koste van je leden, dan gaan we het inderdaad hebben over in hoeverre jij als bestuurder de geschikte persoon bent voor de leden aan die onderhandelingstafel.

Tot overmaat van ramp hoorde ik Asscher voorzichtig aangeven dat het nu juist moeilijk is om binnen de huidige governance bestuurders te vinden, vanwege dat Zwaard van Damocles. Kijk, daar komt de aap uit de mouw: om die reden moet dus eerst de governance aangepakt worden en heeft het verkiezen van een democratisch bestuur geen prioriteit bij de heren. Als je als bestuurder niet om kunt gaan met de hete adem van je leden in de nek, dan heb je niks te zoeken binnen de FNV. Kortom: laat de leden hun eigen bestuur kiezen én ontslaan, want die bestuurlijke druk heb je nodig om minder te polderen en steviger op te komen voor alle leden van de FNV. Kun je dat niet, laat het zwaard dan maar vallen.