Joop

Een standbeeld voor Els Borst

  •    •  
03-02-2017
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
126 keer bekeken
  •  
ANP-17140711
Mijn vader wachtte niet op god. Hij wachtte op een arts die hem kon helpen
Deze week nam ik afscheid van mijn vader. Hij werd eind 2016 ernstig ziek, ogenschijnlijk uit het niets. Artsen konden niets meer voor hem doen. Een beetje vertragen hooguit, met alle nadelige gevolgen voor de kwaliteit van leven die daar bij horen. Dus daar zag hij maar van af. Met een flinke stoot pijnstillers zat hij de afgelopen weken in de wacht.
God Maar hij wachtte niet op god. Hij wachtte op een arts die hem kon helpen. Het was een formaliteit. De papierwinkel moest ingevuld en de datum moest geprikt om afscheid te nemen. Minimaal tien jaar te vroeg: hij was 71 jaar oud. En hoewel oneindig triest, is zijn keuze om niet creperend van ellende te wachten tot de natuur zijn werk deed te respecteren. Ik hoop dat ik het lef heb dezelfde keuze te maken als mijn tijd komt.
Dat je in Nederland de regie mag pakken als je ernstig ziek bent en er een arts komt met wie je afspraken maakt over levensbeëindiging, geldt net als de invoering van het homohuwelijk als een mijlpaal van de nu vaak verketterde Paarse coalitie van PvdA, VVD en D66. De Kamer ging eind 2000 akkoord: de regeringspartijen kregen bijval van GroenLinks en een fel ‘njet’ van de christelijke partijen en de SP. De minister die de wet over de eindstreep trok was van D66 en luisterde naar de naam Els Borst.
Het gebeurde allemaal in een periode dat ik als journalist mijn eerste stappen zette in het politieke landschap. En het maakte indruk. Ik had in 1998 bewust op Els Borst gestemd. Ik had in die tijd nog naïeve ideeën over de zegeningen van marktwerking, maar mijn keuze op D66 te stemmen kwam vooral voort uit het besef dat nog vier jaar zonder CDA noodzakelijk was. Achteraf bleek die analyse juist: voor het homohuwelijk (2001) en de euthanasiewet (2001) was een kabinet zonder christendemocraten noodzaak.
Het is volbracht Els Borst was trots op haar wet. In de media ging ze dan ook op de op dit punt zeer lange tenen van de christelijke politieke partijen staan, door al dan niet per ongeluk Jezus te citeren. ‘Het is volbracht’ had ze tegen NRC gezegd toen deze wet een feit was. De ‘kruiswoorden’ van Jezus. En het interview kwam ook nog eens op Goede Vrijdag. Rep en roer was haar deel. De kleine christelijke partijen waren tot op het bot beledigd en ook bij het CDA was men niet te spreken over de woordkeus van de minister. Borst – de vleesgeworden beschaving – hield staande dat ze niet had willen verwijzen naar de religieuze context en bood desalniettemin haar verontschuldigingen aan.
Ik wil verder niet speculeren over hoe Borst haar woorden heeft bedoeld. Ik kan me voorstellen dat een willekeurige SGP-politicus de tekst als een klap in het gezicht heeft ervaren. Maar ik kan me evengoed voorstellen dat het voor een liberale arts als zij bevrijdend moet zijn geweest om deze wet naar de eindstreep te brengen. Voor een vrijzinnig mens is het immers onvoorstelbaar dat iemand nodeloos moet lijden als er geen zicht is op herstel. Waarom zou je willen dat iemand maanden met pijn en ellende maandenlang aan zijn bed is gekluisterd? In die zin zie ik euthanasie een vorm van beschaving.
En dat bedoel ik beslist niet als sneer naar mensen die er anders over denken: ik respecteer hun voorkeuren, maar vind het wel bizar dat die voorkeuren jarenlang zijn opgelegd aan mensen die niet geloven in de heilzame werking van zinloos lijden. Het principe dat alleen god bepaalt wanneer en hoe iemand sterft is niet uit te leggen aan mensen die niet religieus zijn (en overigens ook niet aan veel mensen die wel een geloof aanhangen: wie even graaft op het web concludeert dat driekwart van de Nederlanders voorstander is van euthanasie). Het is een geruststellende gedachte dat iemand zich dankzij deze wetgeving kan behoeden voor een lang ziekbed.
Ontsnappingsroute Iemand als mijn vader dus. Hij was plotseling ziek en hij is nu weg. Ben ik in shock? Beslist. En ik ga hem ook nog eens gruwelijk missen. De hele tweede helft van mijn leven – laat ik optimistisch zijn met mijn schatting. Dat gevoel was echter niet verdwenen als hij geen gebruik had kunnen maken van een ontsnappingsroute aan een langdurig ziekbed.
Dus als iemand die dagelijks met politiek bezig is, denk ik onwillekeurig ook vaak aan Els Borst deze dagen: het gezicht van deze doorbraak. Het symbool van vrijzinnige beschaving op dit punt. Ik worstel met het idee dat ze die rol met de dood moest bekopen, omdat een gestoorde man haar op hoogbejaarde leeftijd vermoordde vanwege haar staat van dienst.
Een staat van dienst waarvoor ik al jaren mijn hoed afneem. En die me – nu de gevolgen van haar werk zo ingrijpen in mijn meest dierbare omgeving – meer dan ooit doen beseffen dat er in 2001 iets groots in een wet is gegoten: de regie over je leven. Natuurlijk: Borst deed het niet alleen. Er is door vele politici en tal van naamlozen gestreden voor deze verworvenheid. Ik ben er van overtuigd dat zij trots zijn op Els Borst als symbool voor hun werk.
Samen met politieke jongerenorganisaties (Jonge Democraten, Jonge Socialisten, de JOVD en DWARS) eerde de jongerentak van de Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde haar al met een borstbeeld dat vorig jaar werd onthuld op het departement van Volksgezondheid. Wat mij betreft wordt daarnaast werk gemaakt van iets groters. Een standbeeld voor Els Borst op een prominente plek lijkt me eigenlijk niet meer dan logisch.
De auteur dankt D66, VVD, PvdA en GroenLinks voor hun steun aan de euthanasiewet die in 2001 van kracht werd.
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (22)

[verwijderd]
[verwijderd]5 feb. 2017 - 14:20

--- Dit bericht is verwijderd —

2 Reacties
Thijs Den Otter
Thijs Den Otter6 feb. 2017 - 22:05

Ik kan het me van destijds niet precies herinneren, vrees ik. De SP was destijds met 5 zetels een kleurrijke maar bescheiden speler en ik was vooral geboeid door de confrontatie tussen Paars en de confessionelen. Als ik het recente standpunt van de SP door mijn gekleurde bril bekijk, concludeer ik dat de partij een tegenstelling ziet tussen soepele euthanasieregels en een mooie oude dag voor iedereen. Het is een beetje een slag in de lucht, maar het ligt voor de hand dat destijds dezelfde motivatie achter de 'nee' stem zat. Allicht lezen SP'ers dit en kan een van hen zijn/haar licht laten schijnen over deze kwestie. Ik ben met dit stuk niet op zoek geweest naar een polemiek, maar begrijp net als u weinig van de weerstand bij die partij.

Minoes2
Minoes29 feb. 2017 - 7:29

Die weerstand nu zit niet in euthanasie bij ziekte maar bij 'voltooid leven' . Dit omdat de SP denkt dat veel ' niet zieke' ouderen het nu niet meer zien zitten vanwege eenzaamheid en andere ellende, ten gevolge van het totaal uitgeklede en mensonwaardig zorgstelsel en andere maatschappelijke tendensen. Zoals de participatiemaatschappij die niet werkt, zeker niet gezien het feit dat verondersteld wordt, gepromoot en met belastingmaatregelen afgedwongen, dat mensen allemaal gaan werken. Ik, denk niet dat ze er iets op tegen hebben dat mensen zoveel als mogelijk economisch zelfstandig worden en dus gaan werken, maar wel dat dit onverenigbaar is.

Pater
Pater4 feb. 2017 - 4:22

Terechte hulde voor Borst en dank aan de schrijver. Paars heeft heel veel fout gedaan maar dit nu juist niet. Kan hij mij nog iets uitleggen? Borst heeft, bij leven, nog een keer heel duidelijk uitgelegd dat volgens haar wet een duidelijke wilsverklaring in gezonde staat geldig blijft als diegene geen macht over zichzelf meer heeft. Schippers idem. Toch weigeren veel artsen dat nog steeds uit te voeren, met een beroep op de wet, laatst opnieuw in een ingezonden brief. Dat is toch onzin? Je kunt artsen niet dwingen tot het uitvoeren van euthanasie, dat is maar goed ook, maar de schijn van een legitiem beroep op de wet kan ze toch wel ontnomen worden?

1 Reactie
Thijs Den Otter
Thijs Den Otter6 feb. 2017 - 22:15

Ofschoon ik geen expert ben in de regelgeving hieromtrent, ligt dat laatste m. i. voor de hand. Tegelijkertijd moet je zoals u al schetst oppassen met het creëren van een sfeer waarbinnen huisartsen zich gedwongen voelen een leven te beëindigen. Het trekt immers nogal een wissel op mensen en ik begrijp dat sommigen het niet kunnen of willen. Het lijkt me echter niet meer dan normaal dat binnen ons land een goede dekking bestaat van artsen die wel met deze wensen uit de voeten kunnen, of dat in ieder geval werk wordt gemaakt van een dergelijk fijnmazig netwerk zodat de wet goed kan worden nageleefd.

Minoes2
Minoes24 feb. 2017 - 3:09

Op de eerste plaats. Veel sterkte met het verwerken van het verlies van uw vader, en niet te vergeten het afscheid nemen, zijn ziekbed en alles wat daar bij hoort. Soms kan de dood een verlossing zijn. Helemaal met u eens wat betreft Els Borst. Er moet echter nog veel veranderen. Teveel artsen zijn niet bereid tot hulp en teveel mensen worden nog gemanipuleerd en/of voelen zich gemanipuleerd om toch maar over te gaan tot sedatie. Er zijn verhalen bekend, verstikkingsdood omdat er geen arts aanwezig was, er niemand kwam opdagen in het verpleeghuis, waar men nu niet bepaald stond achter gemaakte keuzes. Ik hoop dat eenieder strijdt voor meer mogelijkheden en gemakkelijker toegang. Ik hoop ook dat D66 evenzogoed blijft strijden voor een toegankelijker gezondheidszorg, gezondheidszorg voor iedereen, maar dat zie ik er helaas niet van komen. Nogmaals sterkte gewenst, ik weet wat het is, hoe belangrijk het is, de wens en wil van de patiënt, ook op geen behandeling en een goed en mooi afscheid. Voorzover de dood mooi kan zijn,het afscheid kan dat zeker. Ik heb het anders meegemaakt, en de last die je er bij tijden van hebt als het afscheid van je dierbare niet goed is geweest, dit door toedoen van anderen, artsen, verplegers met een eigen en andere mening, gaat nooit meer weg. Daar valt niets meer goed te maken, daar is geen mooie herinnering aan een waardig en goed afscheid.

Thijs Den Otter
Thijs Den Otter3 feb. 2017 - 22:17

Allereerst: dank voor de warme woorden die ik onder de reacties tref. Verder ben ik het eens met eenieder die stelt dat de euthanasiewet niet perfect is. Evengoed is de wet van 2001 een enorme doorbraak geweest en hadden je zonder Paars en Borst een heel andere discussie gehad.

1 Reactie
Thijs Den Otter
Thijs Den Otter3 feb. 2017 - 22:25

had ipv hadden in de laatste zin. Excuses.

John Doe2
John Doe23 feb. 2017 - 22:03

Het is iets verbeterd, maar nog steeds bar slecht gesteld met het recht over je eigen leven. Als ik er morgen mee wil stoppen, dan stop ik er morgen mee. Niet overmorgen, niet wanneer het de wetgever eindelijk eens uitkomt, maar morgen. Gewoon morgen. Is niks ingewikkelds aan. Morgen. En dat doe ik op de manier die me dan ter beschikking staat. Het liefst zonder andere mensen ermee lastig te vallen, maar als de wet dat in de weg zit, so be it. Waar komt die volkomen achterlijke arrogantie toch vandaan dat een ander zou mogen beslissen dat ik MOET doorleven? Er is er maar 1 die dat bepaald, en dat ben ik. En dat kan goedschiks, of kwaadschiks. Ik adviseer heel, heel sterk het eerste....... Toevallig is ook mijn vader 3 maanden geleden 'in slaap gebracht' zodat de natuur (door uitdroging!!!!) zijn werk kon doen. Compleet achterlijk, wie dit verzonnen heeft is totaal van God los. Ik heb toen een en ander gelezen en die (totaal onnodige!) doodsstrijd kon 3 a 4 dagen tot wellicht een week gaan duren. Ik heb toen besloten om zelf actie te ondernemen, en de juridische ellende maar op de koop toe te gaan nemen. Onder geen enkele voorwaarde liet ik mijn vader zo creperen, sluit me dan maar op. Die nacht is hij gelukkig uit zichzelf al overleden, zo verzwakt was hij al. Maar ik had hem ongeacht de consequenties een paar uur later uit/met liefde een handje geholpen. Niemand, maar dan ook niemand, bij zijn volle verstand laat een mens onnodig lijden. Dan ben je geen mens. Punt.

2 Reacties
John Doe2
John Doe24 feb. 2017 - 21:08

Een standbeeld lijkt me derhalve niet op zijn plaats. De sokkel staat alvast, dat wel. Maar er moet nog veel meer gebeuren.

Stientje2
Stientje24 feb. 2017 - 22:07

Krachtige en duidelijke taal. Zo denk ik er ook over. In eerste instantie geldt dit voor doodzieke mensen, maar ook voor personen die hun leven voltooid vinden.

msj_meijerink
msj_meijerink3 feb. 2017 - 20:54

Sterkte.

pieter53
pieter533 feb. 2017 - 17:44

Het zijn niet alleen oude zieke mensen die afscheid willen nemen van het leven! Jaarlijks schijnen 100.000 pogingen tot zelfmoord te zijn. Het aantal zou drastisch afnemen als de mensen alleen al wisten dat er een beschaafde, zachte, uitweg was. Jaarlijks zijn er 14.000 verzoeken om euthanasie, maar ongeveer 10.000 mensen worden gedwongen de marteling langer te moeten leven, te ondergaan. Circa 1800 mensen per jaar worden mede daardoor min of meer tot een gruwelijke zelfmoord gedwongen. Hoe is dat voor hun naasten en voor de omgeving? Wie geeft anderen toch het recht om over jouw leven te beschikken? De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens bepaalt dat eenieder recht heeft op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon. De wet kan mensen dus niet verplichten te blijven leven. Evenmin mag de wetgever een burger de vrijheid ontnemen zijn of haar leven op een door hem gekozen wijze te beëindigen. Toch verbied de wet de verkoop van betrouwbare middelen tot zelfdoding. Dezelfde regering staat echter wel de verkoop van vuurwapens toe! Een norm die tegenwoordig bij het toestaan van euthanasie gehanteerd wordt, is dat er sprake moet zijn van ondraaglijk lijden. Maar wie anders dan degene die lijdt, bepaalt wat ondraaglijk is? Noch de overheid, noch een zogenaamde deskundige, kan voor ons bepalen waar de grens tussen draaglijk en ondraaglijk ligt. Die grens stelt ieder persoon voor zich zelf vast. Een ander kan niet voelen wat het slachtoffer voelt! Ook het begrip ‘voltooid leven’ is iets dat eenieder voor zich bepaalt. Een ander heeft daar geen inzicht in en heeft er dus ook niets mee te maken! Een overheid die ons alle middelen tot een aangenaam levenseinde wilt onthouden en die alle wegen om tot dat doel te geraken tracht te blokkeren, veroorzaakt onnodig menselijk lijden. Ze maakt zich schuldig aan, of is tenminste medeverantwoordelijk, voor het onnodig lijden, het kwellen, het martelen van personen. Dit is niet iemand beschermen, dit komt er op neer dat men wanhopige mensen een gruwelijke dood injaagt! En dan zijn er partijen die de 'Menselijke waardigheid' hoog in het vaandel hebben staan, maar louter om politiek gewin mensen onnodig een onmenselijk bestaan op dringen! De weerstand tegen ruimere euthanasie regels en de zelfmoordpil zijn in hoge mate een uiting van onze cultuur. Er zijn tijden en culturen geweest waarin men niet zo’n punt maakte van leven en dood en nog steeds bestaan er culturen met ruimere opvattingen op dit punt. Elke cultuur is aan veranderingen onderhevig en onze standpunten inzake abortus en euthanasie waren vijftig jaar geleden heel anders dan nu. Abortus is inmiddels op ruime schaal aanvaard, euthanasie zal ongetwijfeld volgen. Wie dat tegen wilt houden, laat de mensen die nu leven alleen maar onnodig lijden.

1 Reactie
Pater
Pater4 feb. 2017 - 5:00

Het respect voor het menselijk leven is zeker cultureel bepaald. Denk aan de Indianen die een eindje weg in de sneeuw gingen zitten als hun leven voltooid was. Toch is dat respect niet de slechtste kant van onze cultuur. Een vrij verkrijgbare zelfmoordpil nodigt wel uit tot impulsief handelen. Ik kende iemand die een mislukte zelfmoordpoging deed en daarna zei: gut, het was de waan van die paar dagen, zo erg was het leven toen achteraf helemaal niet. Die man dood geweest bij een vrije zelfmoordpil, en dat had ik erg jammer gevonden. Dus nee, dat vind ik weer het andere uiterste. Wat ik wel vind: waarom moet alles via de arts lopen? Die is er om me beter te maken als ik ziek ben, om akkoord te gaan met de dood van een medemens hoef je geen medicijnen gestudeerd te hebben.

Stientje2
Stientje23 feb. 2017 - 16:17

Een indrukwekkend stuk, en een redelijk goede beschouwing over de Euthanasiewet. Alleen is deze wet voor velen nog niet volmaakt. Het zou beter kunnen! Als mijn huisarts/specialist mij vertelt dat ik uitbehandeld ben v.w.b. een uitgezaaide kanker, en ik zou vragen om directe Euthanasie, dan krijg ik dat NIET. Wél mag ik nog een aantal weken/maanden, door die zelfde huisarts behandeld worden met een flinke dosis Morfine om de pijn te verlichten, en ik krijg géén eten en drinken meer. Nou, dat is vreemd! Is dat dan niet een vorm van Euthanasie, waar de huisarts en specialist aan meewerkt? Immers, dat is alleen maar uitstel van executie. Waarom? Ik wens de auteur veel sterkte met het plotselinge verlies van zijn vader.

1 Reactie
Stientje2
Stientje23 feb. 2017 - 16:18

Denk daarbij ook eens aan familie en nabestaanden.

Tom Meijer
Tom Meijer3 feb. 2017 - 16:09

Goed stuk van Thijs den Otter. Hij heeft volkomen gelijk: de paarse coalitie heeft Nederland veel gegeven, dat wordt stelselmatig door veel mensen onder tafel geveegd. Het was uitstekend dat na lange overheersing de christelijke partijen eruit geschopt werden. Dat de euthanasiewet allesbehalve perfect is en dat er nog steeds niet erkend wordt dat ieder mens het recht heeft zelf een eind aan zijn/haar leven te maken is genoegzaam bekend. Ik ben er van overtuigd dat de verbeteringen er wel komen.

Vondel3
Vondel33 feb. 2017 - 13:56

Helemaal eens met de auteur. Het recht om niet te jarenlang hoeven lijden is een groot goed waar we trots op mogen zijn. En wat betreft de klap in het gezicht van gelovigen.. nou dat mocht wel eens. Geen begrip of geduld voor mensen die met miljoenen tegelijk blindelings geloven in dingen die alleen een krankzinnige in z'n eentje zou kunnen geloven. Laat maar komen dat standbeeld voor Els Borst!

geen-mening
geen-mening3 feb. 2017 - 13:34

De huidige wet is nog veel te beperkt om er de vlag voor uit te hangen wat mij betreft.

1 Reactie
Thijs Den Otter
Thijs Den Otter3 feb. 2017 - 22:02

Ik ben met u eens dat de wet ruimer kan. Maar zonder de doorbraak onder Paars had ik daar niet eens van durven dromen.

Jansen & Jansen
Jansen & Jansen3 feb. 2017 - 13:21

"De puinhopen van Paars" Dat is geschiedvervalsing, het is een blijft het beste dat de poltiek ooit in Nederland geboden heeft. En inderdaad, een standbeeld van Borst prominent op het Binnenhof, dat zou mooi zijn. Zodat iedereen lansg kan lopen en voor haar de hoed, de baseballcap, de bromfietshelm of de hoofddoek af kan nemen, diep respect, dat verdient ze.

1 Reactie
Tom Meijer
Tom Meijer4 feb. 2017 - 21:31

Helemaal gelijk Pieter en dat zou gerepareerd moeten worden maar dat zit er nu eenmaal met de (ultra)rechtse meerderheid domweg niet in. Ik kan persoonlijk over de gevolgen meepraten. Maar Paars was wel degelijk hard nodig om een aantal zaken te regelen die onder het bewind van de relipartijen altijd werden tegengehouden. Men heeft niet alles voor elkaar kunnen krijgen maar wel een substantieel deel. En dat is een heel grote verdienste.