Een proefboring is geen proefabonnement

Henk Kamp is een zeer ervaren minister die dossiers meestal moeiteloos door de Kamer manoeuvreert. Maar nu ligt zelfs hij onder vuur. De VVD-fractievoorzitter in Haaren tweet dat Kamp een sukkel is. Wethouder Van den Dungen van Haaren voelt zich totaal geschoffeerd door Kamp, zo blijkt uit zijn weblog. En ook de VVD gedeputeerde voor Flevoland gaat lijnrecht tegen de minister in.

Terwijl het protest en het geruzie als voorbarig wordt afgedaan, hanteert Kamp echter een salamitactiek. Het doel is om te starten met “proef”-boringen, waarna de weg terug vrijwel is afgesloten.

Het kabinet framet het schaliegasdebat langs twee even verleidelijke als onjuiste lijnen. Kamp zegt steeds geruststellend dat er besloten is alleen schaliegas te winnen als het schoon en veilig kan. Alsof het kabinet eerder overwoog dat energiewinning ook wel vies en onveilig kon, maar daar nu van afziet. Vervolgens spreekt Kamp consequent over proefboringen die nodig zijn om te kijken hoeveel gas er eigenlijk in de bodem zit.

Dat klinkt op het eerste gezicht best redelijk. Alles wat we gaan doen is schoon en veilig en het is maar op de proef. Nu kun je een proefabonnement op een krant makkelijk opzeggen, maar van een “proef”-boring kom je niet zo maar af. 

En een proefboring is geen goedkope grap. Een hectare natuur verdwijnt onder asfalt, er rijden zo’n 700 vrachtauto’s en tankauto’s vol boormateriaal, chemicaliën en zand het terrein op en met chemisch vervuild afvalwater weer af. Drie proefboringen kosten het bedrijf 18 tot 36 miljoen euro. Een bedrijf gaat alleen zoveel geld investeren als ze een goede kans hebben er later flink aan te verdienen; dus als ze schaliegas vinden willen ze dat kunnen winnen. En zo is het ook geregeld. De Mijnbouwwet kent geen proefboringen. De wet kent opsporingsboringen en winningsboringen.

Onze regering doet echter net alsof we, nadat schaliegasbedrijf Cuadrilla miljoenen heeft uitgegeven en schaliegas heeft opgespoord, nog rustig een standpunt kunnen innemen of we schaliegaswinning in Nederland willen of niet. Of er dan nog volop ruimte is voor inspraak, overleg en ministeriële bezoekjes aan Haaren, Noordoostpolder en Boxtel.

Er is in Nederland na een geslaagde opsporing nog nooit een winningsvergunning geweigerd door het Rijk. Dat kan ook bijna niet omdat die beide boringen aan vrijwel gelijke criteria getoetst worden. Zodra de opsporingsboringen succesvol zijn, kan het Rijk de tientallen boorputten in Brabant en in Flevoland niet meer tegen houden.

Alle protest tegen schaliegas wordt door Kamp afgedaan als alleen maar aan jezelf en je eigen achtertuin denken. Lokale bestuurders probeert hij te overtuigen door te beweren dat boren naar schaliegas in het landsbelang is. Dat landsbelang is dan zuiver financieel.

Zijn extra inkomsten in de staatskas voldoende argument om risico’s te lopen op aardbevingen, luchtvervuiling, overlast en vervuild drinkwater? Of om de omslag naar schone energie uit te stellen en het klimaat verder te belasten?

Deze vragen moeten eerst in een breed maatschappelijk debat aan de orde komen. Dat kan alleen als de huidige stop op schaliegaswinning verlengd wordt. 

Een bedrijf dat straks wel schaliegas heeft opgespoord, maar niet  de benodigde vergunningen krijgt, zal zich bij het Rijk melden voor een schadevergoeding. De gemeente kan dan kiezen tussen de schadevergoeding of alsnog de vergunning verlenen. Knappe bestuurder die Kamp dan nog een sukkel durft te noemen. Het is een meesterlijke Machiavellistische strategie.