Een op de vijf communisten zat in het verzet, ze werden verguisd en vergeten

Terwijl slechts een procent van de Nederlanders tijdens de Tweede Wereldoorlog actief was in het verzet tegen de Duitse bezetter was dat aandeel onder communisten vele malen hoger. Twintig procent van de communisten, verenigd in de CPN die later is opgegaan in GroenLinks, nam deel aan de ondergrondse. Na de oorlog werden ze even gezien als helden maar dat veranderde onder invloed van de Koude Oorlog al snel. Communisten werden de nieuwe binnenlandse vijand. Zo werden herdenkingen voor de beroemde verzetsheldin Hannie Schaft, bekend geworden als Het Meisje met Het Rode Haar , verboden en haar kameraden gearresteerd.

In het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek krijgen de communistische verzetsstrijders nu enige vorm van eerherstel met een expositie die aan hun heldendaden is gewijd: oesbeek vertelt dit bewogen verhaal in de boeiende tijdelijke tentoonstelling De Communisten. In Verzet tegen Fascisme en Kapitaal.

Omroep Gelderland meldt over de ijverige deelname aan het verzet:

Dat heeft alles te maken met de manier waarop communisten al vóór de oorlog in het geheim moesten opereren. Ambtenaren mochten geen lid zijn van de Communistische Partij Nederland (CPN) en communisten die vanuit Duitsland naar Nederland waren gevlucht, liepen sinds Hitler in 1933 aan de macht kwam het risico uitgeleverd te worden aan de Gestapo. (…) De communisten die opgepakt werden, kwamen in concentratiekampen terecht. Hun kleding werd met een rode driehoek gemerkt om aan te geven dat zij politieke gevangenen waren. In de expositie zijn schetsen te zien die Henri Pieck (de tweelingbroer van Anton) in zo’n concentratiekamp maakte. En ook is het schaakspel te zien dat één van de gevangen genomen communisten maakte door brood te vermalen en te kneden tot schaakstukken.

Het museum schijft in een toelichting :

De voorlopersrol van de communisten had voor- en nadelen. Na mei 1940 had de illegale CPN al snel duizenden verzetsleden waarvan velen al waardevolle ervaring hadden met illegaal werk. De Gestapo had echter ook een voorsprong. Zij had in de jaren ’30 samengewerkt met de Nederlandse inlichtingendienst en bezat reeds veel informatie over de Nederlandse communisten. Deze informatie werd gebruikt om hen fanatiek te vervolgen. Toch slaagde het communistisch verzet er in zeer actief te zijn. De verzetskrant De Waarheid werd in 1940 landelijk verspreid en het communistisch verzet stond aan de basis van de Februaristaking van 1941. Direct na de bevrijding was de CPN mede dankzij haar rol in het verzet zeer populair. Dit was van korte duur, met de Koude Oorlog nam het anticommunisme Nederland in zijn greep. Opnieuw volgden inlichtingendiensten communistische oud-verzetsleden. Communisten werden verwijderd uit de vereniging voor ex-politieke gevangenen en de herdenking van verzetsstrijdster Hannie Schaft werd in 1951 zelfs verboden.

De tentoonstelling is te zien tot 28 oktober.