Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Een Oekraïne kan ook Estland overkomen

  •  
01-12-2014
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
1427 keer bekeken
  •  
BNNVARA fallback image
Een ietwat vriendelijke houding naar minderheden lijkt me geen verkeerde gedachte
Een jaar geleden braken grootschalige protesten uit in de Oekraïense hoofdstad Kiev. Dat gebeurde nadat de pro-Russische president Viktor Janoekovitsj een handelsverdrag met de Europese Unie had verworpen. Honderd doden later was de president verjaagd en een pro-Europese interim-regering geïnstalleerd. Nu, enkele duizenden doden later, is de Krim door de Russen geannexeerd en Oost-Oekraïne veranderd in een ware Call of Duty-setting.
De situatie een jaar na deze ‘Revolutie van de Waardigheid’ is uitzichtloos en de stemming pessimistisch. Duidelijk is dat Oekraïne niet zomaar een vredige, welvarende staat wordt die geschikt is voor de Europese Unie. Een verdrag met dit stukje voormalige Sovjet-Unie was een brug te ver, beseft de EU nu. Tot hier en niet verder, heeft Poetin ons duidelijk gemaakt. Voorlopig brandt de pas opnieuw ingestelde Europese Commissie zich dus ook niet aan het binnenhalen van nieuwe lidstaten als Moldavië of Georgië. De focus ligt op al wél binnengehaalde staten als Estland, Letland en Litouwen.
Hoewel deze landen al ver in het integratieproces verkeren – in januari voert Litouwen als laatste van de drie de euro in – is het niet onmogelijk dat ook deze landen een ‘Oekraïne’ kunnen overkomen. Deze maand was ik Estland, de kleinste en noordelijkste Baltische staat, en zag ik dat de relatie met de Russische minderheid allerminst oké is. Het aantal Russen neemt weliswaar al jaren af, toch bestaat nog altijd ruim een kwart van de bevolking uit etnische Russen. In de hoofdstad Tallinn is dat zelfs een derde en in sommige oostelijke regio’s bijna de helft. Een erfenisje uit het Sovjettijdperk, toen vele Russen naar de westkust migreerden.
Trots
Maar Estland is toch een welvarend land geworden? Er is toch geen reden om als Russisch sprekende ontevreden te zijn? Zo eenvoudig is het niet. Het Etste volk is na een geschiedenis vol onderdrukking trots een autonome natie te zijn – schiet in de kroeg een Est aan en hij brabbelt urenlang over hoe zijn volk de Denen, Duitsers en vooral de Russen zagen en overwonnen. In geen enkele Europese hoofdstad zag ik zo veel vlaggen van het land als in Tallinn. Bovendien weet elke kroegbrabbelaar die ik sprak, haarfijn te vertellen hoe hun vlag is ontstaan en wat de kleuren betekenen. Dat doen wij bij de Nederlandse vlag niet na.
Het moge duidelijk zijn: kom niet aan de Estse cultuur. Over de Russen hebben ze in het café dan ook geen goed woord over. Als je niet oppast, nemen ze alles van je af, zo luidt de kroegpraat. “Ze moeten zich maar aanpassen aan ons, zoals wij ons moesten aanpassen aan hen!”
Die gedachte hanteert ook de overheid. Het naturalisatiesysteem is er streng. Wie geen Ests spreekt, heeft geen recht op een pensioen. Zo zie je verspreid door de binnenstad van Tallinn overal oude matroesjka’s gebreide sokken of sjaals verkopen. Bij kerken staan bedelaars met gefabriceerde kartonnen bordjes met Russische smeekteksten erop. Niks recht op brood, bed en bad. Er bestaat pure discriminatie wegens het feit dat zij geen Ests spreken.
Ook in de andere Baltische staten bestaat er afkeer voor de Russen. Letland en Litouwen deden in april de Russische staatstelevisie in de ban omdat de berichtgeving omtrent Oekraïne te tendentieus zou zijn. Het zijn allemaal kleine voorbeelden van activiteiten die de pro-Europese regeringen ondernemen en daarmee tegen het zere been van de Russische minderheid trappen.
Rellen Dat ongeregeldheden ook in deze landen niet te voorkomen zijn, bleek wel in 2007, toen er grote rellen en plunderingen uitbraken in Tallinn nadat er plannen waren om de ‘Bronzen Soldaat’ – een monument voor omgekomen soldaten in de Tweede Wereldoorlog – te vernietigen. Voor Esten markeert het beeld het begin van de Russische bezetting na de oorlog, voor Russen de bevrijding van de Duitsers. Na deze ‘bronzen nacht’ besloot de regering het beeld te verplaatsen, wat leidde tot woedende reacties van Rusland en protesten voor de Estse ambassade in Moskou.
In de kroeg zijn ze er luchtig over. “Jullie F16’s beveiligen ons, dus wij zijn veilig!”, zegt een Estse militair van in de twintig, refererend aan de Nederlandse straaljagers die het Baltische luchtruim beveiligen.
Een tweede bronzen nacht of wellicht een Oekraïense situatie lijkt me daarmee nog niet uitgesloten. Het onderdrukken van de Russische minderheid kent een grens, en we kennen Poetin: hij zoekt graag grenzen op. Een ietwat vriendelijke houding naar minderheden lijkt me daarom geen verkeerde gedachte.

Meer over:

opinie, wereld
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.