Eén hoeraatje voor Jean-Claude Juncker

Ik weet nog hoe in de grijze oudheid het rooms-rode kabinet Cals viel. Voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis volgden camera’s van de televisie het politieke drama op de voet: PvdA-minister van Financiën Anne Vondeling kreeg vanuit de KVP-fractie steeds weer te horen dat hij een gat in zijn hand had en dat hij maatregelen moest nemen om de begroting meer solide te maken. Uiteindelijk gooide diep in de nacht premier Jo Cals de handdoek in de ring. De tranen stonden hem in de ogen toen Brandpunt hem bij de uitgang van de Tweede Kamer opving.

Het geheel stond bekend als de nacht van Schmelzer. KVP-leider Schmelzer had het progressieve kabinet – ook Joop den Uijl zat erin, als minister van Economische Zaken – met een motie het leven onmogelijk gemaakt, redeneerden bijna alle kijkers. Schmelzer zelf beweerde dat hij de regering juist had willen redden. Uit historische analyses achteraf bleek dat hij de waarheid sprak, maar zo kwam het in die dagen zelf niet over.

Mijn vader en mijn moeder raakten in een staat van razernij. Trots als zij waren op hun katholieke arbeidersmilieu, stemden zij vol overtuiging op de Katholieke Volkspartij. Nu voelden zij zich verraden en echt bedrogen, zoals de meeste stemmers op Samsom dat tegenwoordig voelen. Zij verplaatsten hun loyaliteit naar de PvdA en werden trouwe aanhangers van Joop den Uyl.

Rijk der duisternis Bij ons in de klas op het Sint Franciscus College vonden heftige discussies plaats. Ik stond achter Vondeling, Den Uyl en Cals. Zo werd mijn afkeer van de christendemocratie geboren. Confessionele partijen behoren tot het rijk der duisternis. Wij waren er destijds van overtuigd dat hun tijd voorgoed voorbij was.

Maar de kinderen der duisternis zijn slimmer dan de kinderen des lichts. De christelijke partijen moesten zware klappen incasseren. Het CDA kwam in zijn hoogtijdagen onder Lubbers nooit verder dan een derde van het electoraat, maar ze bleef toch door handig manoeuvreren een centrale factor in de politiek. Wij zien nu hoe Buma langzaam maar zeker probeert die positie terug te winnen.

Ook op Europees niveau zie je dat verschijnsel. In het Europees Parlement vormen de christendemocraten verreweg de grootste fractie, op enige afstand gevolgd door de sociaaldemocraten. De liberalen zijn betrekkelijk kleine spelers die in de praktijk alleen wat kunnen bereiken door hun ziel óf aan de sociaaldemocraten, óf aan de christendemocraten te verkopen. De overige partijen – van uiterst links tot uiterst rechts – roepen in de marge zoals bij ons SP en PVV dat doen.

Tam continent Hieruit blijkt dat Europa, als puntje bij paaltje komt, een tam continent is van vijftigers en senioren die niet gediend zijn van omwentelingen en revolutie. Ooit won in Duitsland de oude CDU-leider Konrad Adenauer een absolute meerderheid met de leuze “ Keine Experimente “. Dat brengen de verkiezingen voor het Europees Parlement tot uiting. Weliswaar blijven heel veel kiezers thuis, maar niemand kan met zekerheid aangeven waarom. Allerlei politieke tinnengieters – mooi oud woord is dat – rekenen die thuisblijvers tot de eurosceptici, maar dat is gewoon framen. Als ik nu beweer dat de niet-stemmers het wel geloofden en het allemaal wel best vinden met Brussel en zo, is dat net zo goed framen. We weten het niet. We kunnen hoogstens stellen dat een betere peiling van de EP-verkiezingen op ons wormstekig continent niet bestaan.

Uit deze politieke realiteit komt Jean-Claude Juncker tevoorschijn. Hij was zeer lange tijd een succesvol premier van Luxemburg. Zijn christensociale partij verloor nipt de verkiezingen, nadat hij had geprobeerd een groot schandaal met de geheime dienst te bagatelliseren. Hij was ook voorzitter van de Eurogroep voordat Dijsselbloem dat stokje van hem over nam. Een soort Norbert Schmelzer eigenlijk wel. Net als hij een prins der duisternis van het soort dat ik destijds bij de val van het kabinet Cals had leren kennen.

Laatst was ik voor het eerst van mijn leven in Luxemburg. Het Luxemburg van Jean-Claude Juncker want het nieuwe paarse kabinet daar is nog maar net met zijn hervormingen gestart. Treinen en bussen waren voor het grootste deel in handen van de staat. Het lijnennet was dicht, de frequentie groot. Ik maakte een rit van drie kwartier naar Echternach. Dat kostte twee euro. Overal hingen reclames voor de Spuerkeess. Dat is een soort Rijkspostspaarbank waar bijna alle Luxemburgers een girorekening hebben. Alles gratis. Van betalen aan de bank is geen sprake. Overal vond je postkantoren. Kennelijk had Juncker in het groothertogdom niet de hele kolerezooi met een beroep op Brussel geprivatiseerd en verkwanseld.

Eksteroog, steenpuist, doorn Wij zijn er in Nederland aan gewend geraakt dat de leider van de grootste partij het voortouw neemt bij de formatie en de premier levert. In dat licht bezien is het normaal dat de christendemocraten nu de voorzitter leveren van de Europese Commissie. Juncker is niet mijn droomkandidaat. Hij vertegenwoordigt tenslotte het christendemocratische blok dat sinds de val van Cals een eksteroog is aan mijn teen, een steenpuist op mijn achterwerk, een doorn in mijn oog. Maar het is wél de grootste partij. En ik woon op een continent met een ouderwetse bevolking die eigenlijk niet van moderne grappenmakers houdt. Dan is Jean-Claude Juncker niet zo’n slechte keuze.

Dankzij bondskanselier Merkel kan er geen duveltje springen uit de zwarte doos van de Europese regeringsleiders.

Wel is premier Cameron van Groot Brittannië piswoest. Hij dreigt met een referendum over de EU waarbij zijn Britten dan voor uittreden zouden kiezen. Het lijkt mij een mooi experiment: we kunnen dan rustig zien wat het een groot land oplevert als het probeert buiten de EU staande te blijven. Noorwegen is het aardig gelukt, maar dat is dan ook een soort Qatar bij de poolcirkel: weinig mensen, veel olie.

Beluister dit opiniestuk hier 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)