Docent Harry Pettit, Gaza en het debat dat de nek om wordt omgedraaid

Volgens NOS zouden 113 (oud-)studenten en docenten eisen dat de Radboud Universiteit aangifte doet tegen docent Harry Pettit — niet omdat hij strafbare feiten pleegde, maar omdat zijn woorden niet passen binnen het comfortabele morele midden. Het is ironisch dat een open brief die zogenaamd academische veiligheid wil beschermen, in werkelijkheid de academische vrijheid ondermijnt. Onder de ondertekenaars zit ook Bram van Gendt van Antipopulista, die zich — tragisch genoeg — laat spannen voor het karretje van de populisten die hij zegt te bestrijden. Terwijl een VVD’er, Milos Boksan, de petitie aanvoert en demissionair minister Gouke Moes openlijk dreigt met “stappen op de escalatieladder”, wordt duidelijk dat het hier niet om veiligheid gaat, maar om gehoorzaamheid aan de Israëllobby.

Laat ik jullie geheugen even opfrissen. Wanneer wilden Arie Slob of Ingrid van Engelshoven op de escalatieladder stappen, omdat Paul Cliteur racialisme als wetenschap verkondigde? Er was ophef, dat is zeker waar, maar we hadden niet een minister die zich bemoeide met vrijheid van onderwijs. Zelfs niet toen Paul Cliteur in de Eerste Kamer zat voor Forum voor Democratie. Sterker nog, de geflopte particuliere Renaissance Scholen mochten bestaan onder de noemer van vrijheid van onderwijs. Zolang zij het curriculum volgden, mochten zij eigen scholen hebben als politieke stroming op basis van geloofsovertuiging. De Onderwijsinspectie gaf zelfs een positief advies voor de Renaissanceschool in Almere.

Harry Pettit noemde de aanslagen van Hamas op 7 oktober 2023 “een wettige daad van verzet”, “in bepaald opzicht geniaal” en sprak over “zionist demons”. Hij noemde een Hamas-leider “een held”. Controversieel, ja. Onhandig, absoluut. Maar geen misdrijf. In de Volkskrant lezen we dit: ‘Dat ik 7 oktober een legitieme verzetsoperatie noem, wil niet zeggen dat ik alles goedpraat wat op die dag is gebeurd. Maar Israël wil dat we Hamas zien als barbaren die Joden haten. Dat is een racistisch frame dat dient om de genocide te legitimeren. Het verhult bovendien decennia van onderdrukking.’

Dit suggereert dat Pettit genuanceerder is dan de minister van Onderwijs en het VVD-raadslid ons laten geloven. Ook zou er volgens Vox een andere brief zijn waar meer dan 500 docenten en studenten juist steun uitspreken voor Pettit. Vrijheid van meningsuiting is ook ontworpen voor gedachten die pijn doen, juist op een universiteit. Toch is de hysterie totaal: het College van Bestuur kreeg brieven, de minister bemoeide zich er publiekelijk mee, en nu eisen studenten en docenten dat de universiteit haar eigen medewerker uitlevert aan het strafrecht.

In de VS en het Verenigd Koninkrijk werden de afgelopen jaren tientallen academici, onder wie docenten van Harvard, Columbia en Cambridge, geschorst of ontslagen na pro-Palestijnse uitlatingen. Hier zou Nederland juist veel waakzamer moeten zijn, omdat zij zien hoe het in die landen slecht afloopt. De Israëllobby is geen mythische macht, maar een netwerk van invloed — van het CIDI tot politieke fracties binnen VVD en CDA — die het publieke discours over Israël structureel naar de status quo trekt.

Alsof men vergeten is dat de universiteit geen hof is van publieke opinie, maar een plaats waar juist het ongemakkelijke debat hoort te klinken. Er waren bovendien ook medewerkers en studenten die een tegenbrief of publieke statements brachten voor academische vrijheid en tegen politieke inmenging; zelfs de eigen staatsrecht-hoogleraar Paul Bovend’Eert wees er recent op dat niet een minister, maar de universiteit over dergelijke casus moet oordelen binnen de bestaande kaders. Het CvB reageerde eerder formeel op de brieven met verwijzing naar vrijheid van meningsuiting en academische vrijheid.

Toch horen juist dat soort gesprekken wel op een universiteit plaats te vinden. Hij is ook niet de eerste docent die een hetze over zich heenkrijgt. Het Bornego College trad op na ironische tweets van een docent over de dood van de Amerikaanse extreemrechtse activist Charlie Kirk. Hij schreef “Fijne Charlie Kirkdag voor iedereen die het viert” en noemde het “een interessant ethisch vraagstuk” of je fascisten mag doodschieten. Tactvol is het niet en de school haaste zich om “afstand te nemen” en spreekt over “verbinden en respect.”

De parallellen zijn verontrustend. Niet omdat ze geweld prediken, maar omdat ze het morele kader van de macht bevragen. Want in Nederland is het blijkbaar veiliger om pseudo-wetenschap over ras te onderwijzen dan om een scherpe, pro-Palestijnse analyse te delen. Over Paul Cliteur loopt al jaren debat; er waren onderzoeken en rapporten rond de Leidse kwestie en een media- en universiteitsdebat over racisme/antisemitisme, maar geen enkele minister die met “stappen op de escalatieladder” dreigde.

Diversiteit van opinies geldt blijkbaar alleen als je racistische bagger wil verkondigen op de universiteit. Als je ongenuanceerd twittert over Palestina, moet je ontslagen worden. Deze zuiveringsdrift raakt niet alleen Harry Pettit. Ze raakt iedereen die buiten het frame van “verbinding en redelijkheid” durft te denken. De Bornego-docent, de feministische schrijver, de klimaatactivist, de antiracistische wetenschapper — allemaal worden ze in toenemende mate geofferd aan de god van het ‘midden’. Want dat midden blijkt niets anders dan de comfortzone van de macht. Dat zelfs Radboud-medewerkers eerder open brieven schreven over repressie en academische vrijheid, tekent hoe veiligheidstaal structureel de disciplinering van dissidentie maskeert.

Wat er aan de Radboud gebeurt, is geen incident — het is een teken van verval. Een universiteit die ooit bedoeld was om macht te bevragen, laat zich nu sturen door angst, lobby en reputatiebeheer. Dissidentie wordt ‘onveiligheid’, debat ‘schadebeperking’. Harry Pettit is niet het probleem, hij onthult het probleem: dat academische vrijheid in Nederland alleen geldt zolang ze de macht niet stoort. Zodra denken wordt ingekaderd door diplomatieke loyaliteit, verandert de universiteit in wat ze ooit verafschuwde — een keurige fabriek voor volgzaamheid, verpakt als redelijkheid. Woke zou zogenaamd het debat de mond snoeren — maar het zijn de rechtspopulisten die het openen, om het vervolgens de nek om te kunnen draaien.