Een audit van de Griekse schulden is wel zo eerlijk

Volgens minister De Jager van Financiën leidt een wanordelijke default van Griekenland tot grote problemen voor de financiële stabiliteit van het eurogebied, inclusief voor de financiële sector in Nederland. Zo schrijft hij in zijn brief aan de Tweede Kamer van afgelopen maandag. Volgens ons is dit vooral een argument ervoor te zorgen dat een eventuele default ordelijk verloopt. Dit sluit ook aan bij het steeds breder gedragen idee dat een sanering of herstructurering van de Griekse staatsschuld onontkoombaar is.

Het vooruit blijven schuiven van de problemen, zoals nu in feite al ruim een jaar gebeurt, is niet langer een optie. Wat echter nog geen onderdeel van het debat lijkt, is op wélke schulden afgeschreven moet worden. In de vorige maand gepresenteerde Athens Debt Declaration, roepen Griekse en internationale maatschappelijke organisaties, vakbonden, parlementariërs en wetenschappers op tot een doorlichting van de Griekse staatsschuld, ook wel audit genoemd. Deze audit moet inzichtelijk maken onder welke omstandigheden de Griekse schulden tot stand zijn gekomen. Wij onderschrijven deze oproep van harte.

Private banken en investeerders uit Duitsland en Frankrijk, maar ook Nederlandse banken hebben jaren lang met liefde leningen verstrekt aan Griekenland, vanwege de hoge rentes die ze daarvoor terugkregen. Het staat niet ter discussie dat de Griekse overheid met cijfers rommelde om de zaken beter te doen voorkomen. Maar de enorme omvang van de Griekse problemen laat zien dat private banken en investeerders bewust onverantwoorde risico’s genomen hebben. De verantwoordelijkheid voor het genomen risico wordt op dit moment echter niet genomen. Risico-minnende crediteuren worden uit de wind gehouden op kosten van de belastingbetaler. 

Een internationale commissie bestaande uit financiële auditeurs, juridische deskundigen, economen, vertegenwoordigers van vakbonden en maatschappelijke organisaties, moet de Griekse schulden beoordelen op hun rechtmatigheid. Schulden die onrechtmatig blijken moeten worden geschrapt. Op die manier wordt de rekening op ordelijke wijze gelegd bij degenen die daadwerkelijk aan de crisis hebben bijgedragen. Dat zijn zowel leners als geldverstrekkers. 

Een audit leidt tot een eerlijker oplossing voor het schuldenprobleem. Het zijn niet alleen de belastingbetalers die opdraaien voor de kosten, maar de lasten komen terecht waar de risico’s genomen zijn. Daarnaast kan het voorkomen dat de Griekse overheid genoodzaakt raakt de afbetaling van zijn schulden te staken, een zogenaamde default. Dat is een scenario waarbij schuldeisers hun geld – zeker op korte termijn – niet terugzien. Argentinië liet in 2001 zien waar dat toe kan leiden. Een definitieve oplossing is er anno 2011 nog steeds niet. In Ecuador leidde de audit in 2008 ertoe dat de default niet algemeen was, maar specifiek voor die schuldeisers die boter op hun hoofd hadden.

Een audit zou een enorme stap in goede richting zijn. Het zou een wanorderlijke default voorkomen. Toch is een audit een ad-hoc oplossing, net zoals de lening van mei vorig jaar, waarmee de Eurolanden en het IMF Griekenland uit de acute financiële nood redden. Deze bailout is duidelijk geen structurele oplossing gebleken. Ook een audit voorkomt niet dat in de toekomst opnieuw onhoudbare schulden ontstaan. Voor een structurele oplossing is een Schuldenrechtbank nodig, die kan oordelen over de rechtmatigheid van schulden. Dat leidt tot verantwoorder leengedrag bij zowel leners als geldverstrekkers, waardoor problemen in de toekomst voorkomen worden. Zie voor meer informatie over de Schuldenrechtbank:  www.defusethedebtcrisis.org

Koos de Bruijn, coördinator van Jubilee Nederland, schreef dit stuk samen met Tim Senden, communicatiemedewerker van Both ENDS