Duurzame beleggingsfondsen investeren ook in fossiele- en luchtvaartsector

Duurzame beleggingsfondsen investeren ook in bedrijven in de fossiele industrie of de luchtvaartsector. Dat blijkt uit een onderzoek van Investico en Follow the Money in samenwerking met acht Europese media.

De journalisten onderzochten 838 fondsen die zichzelf indelen in de artikel 9-klasse, het hoogste Europese duurzaamheidslabel. Bijna de helft, 388 fondsen investeren voor een totaalbedrag van 8,5 miljard euro in de fossiele industrie en de luchtvaartsector. Deze fondsen bevatten in totaal ruim 619 miljard euro. 

Ook in Nederland belegt bijna de helft van de ‘donkergroene’ fondsen in fossiele bedrijven en luchtvaartmaatschappijen. Veel voorkomende fossiele bedrijven zijn onder meer het Amerikaanse energiebedrijf NextEra Energy, de Franse oliegigant TotalEnergies, het Duitse kolenbedrijf RWE en luchtvaartmaatschappijen als easyJet en Lufthansa. 

Volgens Europese regels heeft een ‘donkergroene’ fonds als doel duurzame investeringen doen of uitstoot verminderen. Hoewel er geen harde regels gelden over waar deze fondsen in mogen investeren, moeten zij wel kunnen uitleggen dat zij hun doel behalen. Ook mogen hun investeringen geen significante schade toebrengen aan mens of planeet. 

Wat onder een duurzame belegging valt, is in de Europese regels niet duidelijk gedefinieerd.  Hierdoor is het volgens de Autoriteit Financiële Markten (AFM), die deze fondsen controleert, moeilijk te handhaven. Volgens Raoul Köhler, coördinator sustainable finance bij de AFM, zijn de artikel 9-fondsen verplicht transparant te zijn over hun doelen en duurzaamheid van hun fonds. Maar dat betekent volgens Köhler niet dat het ‘donkergroene’ label een keurmerk is. Wel vindt hij dat beleggingen doen in de fossiele- en luchtvaarsector moeilijk te rijmen is met het principe van duurzame beleggingen.

De onduidelijkheid over de regels blijkt ook uit de verschillende interpretaties die de fondsen hebben over wanneer een fonds onder artikel 9 valt. Volgens de Nederlandse vermogensbeheerder Actiam, die onder andere investeert in het Noorse staatsoliebedrijf Enquinor en luchtvaartmaatschappij China Airlines, valt een belegging in theorie al onder artikel 9 als slechts al een euro wordt geïnvesteerd in een duurzaam project. Dennis van der Putten, hoofd duurzaamheid bij Actiam, wil dat de duurzaamheidseisen verduidelijkt worden. ‘Ik wil duiding hebben. Mag ik in een oliebedrijf beleggen ja of nee?’, aldus Van der Putten.  

Volgens verschillende juridische experts die het onderzoeksteam heeft gesproken, mogen deze fondsen überhaupt niet investeren in fossiele bedrijven vanwege de regel dat de investeringen geen schade mogen toebrengen aan mens of planeet. "Ik zie niet in hoe een fonds geen significante schade toebrengt aan het milieu als het investeert in fossiele energie", zegt Ruud Winter, voormalig economisch bestuursrechter en expert op het gebied van duurzaamheidswetgeving.

Er luidt ook kritiek onder de particuliere beleggers. Woordvoerder van de Vereniging voor Effectenbezitters vindt het ‘volksverlakkerij’ wat de fondsen doen. "Het is de verantwoordelijkheid van de industrie om ervoor te zorgen dat mensen zich niet misleid voelen. Als mensen denken dat ze duurzaam beleggen, en dan blijkt de vlag de lading niet te dekken, dan jaag je beleggers weg. De wereld heeft geen tijd meer voor spelletjes en sluipweggetjes."