'Duitse democratie is in gevaar'

De Duitse president Joachim Gauck (76) die 18 maart aftreedt omdat zijn termijn er op zit, heeft in een afscheidsrede gewaarschuwd dat de democratie in gevaar verkeert. Hij somde een rijtje problemen op die tezamen een lawine vormen: de Brexit die het voortbestaan van de van de Europese Unie bedreigt, het opkomend nationalisme, de haat tegen migranten, de dreiging van – islamistisch – terrorisme, de installatie van Donald Trump als president en de gevolgen daarvan voor de transatlantische relaties, de oorlogen in het Midden-Oosten en Oost-Oekraïne en de Russische bezetting van de Krim.

Duitsland en Europa hebben volgens de president maar weinig mogelijkheden om die hoeveelheid aan problemen het hoofd te bieden. “De vrije democratie zowel als het politieke en normerende project van het Westen worden aangevallen”. De Europese Unie noemde hij een project met tot doel vrede en welvaart te scheppen, dat nu onder vuur ligt. Duitsland en Europa moeten hun defensie versterken zodat ze geen speeltje worden dat overgegooid kan worden tussen de belangen van anderen. “Het is het hart van de beschermende democratie, de bereidheid die te verdedigen en daar klaar voor te zijn. Als we kijken naar de uitdagingen van onze tijd en onze mogelijkheden, dan kunnen en zullen we meer moeten doen.” De kritiek dat het veiligheidsdenken, bijvoorbeeld in de strijd tegen terrorisme, de democratie juist bedreigt pareerde hij met de constatering dat een staat die niet zijn burgers niet kan beschermen niet zal overleven.

Gauck prees de huidige democratie als de beste die Duitsland ooit gehad heeft maar hij leverde ook kritiek. Een deel van de burgers beschouwt de overheid als een vanzelfsprekendheid, als een dienstverlener die hen ter wille moet zijn. “Democratie is geen politiek postorderbedrijf”. Hij riep burgers op de democratie te verdedigen met een fel open debat, maar tegelijk met respect en een dikke huid.

Ook nepnieuws bracht hij ter sprake: “We leven in lastige tijden. Vaak is het niet meer duidelijk wat waar is en wat vals. Zeker op sociale netwerken waar het bijna grenzeloos mogelijk is leugens, beledigingen en kwetsingen te verspreiden.”

DW: Bundespräsident Gauck macht sich für wehrhafte Demokratie stark

cc-foto: Mehr Demokratie. https://flic.kr/p/fyKFUV