Dubbele paspoorten, dubbele agenda’s

De nationale bliksemafleider van de voorbije week was de kwestie van het dubbele paspoort voor politici. Je gaat denken dat VVD en CDA met hun stuurman aan wal een rolverdeling hebben afgesproken om met dat soort hapklare mediarelletjes de echte onderwerpen uit beeld te houden. En dat lukt. Milieu is uit. De regeringsverklaring rept er niet eens over. ‘Klimaat´ blijkt te slaan op het fiscale klimaat voor ondernemers…

Ik hoorde tijdens mijn bezoek aan de grote milieuconferentie in het Japanse Nagoya, dat het Belgische Journaal vijf volle minuten wijdde aan het onderzoek dat onthult hoe ‘klimaat’ bij grote Europese vervuilers zoals Lafarge, EON, BP, Bayer, BASF, Solvay, GDF-Suez en Arcelor-Mittal op de agenda staat: ze spendeerden honderdduizenden euro’s aan hun tegenlobby. Ze belonen er de Amerikaanse senatoren mee die de klimaatopwarming in twijfel trekken.

Het onthullende onderzoek van Climate Action Network Europe legt de dubbele agenda van het ‘ondernemersklimaat’ transparant. Mooi werk. Nederlandse journaalkijkers bleven er helaas van verstoken. Onze mediawereld draaide alleen door over dubbele paspoorten. Zolang de Amerikaanse senaat via de lobby en giften van Europese ondernemers in meerderheid klimaatsceptisch blijft, houdt de EU een alibi om vervuilers te ontzien. De Noord-Amerikanen zijn helemaal geen leading nation, geen trendsetter en zelfs geen trendvolger, maar een remmende factor. Hier in Nagoya zaten ze alleen als waarnemer bij het klimaat- en biodiversiteitsoverleg. Ze houden hun handen weliswaar vrij maar niet schoon.

Tegen het eind van de VN-conferentie in Nagoya werd de spanning opgevoerd: zou er overeenstemming worden bereikt? Er is inmiddels een vast ritueel ontstaan. Het eindtijdstip van de conferentie wordt opgerekt totdat de onderhandelaars er uit zijn. De nieuwsmedia gaan dan niet over de inhoud maar over de intenties en procedures praten. Naar je omgeving geef je er het signaal mee af dat het resultaat echt het maximale was wat er uit te slepen viel: wel een akkoord, maar geen sancties.

Ik ben gematigd positief over Nagoya. Het blijft een hachelijke zaak om de conferentieresultaten meteen al te duiden. De historie heeft immers geleerd dat de beloftes van de rijke landen onder druk van hun nationale agenda toch weer anders worden geïnterpreteerd. Wat is een hard milieuresultaat en wat moeten we beschouwen als symboliek en retoriek? Ik houd mijn reserves. Een akkoord zonder sancties lijkt mij een slap akkoord.

Arme landen en zogeheten ‘opkomende economieën’ hadden in Nagoya weinig te verliezen. Ze ontvangen amper wat terug van de enorme winsten die rijke industrielanden over de ruggen van hún bevolking maken met de import van hún veel te goedkoop verworven natuurlijke hulpbronnen. In juridische zin mag je dat geen roof noemen, in morele zin is het moeilijk anders te zien. De ecologische voetafdruk van een landloze Braziliaan, laat staan die van een onaanraakbare uit India staat in geen verhouding tot de Europese voetafdruk en is zelfs verwaarlooswaar ten opzichte van die van Noord-Amerikaanse consumenten. Die leven pas echt op te grote voet.

Terwijl Rutte ruim baan krijgt met zijn volksrijmpjes als ‘snoeien om te groeien’, zullen linkse mensen moeten proberen de vraag achter zijn grenzeloze liberale groeiverslaving op de agenda te krijgen. Wat is toch het doel en het langetermijngevolg van die eeuwige jacht naar meer? Waar gaan we heen met de economische groei-obesitas die CDA en VVD tegen beter weten in op hun politieke agenda houden?

Deze en vorige bijdragen over mijn bezoek aan Nagoya staan ook op mijn website www.kartikaliotard.eu.