Drones inzetten tegen het eigen volk is waanzin

In de nasleep van de rellen in Haren kan weinigen de ironie zijn ontgaan dat het Groningse dorp op één lijn werd geplaatst met de miljoenenstad Londen. Er is inderdaad een prangende kwestie die beide plaatsen sinds enkele weken verbindt: hoe kan het dat jeugdig ‘tuig’ zich zo massaal afkeert van ordediensten en gewelddadig verzet pleegt tegen bevoegde gezagsdragers? De verklaring blijft voorlopig in nevelen van verbazing en ontzetting gehuld.


Wat zeker niet zal bijdragen aan een oplossing van dit gezagsprobleem is het recent gepresenteerde voornemen van de Londense politie om met onbemande vliegtuigjes – drones – de veiligheid in de hoofdstad te gaan bewaken. Deze ontwikkeling lijkt vooral een krampachtige reactie op de impasse waarvoor steeds meer bevoegde gezagsdragers zich gesteld zien.

Gezag tonen op straat is steeds moeilijker geworden, dus kiest men ervoor om de lucht in te gaan.



Niets te verbergen
 De razendsnelle opmars van de drone in ons dagelijks leven heeft alles te maken met de kracht van de veiligheidsutopie die alle andere argumenten lijkt op te slokken. In Amerika is de drone in de strijd tegen terrorisme een behoeder van de veiligheid van ‘onze’ mannen (zij zitten immers niet in het vliegtuig) en ‘ons’ land (de vijand wordt nauwlettend in de gaten gehouden).

Willen ze in Engeland het onbemande luchtvaartuig echter boven de eigen steden laten zweven, dan blijkt het verstandiger om het veiligheidsverhaal aan te vullen met een kosten-batenanalyse. In deze tijden van bezuiniging willen we toch allemaal dat er geld wordt bespaard?

Dat de drone behalve een toeziend oog ook een robot is die allerlei gegevens opslaat, mag slechts een detail heten. Als we moeten kiezen tussen gemak en privacy dan is de keuze gauw gemaakt, lijkt het. Ach, we kennen ondertussen het argument: wie niks te verbergen heeft, heeft ook niks te vrezen.

Wij voorspellen dan ook dat in Nederland (waar privacy nooit hoog in het vaandel heeft gestaan en de gezagscrisis groeit) het enthousiasme voor deze innovatieve opsporingsmethode groot zal zijn.



Motie van wantrouwen 
En toch is de inzet van drones boven onze eigen steden volstrekt onwenselijk. Elk regime dat haar nieuwste oorlogstuig in vredestijd tegen de eigen bevolking inzet is immers het spoor bijster. Daarnaast is het een enorme motie van wantrouwen tegen de burger om een robot als een zwevend alziend oog boven onze hoofden te planten. En bovendien geeft de staat een brevet van onvermogen af. Alsof hij zegt: wij hebben elke hoop op gelegitimeerd gezag op straat opgegeven en wij gaan nu tot het uiterste om toezicht te houden op de boel daar beneden. 



Met het plan om drones in te zetten tegen burgers in vredestijd laat een overheid zien dat zij de huidige gezagscrisis niet begrijpt. Het voorstel laat zien dat de discussie over hedendaagse gezagsrelaties dringend moet worden gevoerd. Een grotere misstap is moeilijk denkbaar. Het is vast een stuk goedkoper en groener en misschien wel handiger, maar het draagt alleen bij aan verdere vervreemding tussen (jonge) burgers en bevoegde gezagsdragers. Als we dat niet inzien, dan is het enkel een kwestie van tijd tot de eerste drones ‘beschaving’ moeten gaan brengen in Haren.



Vanaf januari 2013 komt Forum met een studie naar hedendaags gezag en zendt de NTR hierover een achtdelige tv-serie uit.

Renée Frissen en Stijn Sieckelink zijn onderzoekers bij Forum, instituut voor multiculturele. Dit artikel verscheen eerder in Trouw.