Dood aan de middenklasse

Een sterke middenklasse is de motor van economische groei. Door de middeninkomens uit te knijpen en de topinkomens te ontzien, verraadt Mark Rutte niet alleen zijn kiezers, hij brengt het hele economische succesmodel van ons land in gevaar.

Economen zijn het zelden met elkaar eens. Dat is begrijpelijk, economie heeft vaak meer weg van pseudo- dan van exacte wetenschap. Maar over één zaak zijn de meeste serieuze economen en historici het opvallend eens: een sterke middenklasse is de motor van economische groei, het geheim achter welvaart en succes van een samenleving. Dit is logisch, de armen hebben te weinig te besteden en van de echt rijken zijn er simpelweg te weinig. Socialisme in pure vorm leidt tot inactiviteit en “trickle-down economics” is een leugen. Het is verstandig de middenklasse zoveel mogelijk buiten schot te laten zodat zij in moeilijke tijden het voortouw kan nemen en de economie uit het slop kan trekken. Logisch toch?

Nee, zeiden onderhandelaars Mark Rutte en Diederik Samsom, wij gaan het heel anders doen. Tegen alle economische logica in besloten zij tot een inkomenspolitiek die achterhaald collectivisme en nog “achterhaalder” corporatisme verenigt in een onheilig pact waarvan alleen economisch inactieven en de allerrijksten profijt hebben. De rekening wordt gepresenteerd aan de middenklasse. Bedankt voor je stem en sterf maar lekker, stomme burger met je baan, je pensioen, je gezin, je huis, je auto. Dood aan de middenklasse!

Laten we eerlijk zijn, de PvdA valt hierbij weinig te verwijten. De sociaaldemocraten hebben hun nivelleringsfetisj tijdens de verkiezingscampagne zeker niet onder stoelen of banken gestoken. Samsom kondigde aan bij winst de hypotheekrenteaftrek aan te pakken en een inkomensgebonden zorgpremie in te voeren en dat is precies wat hij heeft gedaan. Hij zei A en deed A, je kunt het inhoudelijk oneens met hem zijn, maar nauwelijks verwijten met gespleten tong te hebben gesproken. Het oorverdovende gebrek aan kritiek op het regeerakkoord bij het PvdA-congres van afgelopen weekeinde sprak boekdelen over welke partij als overwinnaar uit de coalitieonderhandelingen is gekomen.

Inkomenskater Hoe anders ligt dat bij Mark Rutte. De HRA was veilig bij de VVD en een inkomensgebonden wat? Nooit! Ouderwets socialisme, lang achterhaald, anachronistisch, funest voor de economische groei, onevenwichtig, blablabla, et voila. Vorige week werd VVD-stemmend Nederland wakker uit zijn verkiezingsroes met een knallende inkomenskater. Versnelde beperking HRA, inkomensgebonden (en niet zo’n beetje ook) zorgpremie en autorijden was toch al bijna onbetaalbaar geworden. Er zit nogal wat inflatie in de term kiezersbedrog, maar kunt u zich herinneren dat het woord ooit meer op zijn plaats was? Lees de meer dan de 15.000 woedende reacties op de VVD-website er maar op na.

Toch zit De Telegraaf er faliekant naast wanneer de krant spreekt over de knieval van “Marx” Rutte. Immers, de VVD heeft wel degelijk gehoor gegeven aan de wensen van haar traditionele achterban: werkgevers, die gemakkelijker mensen kunnen ontslaan en toch geen cent méér aan hun WW hoeven te betalen, en de rijken in onze samenleving die nauwelijks worden geraakt door de nieuwe hypotheekrenteregels en er bij een inkomen vanaf 350.000 euro zelfs op vooruitgaan met de Paarse zorgplannen. (Of 250.000 of 450.000, afhankelijk van wie je het vraagt, want de totale communicatie fuck-up over de precieze effecten duurt voort.) Is Rutte dan zo’n rechtse bal die coûte que coûte de rijken wil bevoordelen, een stiekeme kastaanhanger van Ayn Rand’s zelfredzaamheidswaan?

Welnee, ik geloof eerlijk gezegd dat onze premier helemaal geen rotsvaste principes heeft, maar hij is nu eenmaal VVD’er en daarmee omringd door VVD’ers. Als Rutte principieel was, zou hij niet achtereenvolgens (en binnen twee jaar) met CDA, PVV, SGP, D66, GroenLinks, ChristenUnie en PvdA in zee zijn gegaan. En altijd met diezelfde brede glimlach. Rutte ziet de politiek als een spel, een spel dat hij – toegegeven – tot in de puntjes beheerst en waarbij het enige doel is macht te verkrijgen en te behouden. De macht om de macht, niet om het verwezenlijken van een maatschappijvisie of hogere principes.

Republikeinen De VVD heeft hetzelfde trucje uitgehaald waarvan de Amerikaanse Republikeinen zich al jaren bedienen: overtuig de middenklasse met list en bedrog ervan tegen haar economische eigenbelang te stemmen en laat haar vervolgens bloeden ten gunste van de allerrijksten in de samenleving. Hell , Rutte gebruikte tijdens de campagne dezelfde angst voor het socialisme die medewindvaan Mitt Romney tegen Obama inzet. Dit fenomeen wordt de middle class squeeze (het uitpersen van de middenklasse) genoemd en heeft ertoe geleid dat in de VS de middeninkomens er al 20 jaar lang geen cent op vooruit zijn gegaan. Is dit het beeld dat Rutte en de VVD voor ogen hebben?

Deze Amerikaans aandoende wensdroom wordt in Nederland slechts gemitigeerd door ons kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging en de gedwongen coalitievorming die ervan het gevolg is. VVD en PvdA moeten wel met elkaar in zee, het is de enige mogelijkheid na de schizofrene uitslag van 12 september. Daarbij vergeten beide partijen – maar vooral de VVD – dat hun winst helemaal niet het gevolg is van hun succesvolle politiek van de afgelopen jaren. Een mislukte regerings- en een evenmin geslaagde oppositieleider werden de winnaars uit angst voor elkaar en afkeer van de politieke flanken. Puur geluk dus.

“With great power, comes great responsibility.” Nee, ditmaal geen citaat van Orwell of Nietzsche, maar een wijze les uit Spiderman. Rutte en Samsom hebben deze les over verantwoordelijkheid niet geleerd toen zij hun verkiezingsoverwinning in de schoot kregen geworpen. Het gevolg is nu al in de peilingen te zien. Zelden is enthousiasme voor een regeringscoalitie zo snel (nog voor haar beëdiging) omgeslagen in afkeer. Het gevolg: een vlucht naar de extremen van ons politieke spectrum. De SP krijgt alsnog de aanhang waar zij slechts een paar weken voor de verkiezingen nog op hoopte en Geert Wilders’ politieke carrière is gereanimeerd, met Rutte in de rol van Mary Shelley’s Frankenstein.

Er is wel degelijk een brug geslagen tussen VVD en PvdA, een brug tussen een partij die zich altijd op de eerste plaats zal inzetten voor het belang van ondernemers en de allerrijksten en de partij die de middenklasse ziet als melkkoe voor haar doorgeslagen solidariteitsideaal. Een brug van de sociaal zwakkeren naar de succesvolle rolmodellen als u zich graag positief uitdrukt of één van graaiers naar handophouders als u uw retoriek liever saignant krijgt geserveerd. De middenklasse mag eronder wonen, onder deze brug naar nergens. Mark Rutte neuriet al weken de woorden van The Red Hot Chili Peppers:

Under the bridge downtown Is where I drew some blood, Under the bridge downtown, I could not get enough…”