Doe wel en oordeel niet

Het extreemrechtse gedachtengoed krijgt voet aan de grond. Forum voor Democratie, Alternative für Deutschland en Vlaams Belang spreken zelfs van “omvolken”. In vrijwel alle Europese landen hebben rechtse coalities de meerderheid. Ook in Zuid-Amerika en het Midden-Oosten rukt het rechts-extremisme op. We worden overspoeld met oorlogen en conflicten, geweld en haat lijkt de norm en er is niemand van onze leiders die het tij wil en weet te keren. 

Maar zelf hebben we ook al snel een oordeel over de ontwikkelingen in onze omgeving en over anderen. Als dat oordeel nu onderbouwd zou worden door een degelijk meningsvorming, dan is dat nog tot daaraan toe. Maar vaak wordt geoordeeld op basis van roddels of suggestieve afbeeldingen, en in het oordeel zelf ontbreekt elke nuance: “die politica is een elitaire trut”, “die partijman is een biefstuksocialist”, “dat Tweede Kamerlid is gewoon dom”.

Dergelijke oordelen stuit mij erg tegen de borst, ik streef een samenleving na waar iedereen zichzelf kan en mag zijn, en waarbij afkomst, beroep, opleiding, kleur, sekse, of fysieke kenmerken er niet toe doen. Maar ook heb ik begrip voor mensen die de veranderingen in de samenleving te snel vinden gaan, en van wie wordt gevraagd om een ander standpunt in te nemen over zaken die in hun jeugd vanzelfsprekend waren. Waarom mag zwarte Piet ineens niet meer, waarom is Piet Hein taboe, of waarom moet iemand zijn seksuele geaardheid zo prominent manifesteren? De ene keer bestaat de neiging om door te slaan naar behoudzucht en preutsheid, dan weer moet alles anders en willen we choquerende en grenzeloze bevrijding.

We zijn allemaal mensen met overeenkomende behoeften en gedragspatronen. We staan ’s ochtends op, we eten en we drinken, we gaan naar het toilet, we verzorgen onszelf, we gaan naar school, we werken en we spelen, we bezoeken familie, vrienden en kennissen en praten met de buren, we doen boodschappen en maken schoon, we voeden onze kinderen op en vullen onze vrije tijd in met activiteiten die we zinvol vinden.

Vaak met, voor en door anderen krijgt ons leven kleur. Al deze activiteiten vullen een groot deel van ieders leven, maar dreigen in de maalstroom van het nieuws en de extreem oordelende opinies daarover ondergesneeuwd te raken. Het wezenlijke van het menszijn ligt niet in het oordelen over anderen, maar juist in het tegemoet komen van de ander, het ontdekken van en het meeleven met gebeurtenissen die in het leven van de ander spelen, het uitwisselen van en discussiëren over gedachten en gevoelens.

Natuurlijk lossen we niet de grote wereldproblemen en de conflicten op. Maar in onze eigen omgeving kunnen we wel afzien van het meespelen van machtsspelletjes, van het verheerlijken van geld, macht, extreme concurrentie en van het gebruiken van fysiek of psychisch geweld om onze zin door te drijven. De echte verandering begint dichter bij huis dan we denken, met minder oordelen en wat meer aardig zijn en begrip voor elkaar.

cc-foto: Hiromitsu Morimoto