Dit is hoe wij in Nederland omgaan met gehandicapten op de arbeidsmarkt

Het is een wrange gewaarwording, als een gewaarwording wrang kan zijn. Precies een jaar geleden schreef ik voorafgaand aan het zomerreces van de Tweede Kamer een column. Over de wet Harmonisatie Wajong. Het begin van de column luidde als volgt:

Zo sprak ik vorig jaar en hoe anders ziet de wereld er vandaag de dag uit. Het Klimaatakkoord ligt in een la, Timmermans werd geen voorzitter en de hosannastemming van de hoogconjunctuur is geweken voor zorgen over de corona-pandemie en de economische gevolgen. Een ding is wel onveranderd gebleven: de arbeidsmarktpositie van mensen met een beperking is onverminderd slecht. Sterker nog: aanmerkelijk verslechterd.

Hoewel het College voor de Rechten van de Mens onlangs grote vraagtekens plaatste bij de eerdergenoemde Wajongwet, werd hij gewoon aangenomen in de Tweede en de Eerste Kamer, weliswaar met een motie tot verbetering ervan, maar toch. Het Sociaal Cultureel Planbureau had vorig jaar al geconstateerd dat de positie van mensen met een arbeidsbeperking in het algemeen is verslechterd sinds de invoering van de participatiewet. Te vaak nog langs de kant en te vaak nog in flexbanen met veel onzekerheid en een te laag inkomen.

Deze maand is het SCP met een alarmerend rapport gekomen waarin staat dat door de corona crisis hun positie er verder op achteruit is gegaan. Als FNV hadden we daar geen rapport voor nodig: wij hebben het kabinet vanaf het begin van de crisis al gewaarschuwd dat de groep mensen met een beperking een zeer groot risico zou lopen om hun flexbaan in coronatijd te verliezen.

Maar het ging al eerder mis. De invoering van de participatiewet, de beperking van de Wet sociale werkvoorziening, grote bezuinigingen, de sluiting van sociale werkbedrijven, een overheid die het quotum van de banenafspraak niet haalt, beschutte werkplekken die ondanks een verplichting niet of nauwelijks worden gerealiseerd, ingrijpende kortingen op de Wajonguitkeringen, de rücksichtslose invoering van de harmonisatie Wajong en ga zo maar door: Mensen met een beperking worden keihard getroffen.

Dit is hoe wij in Nederland omgaan met gehandicapten op de arbeidsmarkt. De ratificatie van het verdrag in 2014 ten spijt. Wat ligt daaraan ten grondslag? Meestal harde bezuinigingen, soms politiek opportunisme, soms de neoliberale ideologie van negatieve financiële prikkels als middel tot activering, maar ik vrees ook doordat de samenleving als geheel onvoldoende aandacht heeft voor wat er nodig is om de positie van gehandicapten daadwerkelijk te verbeteren. En dat is wel de opdracht, de plicht, die het VN-verdrag ons mee heeft gegeven. Het is geen genadebrood.

Teleurstellend, alarmerend, schandalig, onbestaanbaar, onverantwoord, discriminerend, validistisch, en wrang. Het is allemaal waar en ik heb alle termen de afgelopen jaren al gebruikt om uiting te geven aan mijn verontwaardiging.

Maar als vakbondsvrouw ben ik liever activistisch. En daarom zijn we als FNV al een paar jaar bezig met het daadwerkelijk verbeteren van de structurele werk- en inkomenspositie van mensen met een beperking. En we hebben hard gewerkt aan een inmiddels uitgewerkt, doortimmerd en doorgerekend plan dat sociale ontwikkelbedrijven is gaan heten. Een plan dat mensen zekerheid van werk, inkomen en begeleiding biedt. Een plan met visie, opgesteld vanuit het gezichtspunt van de betrokkenen zelf. En een plan dat recht doet aan het doel van het VN-verdrag Handicap.

Het complete plan wordt deze week nog naar de Tweede Kamer gestuurd. En zal moéten leiden tot een initiatiefwetsontwerp dat wat mij betreft Kamerbrede steun moét krijgen. Want meer dan 100.000 mensen met een beperking staan langs de kant, langs de kant van de arbeidsmarkt. En nog veel meer hebben een veel te laag inkomen. En dat is eenvoudigweg een schending van het verdrag dat we hier vanavond bespreken. En dat het geld kost om het op te lossen is helder, maar dat is een kwestie van keuzes. Politieke keuzes. En laat u nu volgend jaar ook mogen kiezen! Ik wens u daarbij veel wijsheid toe.