Dit is het moment voor het ondenkbare: een ultrarechts kabinet

De ChristenUnie neemt afscheid van premier Rutte. Velen zien dat als het einde van de VVD-leider. Ik zou dat ook graag zo bekijken maar ik vrees de mogelijkheid van een ander scenario. Een dat zeer onwaarschijnlijk lijkt, dat door commentatoren als totaal van de pot gerukt wordt beschouwd. Ik hoop dat zij gelijk hebben en dat dit achteraf gezien het domste stuk wordt dat je ooit van me gelezen hebt.

Rutte heeft de verkiezingen gewonnen. Voor de vierde keer op rij. Sterker nog, geen enkele andere partij komt zelfs maar in de buurt van de 34 zetels van de VVD. Binnen zijn partij is er geen enkele oppositie tegen Rutte. Die had wel kunnen ontstaan als Dijkhoff nog fractievoorzitter was geweest. Dan had dit het moment kunnen worden voor een natuurlijke machtsoverdracht maar Dijkhoff is vertrokken naar een functie elders en er is geen vervanger. Nu een nieuwe leider benoemen gaat de VVD verlies opleveren. Wie gaat daar voor pleiten?

Er wordt gedacht dat Rutte de eer aan zichzelf zal houden. Terwijl ik het opschrijf moet ik even de tranen van m’n wangen vegen. Van het lachen. Rutte, de man die het land net in een nieuwe politieke chaos heeft gestort met zijn leugens, list en bedrog zou door zoiets triviaals als een eis van de ChristenUnie zijn machtspositie opgeven? Donderdag hebben we kunnen zien wat voor een vechter hij is. Om drie uur dacht iedereen dat zijn lot bezegeld was maar dat ging niet door. Terwijl Annemarie Jorritsma vanaf het spreekgestoelte een rookgordijn optrok dat Omtzigt bijna geheel uit zicht deed verdwijnen, zag ik de VVD-leider lachen in zijn bankje. Toen wist ik het, hij is gered.

Rutte gaat met principes om zoals met zijn geheugen: als het niet te pas komt, zijn ze er niet. Ik zie Rutte dus niet vertrekken en zonder zijn VVD kan er geen regering gevormd worden. Of het moet een regenboogcoalitie van zeven partijen worden. Dat lijkt me onwaarschijnlijker dan wat ik je nu ga vertellen.

Rechts, inclusief CDA, heeft een Kamermeerderheid van 81 zetels. Dat zijn er zeven meer dan in 2010 toen Rutte met het CDA in zee ging samen met de PVV en een gedoogcoalitie vormde op basis van 76 zetels, een stunt die nog nooit vertoond was. Zou Rutte zo’n stunt herhalen? VVD-CDA-PVV-FVD-JA21 zijn bij elkaar goed voor 77 zetels. Ze kunnen rekenen op steun van SGP en BBB en hun vier zetels. Samen hebben die ook een meerderheid in de Eerste Kamer.

Het CDA gaat dat nooit doen! Dat werd in 2010 ook gedacht. Maar bedenk dit: Hoekstra, voormalig corpsbal te Leiden, startte zijn gooi naar het lijsttrekkerschap met een met ijzeren speech , tegen migratie. Als dat werkelijk zijn belangrijkste issue is dan liggen de maatregelen met zo’n coalitie voor het oprapen. En de kans om drastisch te bezuinigen natuurlijk. Dat wordt heel gemakkelijk met zo’n club.

Vergeet niet dat PVV en FVD beide voortkomen uit de VVD. De tweede man van FvD is Van Haga, bij de vorige verkiezingen nog VVD-Kamerlid. Voeg daarbij dat Rutte en Wilders, toen die laatste nog bij de VVD hoorde, samen een clubje hadden gevormd om de VVD naar rechts te trekken.

Ja maar Rutte heeft toch beloofd dat hij niet met Wilders of Baudet in zee zal gaan. Ja, dat heeft hij beloofd. Hahahahahahahaha… Hahahaha.

Er valt natuurlijk niets te lachen. Het wordt niet vaak gememoreerd maar het kabinet Rutte I is ondanks het korte bestaan, in rechtse ogen zeer succesvol geweest. In de culturele sector werd een slachting aangericht die ze daar nog steeds niet te boven zijn. Het kabinet kreeg met bezuinigingen op de NPO voor elkaar dat de VARA werd opgeheven, in het medialandschap nog de enige linkse ‘vijand’ na de teloorgang van Vrij Nederland en de ontlinksing van de Volkskrant. Ook de Wereldomroep ging eraan, een vereffening van PVV-Kamerlid Bosma met zijn oude collega’s. Het ministerie van Ruimtelijke Ordening, altijd een obstakel voor de vastgoedsector, werd opgeheven. Het natuurbeschermingsplan Natura 2000, een hinderpaal voor industrieboeren, werd afgeschoten. En zo meer. Met als kers op de taart natuurlijk het opvoeren van de maximumsnelheid naar 130 kilometer per uur.

Het enige dat misging was dat Wilders er de stekker uittrok vanwege de bezuinigingen op de zorg. Van die bezuinigingen zal nu met het oog op corona geen sprake zijn maar met de grote crisis in het verschiet kan al het andere dat ruikt naar linkse hobby’s uit de weg geruimd worden. Ontwikkelingssamenwerking bijvoorbeeld. Eat that, Christenunie.

Afgelopen week zag ik de documentaire Allen Tegen Allen. Die geeft een beeld van de talloze fascistische clubs die voor de Tweede Wereldoorlog in Nederland floreerden. Kijk er naar en de schrik slaat je om het hart. De affaires, ruzies, denkbeelden, het zijn allemaal zaken die je de afgelopen jaren in de media las. Tot en met het taalgebruik aan toe. “Weekblad voor Wakker Nederland” is de ondertitel van een belangrijk fascistenblad. Ik had het niet durven verzinnen.

Het gaat me er niet om ultrarechts Nederland als fascistisch neer te zetten. Discussiëren over of ze dat nu wel of niet zijn, leidt alleen maar tot haarkloverij. De documentaire laat bovendien zien dat zelfs indertijd niemand precies kon definiëren wat fascisme was. Het is een zogeheten vloeibaar begrip. Dat maakt ook dat dergelijke partijen en politici in een oogwenk standpunten kunnen opgeven. Wilders liet vijf minuten na de verkiezingsuitslag in 2010 een van zijn belangrijkste beloftes – de AOW-leeftijd – vallen. Tot verbijstering van iedereen. FvD gooit het wappiedenken net zo gemakkelijk het raam uit als dat het door Baudet is binnengehaald.

Het gaat er om dat ultrarechts dichterbij rechts staat dan gedacht wordt, ook al lijken de ideeën mijlenver van de beschaving verwijderd. De enige bescherming die er is bestaat uit moreel besef bij democratisch rechts om er niet in mee te gaan. Die bescherming bestaat niet uit een muur maar is een gordijn. Je kunt het zo opzij schuiven. Ik herinner me nog hoe CDA-coryfee Hannie van Leeuwen haar partijleden smeekte om niet in zee te gaan met de PVV en daarbij een beroep deed op de nagedachtenis van haar omgekomen verzetsvrienden uit de Tweede Wereldoorlog. Haar pleidooi werd vermorzeld door Camiel Eurlings die nota bene al saluerend zijn trouw zwoer aan CDA-leider Maxime Verhagen.

Laat het moreel besef binnen en buiten de VVD nu juist de afgelopen tien jaar vakkundig door Rutte zijn afgebroken. Het is een van zijn specialismen en de afbraak beperkt zich niet tot de VVD. Hij kreeg voor elkaar dat GroenLinks instemde met een militaire missie in Afghanistan, dat de PvdA meekluste bij het ontmantelen van de verzorgingsstaat en dat D66 de kroonjuwelen bij het grof vuil zette.

Natuurlijk, niemand wil graag met dit soort partijen regeren, de obstakels zijn hoog en ik zie Rutte niet handenwrijvend aan het werk gaan om zo’n coalitie te smeden. Maar dit soort krachten zijn wel in staat om aan de macht te komen in tijden dat er politieke chaos en crisis heerst. Dat is ook altijd het excuus om toch maar met hen in zee te gaan. Precies zo’n situatie waar nu sprake van is. En dan? Ze zullen toch geen lang leven beschoren zijn? Een belangrijke les uit Allen Tegen Allen: je kunt lachen om alle onzin in hun verkiezingsprogramma’s maar als ze eenmaal aan de macht zijn gaan ze het wel allemaal uitvoeren. Rutte I realiseerde binnen een paar maanden een totale verandering.

Ga vooral niet rustig slapen.