Joop

Disney claimt alleenrecht op Swahili-uitdrukking 'hakuna matata'

  •    •  
19-12-2018
  •  
leestijd 2 minuten
  •  
113 keer bekeken
  •  
hakunamatata
Meer dan 52.000 mensen hebben een petitie getekend om bezwaar te maken tegen de beslissing van Disney om een gedeponeerd handelsmerk te claimen op de populaire Swahili-uitdrukking ‘hakuna matata’, wat zo veel betekent als ‘geen zorgen’. Critici zien in de letterlijke culturele toe-eigening van Disney een moderne vorm van kolonialisme. Swahili wordt door grote delen van Oost-Afrika gesproken en is de nationale taal van Kenia, Tanzania, Oeganda en de Democratische Republiek Congo.
Disney brengt komend jaar een remake van The Lion King uit waarbij de stemmen ingesproken zullen worden door beroemde acteurs en popsterren als Beyoncé, Donald Glover en Chiwetel Ejiofor. De uitdrukking ‘hakuna matata’ werd in 1982 gepopulariseerd door de Keniaanse band Them Mushrooms in hun hitsingle Jambo Bwana (Hello, Mister). De animatiefilm The Lion King uit 1994 zou uitgroeien tot een van de meest succesvolle Disney-titels ooit, mede dankzij de pakkende liedjes uit de film, waaronder het nummer Hakuna Matata geschreven door Elton John en Tim Rice. De musical The Lion King werd eveneens een gigantische hit. Disney verkreeg het Amerikaanse handelsmerk overigens al in 2003.
De Keniaanse professor Kimani Njogu, die een denktank leidt ter bevordering van culturele rechten, noemt het deponeren van handelsmerken op algemene begrippen ‘onethisch’:
"Deze grote bedrijven uit het noorden maken misbruik van culturele expressie en goederen uit Afrika. Ze weten zelf ook wel dat dit eigenlijk eigendom van het volk is, gemunt en populair gemaakt door mensen. Hakuna matata is meer dan zo maar een uitdrukking. Them Mushrooms hebben ‘hakuna matata’ tot een levensstijl gemaakt. Van plezier, van ontspanning, van geluk. Het is niet eerlijk dat de populaire term, die veel verkocht wordt op souvenirs in Oost-Afrika, niet door Afrikanen verkocht mag worden in de VS terwijl Disney er wel geld mee verdient. Noordelijke landen zouden zich moeten afvragen of het wel ethisch is om je producten afkomstig uit het zuiden toe te eigenen, zonder dat de makers van die producten daarvan profiteren – of zelfs maar zonder de toestemming van de mensen die het ooit bedachten?"
Afbeelding: screenshot The Lion King
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (18)

Jay K
Jay K20 dec. 2018 - 6:38

Ik snap sowieso niet dat er patent gegeven kan worden op termen die al lang bestaan. Denk dat de fout dan ook niet bij Disney zit, maar bij het patentenbureau en dat de beslissing terug gedraaid zou moeten worden. Ik geloof overigens oprecht dat zonder Disney deze uitspraak overigens niet zou verkopen. Dus mensen die hieraan verdienen pikken idd een graantje mee van het success van the Lion King. Maar ik denk niet dat Disney daar een cent minder om verdient eerlijk gezegd. Overigens heeft dat hele patentengebeuren niets met neoliberaal te maken zoals sommige mensen hieronder van mening zijn, het is al veel ouder, maar goed, deze mensen zouden het neoliberalisme zelfs nog van het uitsterven van de Dinosauriers de schuld geven. Het is om mensen te beschermen, echter is het paard aardig op hol geslagen en wordt er aan alle kanten misbruik van gemaakt. Er zijn gewoon bedrijven die gespecialiceerd zijn in het aanvragen van patenten en verkopen hiervan. Enige tijd geleden hoorde ik van gewassen die door Monsanto gemuteerd zijn Als zaadjes hiervan overwaaien naar grondgebieden van boeren die niets met Monsanto te maken willen hebben, kunnen de boeren worden aangeklaagd ivm patenten geneuzel en dan denk ik……. Huh?

2 Reacties
Molly Veenstra
Molly Veenstra20 dec. 2018 - 9:46

'Overigens heeft dat hele patentengebeuren niets met neoliberaal te maken zoals sommige mensen hieronder van mening zijn.....' Ik kan me vergissen, maar volgens mij heeft geen van de mensen hieronder dat beweerd en ben jij de eerste die dat zegt.

stokkickhuysen
stokkickhuysen20 dec. 2018 - 19:50

Molly is richt, en zelfs wanneer niet: een fundamenteel misverstand is dat omdat iets al voor de opkomst van het neoliberalisme bestond het niks met neoliberalisme te maken kan hebben. Hoe gebruik je je patentrechten, daar gaat het om.

Hiltermann
Hiltermann20 dec. 2018 - 4:26

Absurde beslissing van een Amerikaa,se rechtbank om op een uitdrukking in het Swahili een merkenrecht te verlenen. De uitdrukking kan geen eigendom zijn van een bedrijf.

Verwijdert
Verwijdert19 dec. 2018 - 19:36

Hakuna Matata is letterlijk Swahili voor no worries. Morgen toch maar even een patent op no worries aanvragen. Vanaf morgen mag iedereen die deze tekst gebruikt mij geld toesturen. Klinkt logisch toch? Als die Amerikanen een patent op woorden uit een bepaalde taal van een land aan de andere kant van de wereld mogen aanvragen en ook krijgen waarom zou dat dan niet andersom werken? Of nog beter, een patent op Make America Great Again. Voor elk petje met terugwerkende kracht even lappen. Hakuna Matata.

tempest
tempest19 dec. 2018 - 18:01

Ach, dankzij deze lieve muis duurt copyright tegenwoordig “maar” 95 jaar, dus over 71 jaar mogen de Afrikanen (en ieder ander) weer iets verdienen aan deze mooie uitdrukking. Uiteraard kan je de modieuze term “culturele toe-eigening” eraan hangen, maar het is veel meer een voorbeeld van de bizarre uitwassen van het copyright systeem: Hoe een mega machtige mondiale multinational zich dingen toe-eigent.

mhenneke
mhenneke19 dec. 2018 - 17:24

Hmmm het is in het merkenrecht niet moeilijk iets te deponeren, maar om het vervolgens af te dwingen is wat anders. Bekend verhaal is reisbureau TUI dat in onderhandeling moest met de gelijknamige provincie TUY in Burkinees Faso om de naam daadwerkelijk te mogen gebruiken.

Arne Lucassen
Arne Lucassen19 dec. 2018 - 16:34

Copyright op een uitdrukking of frase mag maar dient te voldoen aan de criteria als een creatief uniek ontstaan door de aanvrager of anders, als het pas door de aanvrager groot is geworden en in die zin creatief en uniek, beslist niet eerder in kleinere kring al bekend geweest zijn. Daarom maakt Disney hooguit kans voor een copyright als onderdeel van het lied uit haar eigen filmproductie of in relatie met de teksten daaruit gebruikt wordt.

Joop den Uil
Joop den Uil19 dec. 2018 - 16:03

ik zal het woordje ''donald'' dan maar snel deponeren … laat Disney dan alle ducks maar terugroepen

Robbels
Robbels19 dec. 2018 - 15:36

Het is bizar dat dit soort claiming en trademarking door commerciele partijen uberhaupt mogelijk is.

FransAkkermans1947
FransAkkermans194719 dec. 2018 - 15:30

Ik heb hier toch wel een paar vragen bij. Het gaat om een claim, maakt die kans op toekenning? Heeft Disney dit kunstje wel meer met populaire alledaagse uitdrukkingen geflikt, ook uit het 'noorden'?

1 Reactie
Karingin
Karingin19 dec. 2018 - 16:43

Ff goed lezen, de rechten zijn al in 2003 geregeld. Ik kan me voorstellen dat het patentbureau of wat er dan ook over gaat, niet heeft begrepen dat dit een gangbare uitdrukking in een andere taal is, anders was het misschien niet toegekend. Want het moet inderdaad niet mogelijk zijn dat kleine Afrikaanse ondernemers door Disney worden aangeklaagd voor iets wat zij al sinds jaar en dag gebruiken om hun brood mee te verdienen.

Linkse Meid
Linkse Meid19 dec. 2018 - 15:27

Ook hier weer geldt, hoe meer financiële middelen men heeft om dure rechtse advocaten in te schakelen, hoe meer macht men heeft. Dat blijkt maar weer. Het imperialistische neoliberalisme heeft wederom gewonnen. De culturele beschaving is stervende en het grote geld telt.

Satya
Satya19 dec. 2018 - 15:08

Het is haast niet meer te begrijpen. Overal een slaatje uit slaan.

henk-alexander
henk-alexander19 dec. 2018 - 14:47

Van de 'Noordelijke landen' die met hun pseudobeschaving al zoveel ellende hebben uitgestort over Afrika, krijgt dit mooie continent nog even een trap na.

3 Reacties
M7
M720 dec. 2018 - 8:35

" Ellende uitgestort over Afrika ?" Ik ben me van geen kwaad bewust.

Appi Mohamud
Appi Mohamud20 dec. 2018 - 11:06

"Ik ben me van geen kwaad bewust." U bent nooit van kwaad bewoest tenzij het natuurlijk tegen u gericht is.

Satya
Satya20 dec. 2018 - 11:16

M Je trapt constant.