Joop

Rutte negeerde archiefwet en wiste jarenlang elke dag sms’jes

Landsadvocaat: toestel premier had ruimte voor slechts 20 berichten

Lees meer

Joop

Dijsselbloem versus democratie

Opinie

•

26-02-2015

•

leestijd 5 minuten

•

De vorige week onderschreven overeenkomst lost de Griekse financiële problemen niet op en dat weet Dijsselbloem

De vorige week overeengekomen verlenging van het Griekse noodkrediet werd in Nederland en Duitsland onthaald als een overwinning van de noordelijke begrotingsdiscipline op het spilzieke zuiden, dat haar rekeningen het liefst met ons belastinggeld betaalt.

Volgens de media had Dijsselbloem zich behendig tussen de Scylla van een kwijtgescholden schuldenlast en de Charibdis van een Grexit door gemanoeuvreerd. Griekenland mag geen teugels laten vieren; afspraak is afspraak, en wij krijgen al ons geld terug. Dat is, althans, het triomfantelijke verhaal dat ons wordt opgespeld.

De feiten op een rij

Griekenland heeft veel geld geleend op de financiële markten. Dit geld komt niet van een groep rijke altruïsten, maar van banken met een winstoogmerk, die hoopten munt te slaan uit de relatief hoge rente die Griekenland over haar leningen betaalt. Die hoge rente was een compensatie voor het risico dat banken namen door geld uit te lenen aan Griekenland – een land met een bewogen politiek verleden, een arme bevolking en weinig export. Maar toen Griekenland inderdaad niet in staat bleek het geleende geld terug te betalen, waren de banken niet bereid het voor een Grieks herstel nodige aandeel op hun leningen af te schrijven. Gelukkig voor hen toonden de eurolanden en het IMF zich bereid bij te springen door middel van directe leningen en garanties. Dit hulppakket werd gepresenteerd als een soort subsidie aan het Griekse volk, terwijl het grootste deel ervan nooit Griekse bodem zag: het werd rechtstreeks naar de schuldeisers overgemaakt. In ruil eisten de verantwoordelijke politieke organen een verstrekkende inspraak op het Griekse beleid; en als Griekenland bezwaar maakt dreigt de omineuze Grexit, die het Griekse spaargeld zal doen verdampen.

Dijsselbloem Overigens weten Dijsselbloem en de overige ministers van Financiën donders goed dat de vorige week onderschreven overeenkomst de Griekse financiële problemen niet oplost. Evenals de werkloosheid zijn de Griekse tekorten sinds het begin van de crisis steeds groter geworden. Op dit moment gaat het land gebukt onder een schuldenlast van 175% van het BNP, leent het geld op de financiële markten tegen een rente van 10%, en verkeert het in een recessie. Je hoeft geen economie gestudeerd te hebben om in te zien dat het bestrijden van corruptie en belastingontduiking niet volstaat om die problemen op te lossen, en dat er vroeg of laat een deel van de schulden kwijtgescholden wordt (of dat nu met of zonder Grexit samengaat).

Waarom zo hard? Dus waarom stelt de Eurogroep zich zo hard op? Het antwoord ligt voor de hand: Griekenland vervult een voorbeeldfunctie voor andere Eurolanden die het zich in hun hoofd zouden kunnen halen om een kwijtschelding van de schulden te vragen. Iedereen weet dat Griekenland niet in staat zal zijn al haar schulden terug te betalen; maar als kwijtschelding leidt tot een Grexit en de devaluatie van Grieks spaargeld zullen Spanje en Italië een kwijtschelding van hun schulden niet zo snel tot inzet van de onderhandelingen durven te maken.

In het kort Griekenland heeft te veel geld geleend en is daardoor in de problemen gekomen. Europese politici hebben deze situatie aangewend om de Griekse soevereiniteit te ontmantelen en een enorme transactie van belastinggeld naar de financiële markten te verwezenlijken. Het gebrek aan democratische legitimiteit van deze in achterkamers bekokstoofde knieval voor de markten werd weggehoond: het was immers een noodtoestand, en nood heiligt alle middelen. Het argument van Schäuble en Dijsselbloem dat ook zij kiezers hebben die niet voor de Griekse crisis op zouden moeten draaien is verleidelijk, maar vergeet dat die kiezers nooit hebben ingestemd met een ‘noodpakket’ waar alleen banken van profiteren. De democratie is opgegeven toen besloten werd dat banken niet voor hun eigen crisis niet hoeven op te draaien, en nu wordt het democratische verzet van Griekenland beantwoord met chantage: het Griekse volk zal lijden, anders vliegen ze de euro uit en lijden ze nog meer.

Triomfantelijke houding Het moge duidelijk zijn dat de triomfantelijke houding van Schäuble en Dijsselbloem na het ondertekenen van het Griekse verdrag vanuit een democratisch oogpunt uiterst misplaatst is. Varoufakis’ handtekening is geen overwinning van het noorden op het zuiden, maar van de financiële markten op de politiek. Nu was het niet te verwachten dat een politieke partij in een van de kleinere eurolanden in staat zou zijn de macht van de markt te breken: geen enkele regering kan een einde maken aan het kapitalisme. Maar wat een regering wel kan – en wat de Griekse regering heeft geprobeerd – is tijd kopen: tijd waarin allianties worden gevormd, machtsverhoudingen zich verschuiven en nieuwe politieke mogelijkheden zich voordoen. Eind 2015 zijn er verkiezingen in Spanje, de op drie na grootste economie van de eurozone. Als Griekenland tot die tijd in de eurozone blijft, en Podemos erin slaagt de verkiezingen te winnen, is er een nieuw links blok in Zuid-Europa dat in toekomstige onderhandelingen sterker staat dan Griekenland alleen.

Effectieve linkse politiek Geld kent geen grenzen, en juist daarom kan een effectieve linkse politiek alleen maar internationaal zijn. De arbeidersbeweging weet dat al sinds de 19e eeuw – niet voor niets is haar meest bekende strijdlied de Internationale. Maar hoewel het centrum van de politieke macht in de laatste decennia is verschoven van natiestaten naar transnationale instituties, wordt links nog al te veel bepaald door nationale interessen.

In zekere zin loopt de linkse agenda achter op de financiële markten en de Europese instituties die de landsgrenzen wel degelijk overstijgen. De stem van de trojka is niet die van het volk, en juist omdat de burgers van Europa zich niet in Europa herkennen vormt de Europese internationalisering de voedingsbodem voor nieuwe vormen van nationalisme.

Links en de uitdaging waarvoor het nu staat Zolang links geen globaal en geloofwaardig alternatief weet te bieden, zal het dominante antwoord op de crisis racisme, populisme en fascisme zijn. Links is zwak; er is meer tijd nodig om internationale netwerken te bouwen en een internationale solidariteit te cultiveren. Hoewel Syriza nu als verliezer wordt weggezet, hebben ze misschien wat tijd gekocht – en met de huidige verhoudingen is dat alles waarop we konden hopen.

Meer over:

opinie, wereld

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

Reacties (16)

Sorteren op:

YrsaYrsa26 feb. 2015 - 19:37

Goed stuk, dank je.

msj_meijerink26 feb. 2015 - 19:37

Dus: omdat de Griekse oligarchie (en in hun schaduw de meeste 'gewone Grieken' ook) het al jarenlang succesvol verrekt om ook maar één penning belasting te betalen, moet de rest van Europa blind bijpassen? Dacht het niet, we moeten het de Grieken simpelweg leesbaar op hun voorhoofd tatoeëren, dat ze zelf effectief de penningen gaan innen. Basta!

JoopSchouten201426 feb. 2015 - 19:37

Goed stuk jelmer. De Troika is inderdaad niet van het volk. Zij bedienen private banken zoals Goldman Sachs. Het is nog erger Jelmer. Heb je het stuk van Ad Broere gelezen?: http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/30946_griekenland_in_het_nauw_gedreven/ De enorme stijging van staatsschulden is voornamelijk te wijten aan neoliberale binnenlandse politiek. Kapitaalkrachtigen en grote ondernemingen kregen daardoor forse belastingverlagingen, begeleid met het Tricle-Down sprookje. Politici belanden vaak bij de zelfde ondernemingen die zij steunden.

Armagaddon26 feb. 2015 - 19:37

>>> Goed stuk....... Een open boekje hoe de politiek onder curatele en in de duimschroeven zit van het asociale, onmaatschappelijke en onverantwoordelijke roofkapitalisme. >>> Waar de kleine burger/matschappij weer de dupe van wordt, zoals de VVD zich momenteel zich manifesteert onder auspiciën de selectieve vrijheid voor het financiële syndicaat van de bankenwereld..!!

JoopSchouten201426 feb. 2015 - 19:37

Sorry Dennis, ik realiseer me ineens dat ik je Jelmer noemde in een eerdere reactie. Je zou het ook als een compliment kunnen opvatten. : ) Goed stuk. Tnx.

JoopSchouten201426 feb. 2015 - 19:37

Economische hosanna koersberichten doorgeprikt door Maarten Schinkel. ´Vier jaar geleden bracht het McKinsey Global Institute die zeepbel in kaart in het vermaarde onderzoek Debt and Deleveraging, vrij te vertalen als schuld en afbetaling.´ ´Deze maand verscheen een nieuwe versie. Daaruit blijkt dat de hoeveel schuld in de wereldeconomie tussen 2007 en vorig jaar helemaal niet is gedaald, maar juist alleen maar verder is toegenomen, in bijna hetzelfde tempo als vóór de kredietcrisis. Huishoudens, bedrijven, overheden én de financiële sector hebben alleen maar meer geleend.´ http://www.nrcq.nl/2015/02/27/wat-is-er-toch-aan-de-hand-op-de-beurs Joris Luyendijk vergeleek de bankenwereld met een vliegtuig zonder piloot.

NicoSchouten26 feb. 2015 - 19:37

Achter de bezuinigingspolitiek die fanatiek wordt doorgevoerd ondanks de averechtse gevolgen liggen klassenbelangen ten grondslag. Ze worden verdoezeld door boekhouders geneuzel.

pietdeg226 feb. 2015 - 19:37

"Griekenland heeft veel geld geleend op de financiële markten. Dit geld komt niet van een groep rijke altruïsten, maar van banken met een winstoogmerk" Vergeet je onze pensioenfondsen niet? "Maar toen Griekenland inderdaad niet in staat bleek het geleende geld terug te betalen, waren de banken niet bereid het voor een Grieks herstel nodige aandeel op hun leningen af te schrijven." Nooit gehoord van de haircut van 50% waardoor 100 miljard van de Griekse schulden die in handen waren van de private sector zijn kwijtgescholden?

dennisselbst26 feb. 2015 - 19:37

hey zuoef, bedankt voor je reactie. ik vind 't apart dat telkens wanneer mensen het niet met me eens zijn het nederlandse onderwijssysteem de schuld krijgt. ten eerste schrijf ik uit eigen naam, ten tweede woon ik sinds 2007 niet meer in nederland. hoe dan ook, ik heb de cijfers er even bijgepakt, en de rente over griekse bonds met een looptijd van 10 jaar schommelde van 2005 tot 2009 tussen de 3,5 en 5,5%. die van duitsland tussen 3 en 4,5. dat verschil is met de crisis natuurlijk veel groter geworden, maar ook toen was het al significant. het klopt wel dat griekenland (als ik me niet vergis met de hulp van goldman sachs?) de cijfers verdraaid heeft om de rente laag te houden. maar je tweede punt lijkt me belangrijker. het klopt dat veel banken zonder staatshulp waren omgevallen. desalniettemin is er - zelfs onder neoliberale economen - veel kritiek op het redden van die banken. als ze waren omgevallen had dat vast enorme effecten gehad; maar door ze te redden zijn politiek en markten nog sterker met elkaar vervlochten geraakt dan ze dat al waren. de economie heeft het primaat van de politiek overgenomen, en van een democratie is in deze constellatie geen sprake meer. ik ben geneigd te zeggen dat dit een nog groter probleem is dan failliete banken. en in reactie op mcnulty hierboven: als er een referendum over het steunpakket was gehouden was het niet doorgegaan. daarom geloof ik dat het enigszins hypocriet is dat dijsselbloem etc zich nu wel op hun eigen kiezers beroepen.

[verwijderd]26 feb. 2015 - 19:37

Pas als het socialisme wereldwijd is kan niemand meer ontsnappen.

1 Reactie

gimli5526 feb. 2015 - 19:37

Daar is op dit moment geen sprake van, nu regeert het neo-liberalisme. Eigenlijk al 30 jaar en daar voelt de bevolking al 7 jaar de gevolgen van. Is er al een zicht op een oplossing? Neen, dan gaan we nog even langer door met hetzelfde. Heeft dat zin? Neen, maar toch blijven we doorgaan. Waarom doen we het dan niet anders? Stil, we doen het op mijn manier. Gelukkig is alles een golfbeweging en ook deze politieke ideologie zal ooit voorbij gaan. Hopelijk zonder revolutie.

0 Rapporteren

[verwijderd]26 feb. 2015 - 19:37

--- Dit bericht is verwijderd —

2 Reacties

Quibus226 feb. 2015 - 19:37

Er is natuurlijk iets strcutureel mis als politici van de EU serieus beleid ondergeschikt maken aan het "vertrouwen van de kapitaalmarkt". Een uitstekende illustratie van het vrij oude gezegde dat de economie een uitstekende knecht is, maar een hele slechte meester. Dat die hele slechte meester voorziet in een Griekse werkloosheid die de komende jaren oploopt van 25% naar 29% als 'oplossing' voor economische problemen en dan nog niet weggehoond wordt, illustreert de verregaande blikvernauwing van de Hayek-adepten.

0 Rapporteren

opmerker26 feb. 2015 - 19:37

"Voor de lange termijn lijkt het me verstandig dat er een gedeelde staatsschuld komt en eurobonds. Dan zal de EU pas echt stabiel worden." Daar heeft Draghi de almachtige al voor gezorgd

0 Rapporteren

MarkHuisman26 feb. 2015 - 19:37

[Links is zwak; er is meer tijd nodig om internationale netwerken te bouwen en een internationale solidariteit te cultiveren.] Volgens mij is het andersom. Er moet ergens (nationaal) een doorbraak geforceerd worden en dan volgt de internationale solidariteit. [Hoewel Syriza nu als verliezer wordt weggezet, hebben ze misschien wat tijd gekocht – en met de huidige verhoudingen is dat alles waarop we konden hopen.] Maar die verhoudingen veranderen niet zolang Syriza (en in de toekomst misschien andere krachten) buigen voor de vertegenwoordigers van het grote kapitaal. Het signaal dat afgegeven wordt is: There Is No Alternative. Geen stimulans voor Podemos en andere linkse stromingen.

1 Reactie

gimli5526 feb. 2015 - 19:37

Het klinkt als de Borg : Resistance is futile, you will be assimilated. Europa en ook Dijsselbloem doet voorkomen alsof er geen ander mogelijkheid bestaat, dat is natuurlijk onzin. Het is een keuze om het op deze manier op te lossen, net als het een keuze is om de crisis op deze manier op te lossen ten koste van de bevolking.

0 Rapporteren