Diederik, geef de PvdA haar veren terug!

Een open brief aan PvdA-leider Diederik Samsom.

sinds het kapitalisme de drijvende kracht achter onze samenleving is geworden, hebben talloze politici, economen en zakenmannen de burger ervan proberen te overtuigen dat het kapitalisme een natuurverschijnsel is. Dat het een niet te vermijden inrichting van de maatschappij is, en dat daar net zo weinig aan valt te doen als aan een regenbuitje in de polder of talloze door jou uitgedeelde rozen. Mensen als Milton Friedman en Friedrich von Hayek hebben generaties doen geloven dat de enige weg naar de heilstaat die welvaart (en welzijn) heet de vrije markt is. Als oud-Greenpeace man hoef ik jou niet uit te leggen hoe de paarden lopen.

Natuurlijk, ondernemerschap bevordert innovatie en zo zijn er nog wel wat voordelen. Toch vergeten vrije markt-apostelen meestal een niet onbelangrijk detail: als een onderneming het goed doet binnen het systeem, want een natuurverschijnsel is de vrije markt niet, wordt de samenleving de dupe van dat succes. Een bedrijf dat dusdanig groeit dat zij andere bedrijven uit de markt drukt werkt een situaite in de hand waarin de vrije concurrentie de das om wordt gedaan. Monopolies zijn de natuurlijke vijanden van de vrije markt maar toch ontstaan ze overal waar multinationals aan de top van de voedselketen staan en kleinere concurrenten geen levensruimte gunnen.

De gigantische invloed van het concept ‘vrije markt’ kan inmiddels amper worden onderschat, getuige de vele privatiseringen van de afgelopen decennia. Ook de PvdA, van oudsher toch meer van de arbeiders dan de werkgevers, werkte hier ruimschoots aan mee. De ideologische veren moesten worden afgeschud onder Kok. De geschiedenis was ten einde, eindeloze economische groei lonkte. Inmiddels weten we wel beter, al moet de besturende klasse daar nog wat aan wennen.

Topmensen, ook oud-PvdA’ers, lopen binnen en hebben een slecht geheugen. Nivellering is iets uit een andere dimensie, schijnen ze te denken. Een dimensie die binnen de huidige constellatie niet van pas komt, ook al wijzen onderzoeken keer op keer uit dat een land gelukkiger is naarmate er minder inkomensongelijkheid is. Dat is geen pleidooi voor een communistisch regime. Het is een pleidooi tegen de onterecht hoge beloningen voor mensen die niet meer of minder presteren dan anderen binnen een organisatie.

Misstanden bij banken en woningcoöperaties tonen aan dat er aan de private sector nogal wat haken en ogen zitten. De reflex van economen is dan altijd dat er eerder méér vrije markt moet komen en dat beteugeling of regulering slechts averechts werkt of de markt ‘verstoort.’ Hans Büller, bestuursvoorzitter van het Erasmus Medisch Centrum, verdient dan ook een standbeeld door volledig tegen de heersende stroom in te pleiten voor het buitenspel zetten van pharmaceutische reuzen. Hij wil zelf medicijnen gaan ontwikkelen om de veel te dure recepten van pillendraaiende bedrijven te kunnen omzeilen.

Door de patiënt centraal te stellen, en niet de kosten van een behandeling, wordt zo mogelijk een belangrijke overwinning geboekt op weg naar een samenleving die men sociaal zou mogen noemen. Of zijn plannen tot uitvoer komen is echter de vraag. Een partij met ideologische veren op de rug zou daarom een welkome bondgenoot zijn.

Diederik, vergeet je voorgangers, zet een veer op je hoofd en steun deze man! En mocht je namens de PvdA ministers mogen leveren na 12 september, weet ik wel een minister van Volksgezondheid:  Prof. dr. Hans Büller.

Dennis L’Ami debuteerde in 2011 met de roman De Eeuwige Mens