Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.
"Tegenwoordig hebben we het niet meer over bloed. We hebben het over cultuur. " Han doet net alsof bloed en cultuur één pot nat zijn. Alsof het onderscheid cosmetisch is. Alsof we eigenlijk nog steeds nazi's zijn maar een doorstart hebben gemaakt onder een andere bedrijfsnaam. We lijken wel een leuke start-up met een vrolijke, groene, duurzame uitstraling, maar eigenlijk zijn we nog steeds de schurken van weleer. De vergelijking slaat echter nergens op. Bloed is statisch en exclusief: er komt niks bij en er verandert niks. Cultuur, en zeker 'onze' cultuur, is juist dynamisch en inclusief: iedereen kan toetreden, onze cultuur staat open voor alle bloedgroepen. Je moet wel willen natuurlijk. Veel mensen, uit allerlei bloedgroepen, snappen dat; met hun succesverhalen kunnen we bladzijden vullen. Maar dat paradijs waar Han het over heeft is wel cultuurgerelateerd. Dat is het addertje onder het gras, dat is de catch. Er is een direct causaal verband tussen onze cultuur en onze welvaart. Wie vasthoudt aan de cultuur van thuis moet niet vreemd opkijken dat hij blijft steken op het niveau van thuis. Maar dan wel in een ander land, dus èn zonder geld, èn zonder het gevoel thuis te zijn. Daar wordt niemand blij van. Zo moeilijk is het allemaal niet.
Ging de oorlog er voor Nederland ook niet om de Nazi-cultuur buiten de deur te houden? Niet onderworpen willen zijn aan de cultuur van de Duitse immigrant? Ik ben voor een groot deel eens met bovenstaande verhaal, alleen wordt er wel een heel grote, weinig gefundeerde sprong gemaakt.
De grote volksbewegingen deden wat die idyllische valse voorstellingen destijds niet voor elkaar onder. Socialisme, fascisme, communisme, en nationaal-socialisme waren wat dat betreft eender kwalijk in hun populistische heilsboodschappen. Dat waren ze ook in het bestrijden van groepen die ze als de vijand achtten. Er zijn in het een of andere geval ook bepaald niet minder slachtoffers gevallen. En hun regimes, waar ook gevestigd, leidden zonder uitzondering tot catastrofes. Dan naar de huidige tijd een zo kwaadaardige link te leggen met mensen die de instroom waar het illegalen betreft (i.p.v. de vluchtelingen) deze terecht als ongewenste mensensmokkel veroordelen en deze bestreden wensen te zien is belachelijk. Maar blijkbaar was die eenzijdige aandacht voor de opkomst van nationaal-socialisme als een van de diverse kwaadaardige volksideologieën en daarbij nog een nadrukkelijk benoemen van de Joodse slachtoffers slechts een schaamlap om uit hedendaagse politieke voorkeuren een stok te hebben om mee te slaan en geen moment een werkelijke betrokkenheid met deze slachtoffers.
"Socialisme, fascisme, communisme, en nationaal-socialisme waren wat dat betreft eender kwalijk in hun populistische heilsboodschappen." Je hebt kapitalisme in dat rijtje vergeten op te nemen. Er worden bijvoorbeeld -niet geheel ten rechte- miljoenen doden toegeschreven aan de mislukte landbouwpolitiek van Stalin en Mao, maar de catastrofale gevolgen van het kapitalistische economische model voor de landen in de derde wereld wordt stelselmatig buiten beschouwing gelaten. In dat opzicht zijn de populistische heilsboodschappen van het kapitalisme natuurlijk net zo kwalijk en het is tekenend voor het niveau van de indoctrinatie dat jij je daar niet van bewust bent.
De een verbaasd zich er over dat cultuur nu een vies woord is (?), de tweede wijst op de economische relaties tussen de elites, de derde wijst op het opkomend racisme onder alt-right, nummer vier wijst de utopiabouwers aan als het grote gevaar, en zo blijven we gewoon de andere kant op kijken, de banaliteit van het kwaad: WIR haben es nicht gewußt.
Het derde rijk was een vorm van socialisme. Hierbij het partijprogramma. Winsten van bedrijven moeten worden verdeeld onder de burgers, ouderdomsvoorzieningen moeten worden uitgebreid, etc. De SP likt zijn vingers erbij af. https://archive.org/stream/PartijprogrammaVanDeNSDAP24021920/Partijprogramma%20van%20de%20NSDAP%20(24-02-1920)_djvu.txt
Gezien de manier waarop al dat moois verwezenlijkt moest worden, lijkt het me niet van goede smaak getuigen om reclame voor het nationaal-socialisme te maken. Je maakt tenslotte ook geen reclame voor een vakantie op Cuba met Guatanamo Bay.
Dat partijprogramma toont geen overeenkomsten met dat van de SP, wel met het a4-tje van een ander modern politicus, die in zijn partij reeds het leidersbeginsel heeft ingevoerd.
Opvallend dat er een paar jaar geleden nog om cultuur geschreeuwd werd, terwijl het nu een vies woord is.
Wellicht was Nazi-Duitsland milder tegenover Nederland wegens nogal wat "intermingling" op aristocratisch en financieel gebied tussen Nederland en Duitsland, in tegenstelling tot Duitsland en Polen?
Nee joh, ze zagen ons als Germaans edelvolk, dat slechts een lichte corrigerende hand nodig had. Overigens met succes, gezien de hoeveelheid dienstnemers bij de Waffen SS. Het verhaal wil dat het voor een belangrijk deel Nederlandse SS ers waren die de slag om Arnhem in het nadeel van de geallieerden hebben beslecht, daarmee hun landgenoten en mogelijk heel Europa getrakteerd hebbend op een jaar extra oorlog.
Absoluut niet. Het was een rassenkwestie om de taal van de nazi's te gebruiken.
Bij de nieuwe dromers op de rechterflank gaat het inderdaad vaker over cultuur dan over ras, maar de vraag is of dat zo blijft. De vraag of cultuur of ras aan de basis ligt van de verschillen tussen bevolkingsgroepen, leeft momenteel heel sterk op rechts. Het staat aan de basis van de vete tussen wat alt-right wordt genoemd en wat sinds enige tijd alt-light is gaan heten. Alt-right wordt gedomineerd door zelfverklaarde racisten als Tim Treadstone en Richard Spencer, en alt-light door figuren als Mike Cernovich en Milo Yiannopoulos (die beiden claimen dat ze joodse roots hebben). De culturalisten hebben het voordeel dat ze beter aansluiten op de gangbare moraal, waarin racisme taboe is. Ze zijn daardoor acceptabel voor mainstream conservatieven, die de doctrine van "colorblindness" volgen, en de links-liberalen als de ware racisten beschouwen. Maar in de ogen van de "race-realists" van alt-right is die acceptatie helemaal geen voordeel, zij zien het juist een zwaktebod. Zij zien culturalisme als een vorm van politieke correctheid, een toegeven aan de "cuckservatives," of nog erger, de "libtards." De culturalisten gaan voor de racisten niet diep genoeg "down the rabbithole." Bij de vorming van alt-right zijn de racisten dominant, of mondiger gebleken. Volgens een culturalist als Mike Cernovich is dat vooral de schuld van de linkse, politiek-correcte mainstream media. De MSM hebben zich volgens hem veel te sterk op de racisten gefocust, omdat dat inspeelt op het eigen linkse narratief dat blanke racisten de schuld zijn van alle ellende op de wereld. Door de focus op een handjevol racisten te leggen kan links heel nieuw-rechts wegzetten als racistisch. Maar daarmee onderschat Cernovich de invloed van de racisten. De racisten zijn vooral gaan domineren omdat ze een aansprekender verhaal hebben dan de culturalisten. In de eerste plaats hebben de racisten een psychologisch voordeel; racisme is beter geschikt om de angsten en frustraties van de blanke middenklasse te kanaliseren dan culturalisme. De opkomst van alt-right is gevoed door de angst voor verlies, en dat laat zich niet lekker in culturele termen definieren. Volgens culturalisten is het grote aantal joden in de media, de wetenschap en de financiele wereld een gevolg van de superieure, op prestaties gerichte, joodse cultuur. Dat is iets wat door hen wordt bewonderd. Maar dat valt slecht bij veel conservatieve, blanke Amerikanen, want die zien hun eigen cultuur helemaal niet als inferieur. Zij zien hun cultuur juist als superieur. Ze zien zichzelf als de nazaten van de "rugged individuals" die het westen hebben ontgonnen. De joodse cultuur is voor hen niet superieur, maar parasitair. De tweede reden voor de dominantie van de racisten is inhoudelijk; racisten kunnen hun verhaal beter uitdrukken in de evolutionair-psychologische, sociaal-darwinistische terminologie die momenteel zo populair is op rechts. De achterstand van zwarten verklaren zij door onderliggende IQ-verschillen. De culturalisten zijn daarin nogal halfslachtig en ontwijkend. Ze onderschrijven het verhaal van "white genocide," en delen de bizarre focus op IQ-verschillen met de racisten. Maar anders dan de racisten trekken ze daaruit niet de conclusie dat die verschillen fundamenteel zijn. De racisten van alt-right hebben dus een aantrekkelijker en coherenter verhaal, en dat verklaart denk ik hun dominantie op nieuw-rechts. Ik vermoed dan ook dat ze de culturalisten van alt-light op termijn weer gaan opslokken, en wel door een herdefinitie van het idee van "whiteness." Het idee van "whiteness" is in de VS nooit in steen gehouwen, het is altijd fluide geweest. De Ieren en Italianen golden bij hun komst in de VS als zwart, en gingen pas in de loop der tijd bij de blanken behoren. Iets vergelijkbaars gebeurt momenteel met de joden, en ik denk dat die trend door zal worden gezet. Als dat gebeurt, dan krijgen de culturalisten een beetje hun zin, want de bewonderde joden horen er dan bij. Maar ze verliezen de ideeenstrijd, culturalisme zal dan plaatsmaken voor racisme.
Ik heb met grote aandacht uw opinie gelezen. Dit is geen betoog dat gebaseerd is op een enkel linkje of op Wikipedia. Ik zou zo graag willen weten hoe u aan uw 'in-depth'--kennis bent gekomen. Niet om u te 'controleren' of iets degelijks, maar om te kunnen inschatten of uw eindconclusie over het mogelijkewijze 'opslokken' van het 'alt-light'-culturalisme door onvervalst 'alt-right'-racisme ook in Nl kans van slagen heeft. De kernvraag daarbij is voor of het 'whiteness'-gevoel in Nl -ondanks kolonialisme en slavernij- wel net zo diep in de Nl-se samenleving is ingebed als in de Amerikaanse. Recente bestudering van historische bronnen over het 'culturele fenomeen' van de Indischman of Indo in de koloniale samenleving in Nederlandsch-Indie doet mij (zelf Indo) hieraan twijfelen. Als ik het bij het rechte einde heb dan zal 'al-light' culturalisme in Nl 'light' blijven en na verloop van tijd door een mix van identiteitsvraagstukken (multiculturalisme of een betekenisloos, want afgedwongen, monoculturalisme), gesloten grenzen (protectionisme) en isolationisme (vijanddenken) in een onontwarbare knoop uitmonden, dat in een digitale omgeving en globaliserende economie eenvoudigweg als een 'met-de-rug-naar-de- toekomst-gericht'-denken kan worden getypeerd! Bvd voor een eventueel antwoord!
We hebben het trouwens ook over wie de juiste fatsoenstaal spreekt, de correcte meningen heeft, en een interessante identiteit uitstraalt, tegenover de (nog altijd 20%) domme tokkies die buitengesloten dienen te worden en sociaal geïsoleerd. En misschien hebben we het niet meer over het bloed, maar nog altijd wel over de erfzonde die aan een witte huid kleeft. Vind je het dan vreemd dat daar een tegenreactie op komt? Maar inderdaad zijn utopiabouwers altijd gevaarlijk als ze hun middelen door hun doelen rechtvaardigen.
In Warschau in Polen was Theresienstadt gevestigd. Één gevangene activist wist via een geheime gang de stad te bereiken en zag dat mensen, gewone Polen, gewoon doorleefden, in cafe's en tea rooms zaten, terwijl in het Joodse getto mensen crepeerden. Hij maakte het schandaal bekend bij de Westerse alliantie. In de Oekraïne keken burgers toe hoe de massale slachting van Joden met vuurpeletons plaatsvond. In Nederland werkte de nationale politie mee met de vervolging van Joden. Het vermogen om weg te kunnen kijken, van ontkenning, is een eigenschap van vrees, eerder dan van burgerlijke zelfgenoegzaamheid. In die tijd vreesde men de macht van de eigen staat, was men onderdanig en uitermate voorzichtig met kritiek naar de leiders. De documentaire Shoah laat zien dat gehoorzaamheid en vertrouwen, zowel als enorme angst voor de macht, de horror mogelijk maakte. Het grote voorbeeld voor Goebbels was de communistische staatscontrole met propaganda en onvoorstelbaar hard optreden tegen dissidenten. Kritiek tegen de staat kreeg in de 60er jaren meer ruimte, mede omdat de oorlog de gevolgen van gehoorzaamheid en wegkijken zo helder aan het licht bracht. Kritiek tegen de leiders hebben we nu allemaal, van links tot rechts, maar het wegkijken, dat hebben we nog steeds niet afgezworen. Wij zijn allengs gaan geloven in de ideologie van Nobelprijswinnaar Milton Friedman, die zei dat de staat het goede in de mens in de weg zit. Dat ondernemers en kapitaal de mensheid behoeden voor de ondergang door honger en verpaupering. Dat de charitatieve basishouding van de burger een betere zorg zal bieden. Dat mensen die het zelf goed getroffen hebben het ook het beste voor hebben met de minder fortuinlijke medemens, maar dat de staat niet te vertrouwen is als het om de verdeling gaat. Hij heeft dus rekening gehouden met de verderfelijke invloed die staten zoals de USSR en het derde rijk kunnen hebben en zegt dat het vermogen van de burger om weg te kijken in feite een uitvloeisel is van hoe totalitaire staten en de macht uitwerken op de burger. De humane benadering moet niet gezocht worden in de kapitalistische oplossing zoals Friedman dit postuleerde, niet in de voormalige religieuze charitas en ook niet in de verregaande individualisering en eigen verantwoordelijkheid van D66, maar moet gevonden worden in de opvolger van de modernistische emancipatie. We kùnnen niet meer modern zijn, paradise is lost, maar postmodernisme zou inmiddels overleefd moeten worden. Het is tijd voor een humane samenleving, waar andere waarden dan geld en macht nagestreefd worden, waar gebruik gemaakt wordt van onbenutte èn onverwachte talenten, in plaats van deze als nutteloos op te vatten en waar wegkijken niet meer nodig is.
@Dirruk53 10 oktober 2017 at 13:35 "In Warschau in Polen was Theresienstadt gevestigd" Nee hoor, dat lag in Tsjecho-Slowakije https://nl.wikipedia.org/wiki/Theresienstadt_(concentratiekamp)
Knorretje: oeps.. ik bedoelde natuurlijk het getto van Warschau. In mijn herinnering heb ik twee getto's samengevoegd: "Vanaf november 1941 zou de stad Theresienstadt (de Grote Vesting) dienstdoen als getto voor gedeporteerde Joden".
Bedankt voor je toevoeging Dirruk53, de overeenkomsten enigszins in balans gebracht met de verschillen voor een beter perspectief. Graag haak ik in vanaf het gedeelte met Friedman. Dat de staat het goede in de mens in de weg zit behoeft meer dan alleen een kapitalistische/liberale uitleg. De staat treedt in feite op als een ouder door te begrenzen, stimuleren, verplichten, vrijstellen, etc. Dat is handig wanneer goed en kwaad nog onduidelijk zijn, zoals bij kinderen en adolescenten. Zolang de staat nodig is om goed en kwaad duidelijk te maken en te regelen voor mensen, zit het de mensen in de weg om op menseigen wijze zelfstandig zich daartoe te ontwikkelen. Dat is logica, het zegt niets over wat goed en kwaad is of wat mensen doen, het zegt wel iets over ontwikkeling. Daar ben ik het mee eens, ongeacht Friedman's uitleg en overtuigingen. Ik heb niets tegen een humane samenleving, ik vind het wel lastig dit praktisch te zien, anders dan hoe humaan de samenleving nu al is. Maar een humane staat maakt nog geen humane bevolking, en omgekeerd. Ik kan humaan tevens niet zien zonder het mens zijn, en daarbij horen het streven naar geld en macht. Is een humane samenleving een beperking van het mens zijn? Of omvat een betekenisvol leven, indien het postmodernisme is overleefd, ook niet voor sommigen deze drijfveer wanneer het tot iets positiefs leidt? Immers iemand moet "gebruik maken van die onbenutte en onverwachte talenten" en dat gaat lastig zonder macht. Of geld. Geld valt nog af te schaffen, maar macht? Kennis is macht. Macht is perceptie. Macht is een concept om te beschrijven wat onvermijdelijk plaats vindt bij mensen, ook de humane. Streven naar macht gaat samen met de beste in iets willen zijn, het beste uit jezelf willen halen. Het is alleen jammer dat we daar weinig volwassen mee omgaan, de machtigen en de machtelozen, wanneer zo een nadruk op de macht gelegd wordt in menselijke beeldvorming. Ik ben dus niet zo voor een ideologie die de toekomst probeert te bepalen, al kan ik mij voorstellen dat een humane, zachte, samenleving automatisch voortvloeit uit steeds verdergaande technologische vooruitgang, net zoals individualisering. (Overigens vind ik verregaande individualisering van D66 in de context van Friedman's citaat een oxymoron.) Bij humaan denk ik ook aan mensen als gebrekkige wezens, zowel de mensen die werken voor de staat, als de kapitaalkrachtige ondernemer, als jij en ik. Het postmodernisme lijkt mij iets dat alleen enkele individuen hoeven te overleven, een gehele humanistische samenleving is echter iets wat we allemaal dan zullen moeten ondergaan. Ik zie niet hoe de menselijkheid daar klaar voor is, toe in staat is, of het mogelijk is zoals je het beschrijft. Of hoe de staat in dat plaatje past. Maar ik zie bijvoorbeeld ook niet hoe de staat niet meer in een realistisch plaatje past, daarvoor is de verwevenheid te groot. Omdat ik de staat niet zie als weg naar het goede als wel als behoeder van het kwade voor de mens. De weg naar goede is een individuele onderneming. En de staat behoedt de mensen net zo goed als het kapitaal, het ligt aan de interpretatie van de concepten van wat menselijke prestaties zijn. Overigens opereert de staat nog steeds maar in mindere mate op angst, en het overlevingsmechanisme van wegkijken blijft nodig ondanks een luxepositie. Op allebei is het beter je niet blind te staren, wel te beseffen dat het één en het ander niet zonder elkaar gaan. De menselijke situatie is een complex. Met dromen van wat een ideale samenleving is, is niets mis, daar niet van, alleen heb ik wel zo mijn bezwaren bij claims die worden gemaakt. Daar sla ik dan in door, 2 dagen te laat :P
Prima natuurlijk. Zo zou ik graag eens wat meer aandacht zien hoe het na de eerste wereld oorlog failliete land toch opeens geld had om die autobanen enz. aan te leggen. Hoe kon dat land al dat wapentuig bouwen zonder buitenlandse investeerders? En wie waren dan die investeerders? En waarom investeerden die nou net daar? Klopt het dat de fabrieken van die buitenlandse investeerders als Ford expres ontzien werden van bombardementen terwijl ze wel de motoren voor de tanks bouwden? En is het dan terecht dat ze voor een per ongeluk gebombardeerde fabriek na de oorlog financieel nog schadeloos zijn gesteld door de geallieerden? Geld en investeerders van buiten Duitsland hebben het allemaal mogelijk gemaakt omdat ze een deel het gedachtengoed blijkbaar wel deelde. Ook graag meer aandacht voor al die 'slimme zakenlui' die hun vermogen te danken hebben aan bv. de onteigeningen van huizen van de gedeporteerde Joden. En wat is er geworden van al dat geroofde vermogen? Helaas kan ik van het geld en eventuele andere redenen erachter maar heel weinig terug vinden in de geschiedenis boekjes. Zelfde met WOI. Helemaal niet gepland maar alleen opeens spontaan door 1 moord ontstaan, natuurlijk. Ziet u trouwens ook gelijkenissen met de periode voor WOI en de huidige tijd? Vervang Duitsland voor China en lijkt verdacht op dezelfde opbouw voor wellicht een WOIII.
@ Anoniempje - ik heb de eer je op je wenken te bedienen: https://www.nakedcapitalism.com/2013/12/philip-pilkington-hjalmar-schacht-mefo-bills-restoration-german-economy-1933-1939.html
Dus absolute controle over de economie en handel, en heel veel geld lenen. Ongeveer het tegenovergestelde van wat rechts voorstaat.
Heel veel geld lenen - "Ongeveer het tegenovergestelde van wat rechts voorstaat." Afgaande op de cijfers was Ronald Reagan dus extreem links, Bill Clinton behoorlijk rechts en George W Bush een communist.
"Wollen Sie den totalen Krieg?" Hier wordt de historische uitspraak van Goebbels toch wel erg(erlijk) verbasterd. Een typisch gevalletje "woo iest deer baanhoof?" van een gediplomeerd geschiedkundige?
@Hugo Klopt inderdaad wat je zegt. Wat Joseph Goebbels letterlijk zei was; "Wollt Ihr den totalen Krieg?". Zie eventueel ook in bijgaand filmpje die passage na 2 minuten en 18 seconden : https://www.youtube.com/watch?v=nJRMJScXGXU
Hoewel Goebbels beweerde dat het publiek mensen uit alle klassen en beroepen omvatte (waaronder "soldaten, artsen, wetenschappers, artiesten, ingenieurs en architecten, leraren, witte kragen"), had de propagandist zijn luisteraars zorgvuldig geselecteerd om met passende fanatisme te reageren. Goebbels zei tegen Albert Speer dat hij het beste getrainde publiek had samengesteld dat men in Duitsland kon vinden. Desondanks is de enthousiaste en uniforme publiekrespons die in de literatuur werd opgenomen soms minder overtuigend in de geluidsopnames. (Randall Bytwerk: "Goebbels' 1943 Speech on Total War"; German Propaganda Archive; Calvin College)
Als het dan toch echt door moet gaan, dan hoop ik wel dat ze de tegenstelling(en) laten zien in die tentoonstelling. Dus de mooie plaatjes uit Theresienstadt, de fraaie beelden van Leni Riefenstahl, de kruidentuintjes in de concentratiekampen, de stapels uitgemergelde lijken die niet (op tijd) verbrand konden worden en daarom in een ondiep graf begraven werden waarvan de aarde dagen later omhoog kwam omdat de lichamen allemaal gassen los lieten. Als je het puur van een kant belicht dan maak je je schuldig aan subjectieve geschiedschrijving.
Goed stuk Han, het gaat om de werkelijkheid van toen. We moeten niet willen om die anders voor te stellen dan die was.
'Tegenwoordig hebben we het niet meer over bloed. We hebben het over cultuur' Dus als je het over cultuur hebt ben je een Nazi? Of hoe moet ik dat zien? Nogal een beschuldiging.
Josef Vroeger was je bloed - je ras - voor bepaalde mensen het paspoort tot de samenleving. Nu is dat voor velen "de cultuur".
Dat zie je verkeerd Zanb. Je paspoort is je paspoort. Je ontwijkt de vraag.
@josef Dat was ook de vraag die ik had, bij het lezen van het stuk. Een enorme beschuldiging aan mensen die kritisch kijken naar bepaalde culturen en/of religies. Sommigen stellen dat kritiek op Israel automatisch gelijk staat aan antisemitisme. Onzin natuurlijk. Even onzinnig is het om islamkritiek gelijk te stellen nazisme.
Josef Laat dan iemand anders maar uitleggen dat ik wel een antwoord op uw vraag geef, misschien dat u het dan begrijpt of gelooft.
@Josef K "Dus als je het over cultuur hebt ben je een Nazi?" Volgens mij niet. Nazi's hadden het niet zo erg op cultuur. Als ze al het woord cultuur hoorden trokken ze hun pistool. https://www.groene.nl/artikel/berouwt-het-hun-dan-ben-ik-waar-ik-wil
We moeten of de geschiedenis zo goed mogelijk kennen, of we moeten kiezen om onze eigen draai er aan te geven. Maar we kunnen het niet allebei hebben. Als we de volledige geschiedenis van het slavernijverleden moeten kennen, moeten we ook het volledige verhaal over de Duitsers weten.
Goed stuk. En inderdaad, alle ophef over het Nationaal Bevrijdingsmuseum is behoorlijk hypocriet. Het is inderdaad heel goed de 'goede' kant van de SS te belichten. Niet om te laten zien hoe goed de SS eigenlijk was, integendeel, juist om te laten zien hoe duivels die organisatie was.
De geschiedenis herhaalt zich. In het Stasi-museum in Berlijn werd ik aangesproken door een keurige grijze mevrouw die mij zei "wir hatten es gut" (we hadden het goed). Ja, werkloosheid bestond niet in de DDR, maar het land ging wel failliet.
De spijker op zijn kop! Voor eenieder die de film Shoah (1982) heeft gezien, het is de schokkende alledaagsheid die de misdaad tegen de Joden zo onvoorstelbaar wreed maakt. Treinen reden mooi op tijd rondom de dienstregeling van de bijzondere Jodentransporten, die keurig werden afgerekend als groepsreis bij de Reichsbahn, kinderen tot vier jaar reisden gratis. Na zo'n trein weer vrolijk eentje vol forenzen. Duitsland was een spannend land om te wonen als je Arisch was en meedeed met de massa. Als jongere kon je dingen die nergens mogelijk waren wegens de crisis elders, je kon zonder ouders weg met andere jongeren, je kreeg verantwoordelijkheid en een doel. Veel spel, vlaggen en imposante bijeenkomsten. Wie wilde daar niet aan meedoen?