Depressie als een levensprobleem in plaats van ziekte

Voor mij bestond het woord depressie nog niet voor mijn twintigste. Ja, ik had het wel eens gehoord, maar het was in die tijd geen begrip waarover zoveel gesproken werd als tegenwoordig. Pas toen ik in 1968 geneeskunde ging studeren (ik hecht aan het mooie woord Geneeskunde en vind het jammer dat mensen tegenwoordig denken dat ze medicijnen gaan studeren) kreeg ik werkelijk iets te horen over depressies.

In de colleges psychiatrie werd ons duidelijk gemaakt welke soorten depresssies er waren en welke geneesmiddelen er gebruikt moesten worden om de stemming te verbeteren. Daar moest je niet te scheutig mee zijn, want ze hadden vervelende bijwerkingen.

Toen ik na zeven jaar mijn artsendiploma had en ging praktiseren, merkte ik dat er veel mensen waren die moeite hadden met wat er in hun leven gebeurde. Mijn opleiders hadden me uitgelegd dat je bij deze gebruikelijke moeilijkheden van mensen die het niet meer zo zagen zitten, benzodiazepinen ( tranquillizers ) moest voorschrijven. Die waren net op de markt en artsen dachten dat ze vrij onschuldig waren. Daarom werden ze snel erg populair. Vage en kleurrijke diagnoses raakten in gebruik. Huisvrouwensyndroom, psychosomatische aandoeningen, flatsyndroom, overspannen, overwerkt, functionele hartklachten, functionele darmklachten? Hup, valium!

We waren in die tijd nog niet gewend om alles depressie te noemen. Dat werd ons geleerd tegelijkertijd met de introductie van een nieuwe lichting antidepressiva, waarvan gedacht werd dat ze vrij onschuldig waren. Prozac, Seroxat en al spoedig volgden er meer.  

Het begrip depressie werd zo opgerekt dat het een beetje zijn betekenis verloor. Ik denk dat de onderzoekers die serieus zijn gaan kijken hoe de depressie nu eigenlijk ontstaat en dat opschreven in een artikel genaamd ‘Measuring the bright side of being blue’ dankbaar moeten zijn voor een nieuwe kijk op depressie (en dus ook op de behandeling daarvan). Deze onderzoekers zien depressie meer als een aanpassingsvorm aan een leven dat onbeheersbaar is geworden. Niet als een medisch probleem, maar als een levensprobleem.

De onderzoekers ontwikkelden een test waarmee ze konden onderzoeken hóé mensen denken en niet zo zeer waaraan ze denken. Hoe vertaalt depressie zich in een soort analytisch herkauwen van wat er in hun leven gebeurt om er greep op te krijgen, om het te begrijpen? Mensen met depressie zijn er maar mee bezig en het gaat hun leven domineren. Via de test bleken ze een manier in handen te hebben om de mate van het analytisch herkauwen vast te stellen. Op basis daarvan stellen ze een nieuwe aanpak voor: in plaats van de klachten te zien als iets ‘slechts’, kan een arts misschien de mensen met een depressie helpen inzicht te krijgen in hoe hij of zij door steeds maar weer de problemen herkauwt. Om dan samen te komen tot een nieuwe impuls om hun leven te veranderen.

Eerst maar zien of het werkt natuurlijk, maar het idee dat de depressie een manier van aanpassing is bij onoverkomelijke levensproblemen is wel een fris geluid.

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezond Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht