Deloitte: Pandemieprofiteur Sywert van Lienden zaaide bewust verwarring

Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel hebben het ministerie bewust in het vage gehouden over de constrcutie die ze hadden opgezet rondom de levering van mondkapjes tijdens de coronacrisis. Ze gaven daarbij ook opzettelijk een onjuiste voorstelling van zaken aan het ministerie. De pandemieprofiteurs gebruikten daartoe afwisselend twee verschillende rechtsvormen, de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA) en de commerciële onderneming Relief Goods Alliance (RGA) voorzien van sterk gelijkende namen en logo's. Dat schrijft de minister voor Langdurige Zorg, Conny Helder, in een toelichting bij het langverwachte onderzoeksrapport van Deloitte over het schandaal.

Tijdens de verschillende gesprekken en contacten was onduidelijk hoe de bv’s en stichting van SHA en RGA zich tot elkaar verhielden. Er was duidelijk sprake van vermenging. Uit het rapport blijkt niet waarom SHA/RGA voor het uiteindelijk construct - een aparte bv RGA - heeft gekozen. Daarnaast laat het rapport zien dat betrokkenen van RGA forse druk – via publieke opinie, social media en politieke ingangen - op VWS uitoefenden, een onjuiste voorstelling van zaken door SHA/RGA plaatsvond en dat SHA/RGA zelfs partijen bewust tegen elkaar uitspeelden. VWS en het LCH gaven echter volgens het rapport consistent aan geen tweede inkoop- en distributiekanaal naast het LCH te willen.

Met verbazing heb ik kennisgenomen van het transcript uit het rapport waarin beschreven wordt dat de bovengenoemde verwarring door SHA en/of RGA in de gesprekken met betrokkenen van VWS en het LCH bewust in stand werd gehouden. Bij het sluiten van de overeenkomst waren VWS en het LCH zich ervan bewust dat het RGA B.V. betrof. Ook beschrijft het rapport dat het beeld naar voren komt dat SHA/RGA bewust gebruik maakte van de kennis en ‘goedheid’ van betrokken non-profit partijen ten behoeve van het ‘maken van profit’ door RGA zelf. 

Uit het peperdure rapport, waar maanden op gewacht is, komen geen nieuwe onthullingen aan bod. Het schandaal werd een jaar na de deal aan het licht gebracht door de Volkskrant die had achterhaald dat Van Lienden en zijn kornuiten tientallen miljoenen winst hadden gemaakt op hun deal die zij steevast presenteerden als liefdadigheid. 

De Volkskrant schrijft: 

Deloitte benadrukt dat Van Lienden en zijn compagnons zelf niet eerlijk waren over de bestemming van het geld. ‘Ze hebben vóór en na het sluiten van de orders uitspraken gedaan over een winstbestemming met een maatschappelijk karakter.’ (…) Het rapport bevestigt dat de samenwerking met Van Lienden intern werd bevorderd door minister De Jonge zelf. Binnen inkooporganisatie LCH bestond grote weerstand tegen een deal met Van Lienden, die geen ervaring had in de medische wereld en volgens de inkopers ook geen goede voorwaarden bood. Niettemin legde het departement op verzoek Van De Jonge contact met Van Lienden, zoals eerder al bleek uit vrijgegeven intern mailverkeer van een topambtenaar met de minister: ‘Op jouw verzoek ben ik gaan knuffelen met Sywert.’

Over de betrokkenheid van De Jonge bij de deal komen in het rapport geen nieuwe feiten naar boven. Van Lienden bleef al die tijd beweren dat het rapport hem vrij zou pleiten. NRC schrijft dat Van Lienden c.s. geen volledige medewerking aan het onderzoek hebben verleend.

Naar het Deloitte-rapport is lang uitgekeken. Oorspronkelijk zou het nog voor het zomerreces verschijnen, maar in juli moest minister Helder aan de Tweede Kamer melden dat de presentatie werd uitgesteld omdat er meer tijd nodig was voor wederhoor. In het rapport dat vrijdag verscheen, schrijft Deloitte dat Van Lienden, Van Gestel en Damme slechts beperkt meewerkten, en alleen stukken ter inzage gaven die zij zelf goedkeurden.

Justitie verricht ook onderzoek naar de handelwijze van de pandemieprofiteurs. Dat onderzoek loopt nog.