De zorg zit in de verkeerde bus

Woensdag debatteert de Tweede Kamer over de plannen van minister Schippers voor de ziekenhuiszorg. Ook bij haar voorganger Klink leefde bij ons, allen werkzaam in het ziekenhuis, al sterk het gevoel, dat we in de “verkeerde bus” terecht waren gekomen. Onder deze minister neemt dat gevoel alleen maar toe. We roepen de Tweede Kamer op te kiezen voor een andere koers.

Vertrekpunt van de marktgerichte bus is de beste gezondheidszorg van Europa. In de Euro Health Consumer Index staan we nummer 1. De onderzoekers concluderen voorzichtig, dat Nederland waarschijnlijk het beste systeem heeft van heel Europa.

Onbegrijpelijk is daarom dat de minister de gezondheidszorgbus nu koerst in de richting van het slechte Amerikaanse gezondheidszorgsysteem, door de Amerikanen ook wel “managed care” genoemd, zoals dat door Michael Moore in zijn documentaire “Sicko” zo treffend is neergezet. Hierin is duidelijk te zien, wat de gevolgen zijn van een vercommercialiseerde zorg, die gedomineerd wordt door zorgverzekeraars. De prijzen van “de zorgproducten” stijgen tot exorbitante hoogten in zo’n systeem. Er wordt per behandeling door ziekenhuis en verzekeraar onderhandeld over een “fair prize”, waarbij iedere uitkering door de verzekeraar wordt gezien als een “medical loss”, dat voorkomen had moeten worden. 

In Europa zal zelfs de meest rechtse liberaal van mening zijn, dat iedere burger die geconfronteerd wordt met de diagnose borstkanker moet kunnen rekenen op zorg van goede kwaliteit: snel, veilig en respectvol. In Amerika ben je als borstkankerpatiënt een verhandelbaar zorgproduct op een vrije zorgmarkt, waaraan allerlei spelers veel geld kunnen en willen verdienen.

De zorg is dus geen markt. En toch wil de minister verder die kant op. Waarom? Omdat de minister het van belang vindt, dat “zorg ook in de toekomst betaalbaar en voor iedereen beschikbaar blijft”. Dat lijkt een heel sociaal standpunt voor een liberaal, ze was alleen gemakshalve vergeten te vertellen dat goede zorg dan alleen beschikbaar en betaalbaar blijft voor wie het kan betalen.

De marktwerking in de ziekenhuizen via de vrije prijsvorming heeft tot nu toe alleen maar geleid tot stijgende kosten. Maar in plaats deze marktwerking dus terug te draaien, breidt de minister deze uit het naar 70% van alle ziekenhuiszorg. Uit  – terechte – angst voor de nog verder stijgende kosten herintroduceert de minister de budgettering, oftewel een maximum aan de uitgaven, ongeacht de zorgvraag. Een ziekenhuis dat meer patiënten helpt dan afgesproken, moet dat twee jaar later terugbetalen.

Ook op een ander punt ziet de minister niet dat we op de verkeerde weg zijn.  Om de marktwerking in te voeren, moest ziekenhuiszorg omgezet worden in transparante  “zorgproducten” via  de zongenaamde Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s). Het werd een enorm bureaucratisch wangedrocht. En ook hier is de conclusie niet “terugdraaien”, maar worden de DBC’s vereenvoudigd en in aantal teruggebracht. Eén van de belangrijkste doelen van de DBC’s, namelijk transparantie is daarmee vervallen. Daarnaast zijn de criteria om een vereenvoudigde DBC te mogen declareren, fors aangescherpt. Hierdoor wordt iedere zorginnovatie in de kiem gesmoord. En dat ook nog voor een hoge prijs.

Voor de invoering van deze DOT’s  worden stuur- en projectgroepen, ICT voorzieningen,, en communicatie en implementatie trajecten gestart. Een intelligent guess op basis van ons bekende gegevens doet vermoeden dat er in Nederland nu alleen al voor de aanloopkosten door de ziekenhuizen € 25 miljoen wordt gereserveerd. De werkelijke kosten voor het totale traject zullen nog vele malen hoger liggen en waarschijnlijk boven de € 100 miljoen uitkomen. Niet voor niets werd de invoering van DBC’s de “Betuwelijn van de zorg” genoemd. 

Wij zijn in de “verkeerde bus” terecht gekomen met de zorg. De bus in de richting van meer markt. Marktwerking die juist de kosten opdrijven, wat dan vervolgens door deze minister gecombineerd wordt met maatregelen om via een ander route deze kosten weer terug te dringen. Het gevolg: marktwerking met een deksel er op. De budgettering leidde in het verleden tot de onacceptabele wachtlijsten,die nu zullen terug komen. Alleen zal de schaarste nu ook nog via het marktprincipe worden verdeeld.

Laten we kiezen voor een andere route. Schaf het ingewikkelde en kostbare ziekenhuisfinancieringssysteem af en focus alleen op de beheersing van de totale kosten. Hou op met het optuigen van een vrije markt, dan heb je ook geen dure marktwaakhonden nodig. Samenwerken is efficiënter en beter voor patiënten dan concurrentie.

Geef de beschikbare budgetruimte aan de ziekenhuizen en geef de vakmensen het vertrouwen om de zorg zo goed mogelijk in te richten. Hiermee vervallen al meteen de enorme administratieve lasten van het oude en het nieuwe DBC systeem. De noodzakelijke zorg kan zo op de meest doelmatige wijze worden geleverd zonder dat de inkomsten wegvallen omdat niet aan zinloze declaratieregels is voldaan. Verzekeraars kunnen aan de hand van kwaliteitscriteria, patiëntenenquêtes en wachtlijsten hun rol nemen in het waarborgen van een voldoende aanbod van goede zorg.

We roepen de Tweede Kamer op deze route te kiezen, omdat we denken deze leidt tot meer en betere zorg voor ons geld.

Jan van Dijk (traumachirurg, Ziekenhuis Gelderse Vallei), Jaap van den Heuvel (Voorzitter raad van bestuur Reinier de Graaf Gasthuis), Carolien Gijsbers (kinderarts MDL, Juliana Kinderziekenhuis/HagaZiekenhuis), prof. dr. Robert W. Kreis (chirurg/Beverwijk). Allen van de actiegroep Zorg Geen Markt