De zorg is overbelast: wanneer is het geduld met ongevaccineerden op?

De coronacijfers lopen in hoog tempo op. Zondag maakte het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) bekend dat er inmiddels 1.122 coronapatiënten in het ziekenhuis liggen. Zaterdag waren dat er nog 1042. Op de intensive cares worden nu 220 bedden bezet gehouden door coronapatiënten. Het is nog afwachten of het demissionaire kabinet met nieuwe maatregelen komt en zo ja, welke. Wat wel al duidelijk is, is dat de stijgende lijn van coronabesmettingen voorlopig doorzet.

Met dat vooruitzicht, komt ook de vraag dichterbij of patiënten straks aan de deur geweigerd moeten worden, en wat dan? In Buitenhof een gesprek met longarts Wessel Hanselaar. Volgens hem is de snel toenemende drukte op de verpleegafdelingen een veeg teken voor wat de IC’s te wachten staat. Die reguliere afdelingen zijn immers een voorportaal van waar mensen die later zieker worden, overgaan naar de intensive care. De verwachting dat het breed beschikbaar zijn van coronavaccins een nieuwe topdrukte in de zorg zou voorkomen, is volgens Hanselaar overduidelijk niet uitgekomen. De longarts benadrukt daarbij dat het met name de ongevaccineerden zijn die in het ziekenhuis belanden. Los daarvan is van eventuele groepsimmuniteit ook nog zeker geen sprake.

Een zorgstelsel dat kraakt in zijn voegen dus. In de ziekenhuizen waar Hanselaar werkt, zijn in totaal 18 IC-bedden. Daarvan zijn er nu nog slechts 12 in gebruik, omdat er door uitval een nijpend tekort aan gekwalificeerd personeel is. Maar liefst 20 procent van de medewerkers zit na ruim anderhalf jaar coronapandemie ziek thuis, een uitvalpercentage dat Hanselaar naar eigen zeggen nooit eerder meemaakte. Een groot deel van die uitvallers heeft langdurige ziekteklachten, zoals een burnout als gevolg van de druk tijdens de coronapieken. Een ander deel is zelf besmet, ook medewerkers die helemaal aan het begin van de vaccinatiecampagne twee keer geprikt is: ‘Niet zozeer dat ze naar het ziekenhuis moeten, wel zo ziek dat ze niet kunnen werken.’

Een aantal landen, waaronder Israël, is inmiddels begonnen aan een nieuwe vaccinatieronde voor de gehele bevolking. In Nederland is die zogenaamde boosterprik vooralsnog alleen beschikbaar voor de allerkwetsbaarsten. Als het aan Hanselaar ligt komt ook hier straks iedereen in aanmerking voor een derde prik: ‘Want ik denk dat je daarmee toch de afweer weer naar een hoger niveau kan trekken en mensen beter kan beschermen. En daarmee eigenlijk de hele samenleving beter kan beschermen.’ Hanselaar ziet het liefst dat demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge de derde prik nu al beschikbaar maakt voor zorgpersoneel, om te voorkomen dat de uitval nog groter wordt, waarmee de zorg nog verder in de knel komt.

Op de vraag wanneer voor Hanselaar de rek er in de zorg er echt helemaal uit is qua toestroom van coronapatiënten, kan hij kort zijn: dat is nu. Elke dag opnieuw moeten de ziekenhuizen kijken of er überhaupt nog iemand bij past, of geplande operaties kunnen doorgaan. Een dag van tevoren kan het nog gebeuren dat een operatie die al lang in de agenda stond, toch nog moet worden geschrapt. Die knel wordt nog nijpender, wetende dat ziekhuisopnames zo’n twee weken achterlopen op de besmettingen, die dus ook fors toenemen: zaterdag kwamen er bijna 8.000 besmettingen bij.

Met die stijgende lijn van besmettingen, gecombineerd met krapte in de ziekenhuizen, is doorgaan op dezelfde weg geen optie. En dus moet er iets gebeuren, de vraag is alleen wat. Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen en voorzitter van het Landelijk Veiligheidsberaad, is ook te gast. Hij gelooft dat om de vaccinatiegraad omhoog te krijgen, er meer dwang moet worden uitgeoefend op het ongevaccineerde deel van de bevolking. Bijvoorbeeld door het uitbreiden en strenger naleven van de CoronaCheck. In dat geval zou het een optie zijn om ook alleen nog maar toegang te krijgen tot de werkvloer op vertoon van een geldige QR-code, ook en misschien wel vooral voor zorgpersoneel. Nu mogen werkgevers daar niet om vragen, een wetswijziging is dus nodig. Een stap die zowel Bruls als Hanselaar ‘spannend’, maar wel bespreekbaar vinden. Bruls: