De ww, een maf systeem

Sinds kort ben ik werkloos. En hopelijk binnenkort niet meer, als ik in januari begin aan mijn biografisch onderzoek naar het leven en werk van Egbert Schuurman. Maar ondertussen verbaas ik me over ons systeem. Als je de VVD, naar mijn mening de partij die de laatste 50 jaar het meest dominante stempel op ons land heeft gedrukt, moet geloven, dan moet het systeem zo zijn dat er een maximale prikkel is om weer te gaan werken. Je zou verwachten dat vele decennia neoliberaal beleid inmiddels tot het gewenste resultaat heeft geleid. Ik zie nog wel wat verbeterpuntjes…

Werken loont? Ik werk graag. Ook al vertelt iedereen me dat ik ‘recht’ heb op een ww-uitkering, toch schuurt het. Ik wil er liefst zo snel mogelijk vanaf. Dus informeerde ik onlangs: wat nu als ik desnoods als postbode aan de slag ga, om weer zelf mijn boterham te verdienen? Antwoord: als ik 8 uur werk als postbode, dan worden evenzoveel uren van mijn recht op uitkering afgetrokken. Enige puntje is wel, dat mijn uurloon als postbode veel lager zal zijn dan het uurloon op basis waarvan mijn uitkering is berekend. Als ik dus alles aanpak wat er beschikbaar is, dan ga ik er financieel op áchteruit.

Toch was dat precies wat minister Kamp de laatste jaren bepleitte. Ik moet desnoods in Zuid-Limburg werk aannemen als aspergesteker, als het aan hem ligt. De kosten van pendelen tussen Amersfoort en Limburg zijn mijn probleem – en anders boek ik daar maar een hotel voor vier dagen in de week. Dat is arbeidsethos VVD-style. Je werkt voor 500 euro in de maand, je uitkering gaat daardoor met 1000 euro in de maand omlaag en je hebt 400 euro reiskosten. Tel uit je winst.

Ik ga graag werken, maar kan ik me de luxe veroorloven om volgens dit VVD-ideaal te leven?

Arbeidsmarkt en solliciteren Ik solliciteer veel. Mijn ‘plicht’ is om dat minstens vier keer per maand te doen. Dat haal ik makkelijk. Vacatures genoeg. Het enige probleem is dat er meestal nog honderd andere sollicitanten zijn, en onder hen zijn er altijd wel die minstens geschikt zijn als ik. Dus een baan heb je niet zo snel.

Nu is mijn gedachte: ik solliciteer, maar heb geen baan, dus weet je wat, ik gebruik al die vrije tijd om een handeltje op te zetten als freelancer. Ook daarvoor word je direct gestraft door de overheid. Als je een website bouwt om jezelf als freelancer te promoten, of een aantal uur per week – je hebt toch niks beters te doen – steekt in acquisitie, dan ziet het UWV dat als uren waarin je ‘niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt; bent. En ook die uren gaan van je uitkering af. Kortom, je verdient niks, maar wordt wel gekort.

Ook als ik hier keurig van maandag tot vrijdag overdag voor me uit ga zitten staren en ‘beschikbaar’ ga zitten zijn voor de arbeidsmarkt, en die website in de avonduren of op zondagmiddag in elkaar knutsel… zelfs dan nog oordeelt het UWV dat mijn uitkering omlaag moet. Hoe krachtig moet een werkloze gestimuleerd worden om toch vooral niet te proberen om als freelancer aan inkomsten te komen?

Idee voor verbetering Beste idealisten van de VVD: waar slaat dit systeem op? Hoe komt het dat er, na al die jaren met centrumrechtse regeringen, nog steeds zo veel factoren in zitten die ontmoedigen om aan te slag te gaan? Volgens mij ligt het voor de hand om een uitkering niet vast te stellen aan de hand van het aantal uren dat men beschikbaar is voor de arbeidsmarkt. Kijk niet naar de uren, maar naar de inkomsten. En sta toe dat mensen hun uitkering om te beginnen mogen aanvullen tot 90 procent van hun laatst verdiende loon. In dat geval is er namelijk winst te boeken. Je ww is 70 tot 78 procent van je laatst verdiende loon, dus werken levert hier voordeel op. En als iemand meer verdient dan die toegestane aanvulling tot 90 procent, dán ga je korten op de uitkering, net zo lang totdat die het nulpunt bereikt.

Dat is wat ik met mijn boerenverstand beredeneer nu ik dit systeem een tijdje in de praktijk heb mogen ondergaan. Ikzelf ben gek genoeg om te gaan werken, zelfs als ik daarmee terechtkom in de welbekende armoedeval. Maar beste VVD: hoeveel andere mensen zijn er, denkt u, die zo principieel zijn? oIk ken genoeg werklozen die zich stierlijk vervelen en die maar wat graag aan de slag gaan. Maar als je de keus hebt tussen een paar jaar kansloos solliciteren met behoud van 70 procent van je laatste loon, óf gaan werken tegen een veel lager loon en ook ng eens fors gekort worden op je uitkering, dan is de keus snel gemaakt. Vaak is het zelfs geen keus: je hebt het geld nodig en een daling van het inkomen heeft gelijk grote consequenties.

Een wijziging van het systeem zodat er een echte stimulans komt om te gaan werken… het is een mooi ideaal. En het zou zomaar kunnen leiden tot een bezuiniging in plaats van een kostenpost. Dat moet de economen van de VVD toch aanspreken.

Dit artikel verscheen eerder op het weblog van Remco van Mulligen: Irenaeus.nl