De wrange grap van Leon de Winter

De Joodse schrijver en columnist Leon de Winter gaf deze week een lezing tijdens een solidariteitsbijeenkomst van Nederlandse joden in Amsterdam. De bijeenkomst was bedoeld om de burgers van Israël een hart onder de riem te steken tijdens deze spannende tijden van oplopend conflict.

De Winter stelde onder meer dat Israël door de Palestijnen wordt beschuldigd van genocide door het stelselmatig onder de duim houden en achterstellen van de Palestijnen in de bezette gebieden. Terecht protesteerde hij, door te stellen dat dit dan toch wel de vreemdste genocide in de geschiedenis van de mensheid moet zijn, aangezien de Palestijnse populatie de afgelopen decennia explosief is toegenomen. Hij voegde daaraan toe: ‘misschien moeten we in het geheim een anticonceptiemiddel aan het drinkwater van Gaza toevoegen’. Het was als grap bedoeld, en er wordt door de aanwezigen, waaronder Kees van der Staaij (SGP), Hiam Devon (Israëlische ambassadeur in Nederland) en rabbijn Evers, erg hard gelachen.

Hoe smakeloos de grap ook mag zijn, het is natuurlijk des te wranger dat een dergelijke grap door iemand als Leon de Winter gemaakt wordt. Maar de gebruikelijke verontwaardiging ten spijt (hoe terecht ook), deed zijn grap me denken aan een boek dat ik deze zomer las.

In Making History (1995) van de Engelse acteur, komiek en schrijver Stephen Fry probeert een jonge promovendus de geschiedenis te veranderen door te voorkomen dat Hitler wordt geboren. Hij wordt hierbij geholpen door een oude professor die hem graag helpt uit schuldgevoel: zijn vader was een kamparts, losjes gemodelleerd op Josef Mengele.

De twee weten een anticonceptiemiddel in de waterput van Braunau te krijgen, waardoor alle mannen in het dorp, waaronder de vader van Hitler, onvruchtbaar wordt en Adolf Hitler wordt niet geboren. Maar onbedoeld creëren ze daarmee een nieuwe geschiedenis met een Holocaust die vele malen erger is. In plaats van Hitler komt er een andere dictator aan de macht, die beslag weet te leggen op het mysterieuze Braunau wasser, en dat gebruikt om de Joodse populatie in bedwang te houden en langzaam uit te laten sterven, culminerend in de totale vernietiging van het Joodse volk. Dit met behulp van, jawel, anticonceptie in het drinkwater.

Met deze alternate history novel laat Stephen Fry zien dat de historische condities voor de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust al aanwezig waren voor de geboorte van Hitler. Het voorkomen van de geboorte van Hitler voorkomt daarmee niet de verschrikkelijke gebeurtenissen, sterker nog, het had nog veel en veel erger kunnen zijn.

Juist dit boek van Stephen Fry laat zien waarom een dergelijke opmerking van Leon de Winter zo ontzettend schuurt. Ik zou hem dan ook aan willen raden Making History op ’n nachtkastje te leggen.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Tim Kersjes. Volg hem ook op Twitter