De winst van Johnson: een waarschuwing?

Alle opiniepeilingen wezen het uit, maar geen commentator durfde het te voorspellen: Boris Johnson zou de verkiezingen in Engeland winnen. De opiniepeilers zaten er de laatste jaren te vaak naast en in Engeland – in tegenstelling tot Nederland – leidt dat tot terughoudendheid.

De uitslag is helder evengoed. Wat iedereen wist: tegenover een desastreuze campagne van Theresa May bleef Corbyn met Labour enkele jaren terug schijnbaar, maar feitelijk nauwelijks, overeind, ook van een zwakke tegenstander wist hij niet te winnen. Een teken aan de wand. Tegenover de charismatische Johnson was het loony left Labour van Corbyn kansloos.

Zoals ook de Lib Dems met Jo Swinson kansloos waren, ook al waren zij de enige Engelse partij die de mening van het halve electoraat helder representeerde. De 49% die tegen een Brexit stemde.

Hoe zeer verkiezingen ook rond één centraal onderwerp draaien, de persoonlijkheid en uitstraling van de partijleider doen er toe; de overige partijstandpunten doen er toe. Het gaat nóóit werkelijk om één enkel thema.

Onzeker over hun eigen wetenschap, geïntimideerd door internet en bevreesd voor de beschuldiging van vooringenomenheid misschien, vertelden journalisten ons dat de opiniepeilingen weliswaar een overwinning voor Johnson leken te voorspellen, maar dat Corbyn volgens sommigen een ‘bijzonder goede campagne’ gevoerd had. Dat men in Labour-kringen best optimistisch was. (Al waren er ook berichten dat Labour-leden op campagne bij de voordeur telkenmale de deur in het gezicht kregen, onder vermelding van de naam ‘Corbyn’.)

De waarheid was, zoals opiniepeilingen uitwezen – met voldoende marge om wel te citeren – dat elke keer dat Jo Swinson in beeld verscheen, haar partij verder wegzakte in de peilingen. En de waarheid was dat dat voor Corbyn feitelijk gelijkelijk gold.

Een cynische verklaring: de weigering van Johnson zich te laten interviewen door de BBC of bij debatten te verschijnen was de juiste tactiek. In een land waar politici impopulairder zijn dan ooit wint de man die zich niet te veel laat zien.

Een te eenvoudige verklaring vermoedelijk, gezien de belangrijke winst van de Conservatives in het traditionele Labour-achterland, het working class Noorden van Engeland, dat Johnson keer op keer bezocht. Een vergelijkbaar gegeven met Trump, die zijn verkiezing in Amerika deels te danken had aan campagne in traditioneel ‘hard’ Democratische staten.

Een vollediger en geloofwaardiger verklaring daarom: de Engelse kiezer had genoeg van het gedram en van discussie. De man die hen de kortste uitweg bood won. Dat hij, zoals Trump in Amerika, bijna demonstratief lak heeft aan de politiek correcte indentiteitspolitiek, of zelfs aan fatsoensnormen, was daarbij vermoedelijk geen beletsel, maar veeleer een plus, voor de gemiddelde kiezer, moe van ook dat gedram. Hoe moeilijk ‘links’ het ook verkroppen kan: de Britse kiezer ziet liever een billenknijper met regelmatig foute humor dan een humorloze (mogelijke) antisemiet in 10 Downingstreet.

Een les om te leren misschien.

Ook voor links Nederland.