De War on Terror is mislukt

Het beleid van het westen in het Midden-Oosten sinds 9/11 moet in alle opzichten worden beschouwd als een catastrofale mislukking. Islamitisch extremisme heeft zich de afgelopen jaren als een olievlek verspreid van Afghanistan tot Libië en Nigeria. Israël is ondanks talloze bemiddelingspogingen nagenoeg in permanente staat van oorlog. Het westen is de regie volledig kwijtgeraakt.

De oorzaak is duidelijk: het accent op symptoombestrijding en het ontbreken van zuivere strategische doelstellingen. De Taliban is niet verslagen en Al Qaeda heeft zich ontwikkeld als een veelkoppig monster, met ISIS als voorlopige dieptepunt. Vier achtereenvolgende Amerikaanse presidenten hebben Irak gebombardeerd en de situatie in de regio is nu grimmiger dan de meeste pessimistische beleidsmakers hadden kunnen voorspellen.

Stuurloosheid typeert ook het westerse beleid ten aanzien van het conflict tussen Israël en de Palestijnen. De nieuwste trend in de oproep tot een boycot van Israël, een emotionele impuls die de toch al krachtige rechtse en religieuze partijen in Israël alleen maar zal versterken. Boycots en sancties hebben zelden het beoogde doel. Zie Cuba, Iran en Noord-Korea en nu Rusland. China, India en andere BRICS-landen doen niet aan sancties en zijn steeds beter in staat en bereid het gecreëerde vacuüm van sancties op te vullen. 

“Een signaal afgeven” is geen alternatief voor het oplossen van structurele problemen. Westerse politici zijn bedreven in het eindeloos herhalen van talking points om te verhullen dat het ze ontbreekt aan strategische doelstellingen. Een greep uit de gemeenplaatsen die bijna dagelijks in de mainstream media te horen is over het Midden-Oosten van politici en buitenlandexperts van “thinktanks” (alleen het woord al geeft te denken): 

– De vredesbesprekingen moeten zo snel mogelijk worden hervat. – Israël moet stoppen met het uitbreiden van de nederzettingen – Radicaal Islam vormt een bedreiging voor het westen en moet worden bestreden. – Wij moeten niet met terroristen onderhandelen. – Israël heeft het recht zich te verdedigen. – Wij moeten onze belangen in de regio verdedigen.

Dit zijn standpunten, geen strategische doelstellingen. Het westen heeft ruim tien jaar lang oorlog gevoerd in het Midden-Oosten zonder vrede te bewerkstelligen. Intussen komen de problemen steeds dichterbij in de vorm van radicalisering van Europese moslims, islamofobie en een groeiende vluchtelingenstroom uit de Islamitische wereld. 

De verharding van de politiek in Israël houdt gelijke tred met de radicalisering van Islam. Israël wordt al jaren bestuurd door de Likoed Partij van Benjamin Netanyahu met steun van kleinere religieuze of zionistische partijen. Het politieke platform van Likoed spreekt zich uit tegen de vestiging van een Palestijnse staat ten westen van de Jordaanrivier. De partij heeft zich nooit uitgesproken of en waar een Palestijnse staat wel aanvaardbaar is. Kortom, de strategie van Likoed is om geen strategische doelstelling te hebben. Intussen rukt een kalifaat op tot aan de grens van Israël, bij het bezette Golanhoogte.

Osama bin Laden had duidelijke doelstellingen: de niet-islamieten uit de Islamitische wereld te verdrijven en de petro-monarchieën en militaire regimes in de regio omver werpen. De strategie: chaos en instabiliteit creëren. Wat begon met het kapen van vliegtuigen en bomaanslagen op Amerikaanse marineschepen is uitgegroeid tot een existentiële bedreiging voor landen van Pakistan tot Nigeria. Syrië, Irak, Libië, Somalië, en Jemen zijn failed states geworden.

De westerse reactie op de laatste ontwikkelingen – het schrikbewind van ISIS – is een herhaling van zetten. Bombardementen, wapenleveranties en “militaire instructeurs” moeten het tij keren. Dat gaat niet lukken – niet zolang Saoedi-Arabië en Qatar soennitische rebellen in Irak en Syrië steunen uit paranoia voor de Shia-theocratie in Iran; niet totdat het westen erkent dat men de regie totaal kwijt is, en niet zolang de VS zich als een karikatuur van John Wayne opstelt in de internationale arena. 

Het westen is niet alleen visieloos, het is ook niet meer bij machte om een strategische doelstelling af te dwingen. Het is door de geschiedenis ingehaald. De uitbreidende chaos in het Midden-Oosten maakt duidelijk dat hulp van “buitenaf” nodig is, van ondermeer China, Rusland, India en Iran. Maar het zal nog even duren voordat het westen dit erkent en de nodig mentale ommezwaai heeft gemaakt. 

Voor de komende jaren zijn twee scenario’s denkbaar. De eerste is het meest waarschijnlijk. 

Scenario 1 : Het westen blijft aanmodderen totdat de wal het schip keert. De chaos neemt toe, meer (delen van) islamitische landen worden radicale theocratieën of kalifaten. Het westen put zich uit in de onwinbare “oorlog tegen het terrorisme” terwijl de economische macht in de wereld verschuift naar China, India en de rest van Oost- en Zuid-Azië. Groeiende armoede en ongelijkheid in het westen lijdt tot sluipende islamisering, sociale spanningen en politieke instabiliteit. 

Scenario 2 : Het westen erkent dat het de hulp nodig heeft van niet-westerse landen, in het bijzonder van Iran, China en de andere BRICS-landen. Men nodigt alle stakeholders uit voor een internationale vredesconferentie – een moderne versie van de Vrede van Utrecht. Op de agenda: 1 – De formatie van een internationaal VN-leger onder militair bevel van neutrale (voornamelijk oosterse) landen. Het VN-leger is krachtig genoeg om de VN stapsgewijs in staat te stellen het bestuur van failed states over te nemen. 2 – De terugtrekking van alle westerse militaire aanwezigheid uit de Islamitische wereld. 3 – De erkenning van Jeruzalem als internationale stad bestuurd als werelderfgoed door de VN. De neutralisering van Jeruzalem zet de toon voor een oplossing van het Israel-Palestijnse conflict. 4 – Landen, regio’s of steden die zich niet schikken naar de nieuwe international rechtsorde komen onder quarantaine te staan, hun leiders berecht door een VN-tribunaal. 5 – Symptoombestrijding wordt vervangen door oorzaakbestrijding. Een massaal “Marshall Plan” gaat in de basisbehoeften van mensen in de regio voorzien om de voedingsbodem van extremisme weg te nemen. 

Scenario 2 vereist ondermeer staatslieden van het kaliber van Konrad Adenauer en de moed van Yitzhah Rabin. Die ontbreken momenteel. De huidige generatie westerse politici vertoont zich liever op het Meidanplein in Kiev als zelfbenoemde vaandeldragers van de westerse democratie. Bovendien zullen landen als Rusland, China en Iran voorwaarden stellen aan hun medewerking. 

De meest voor de hand liggende (en voorlopig onaanvaardbare) eisen: opheffing van de NAVO en vervanging van de dollar als reservemunt door een zgn. currency basket gebaseerd werkelijke economische verhoudingen. De dollar is het machtsmiddel van de spreekwoordelijke 1%, de rijksten der rijken die profiteren van de huidige “wereldorde”. De NAVO is hun wereldwijd inzetbare “handhavingorganisatie”. 

Maar het tij zal de komende jaren geleidelijk keren. China werd vorig jaar de grootste handelsnatie ter wereld en op basis van economische groeicijfers van de BRICS-landen en de NAVO-landen kan met redelijke nauwkeurigheid worden voorspeld wanneer het kantelpunt wordt bereikt: tussen 2020 en 2025. Ook voor de uitkomst van het conflict in het Midden-Oosten geldt: follow the money .