De vooringenomenheid van ons taalgebruik

Ligt ons geluk in de woorden die we gebruiken? Onderzoek dat deze week verscheen lijkt daar wel sterk op te wijzen. Mensen gebruiken meer positieve, optimistische woorden dan negatieve, pessimistische. Er zit volgens de onderzoekers een soort vooringenomenheid in ons taalgebruik. We werken daarmee naar ons geluk toe.

De theorie van de gelukkige taal werd ooit in 1969 ontwikkeld door twee Amerikaanse psychologen en die noemden hun theorie de Pollyanna hypothese. Ze hadden zo’n gevoel dat…. Maar bewijs dat maar eens. Daar had men in die tijd de middelen niet voor. Tegenwoordig met computerbestanden die snel gescand kunnen worden kan dat wel.

In tien talen onderzochten ze de gevoelswaarde van vele miljarden woorden in alledaagse bronnen: Arabische televisie- en filmondertiteling, Koreaanse tweets, boeken, nieuwsberichten, liedteksten. Het betrof de volgende talen: Engels, Spaans, Frans, Duits, Portugees zoals het in Brazilië wordt gesproken, Koreaans, eenvoudig Chinees, Russisch, Indonesisch en Arabisch. Echt de grote wereldtalen dus. Plaatselijke bewoners werden betaald om alle gebruikte woorden een gevoelsscore te geven op een 9-puntige schaal. In het Engels bijvoorbeeld scoort lachen een 8,5, voedsel 7,4, hebberigheid 3,1 en terrorist 1,3. Het woordje ‘de’ is neutraal en is een 5.

Vervolgens werd het woordgebruik in de grote database gelegd naast die score en kwamen er een aantal verrassende zaken uit. Spaans is de meest gelukkige taal en in Chinese boeken werden de meeste ongelukkige woorden gebruikt, maar in alle 24 grote databases bleken er beduidend meer gelukkige woorden te worden gebruikt dan ongelukkige. De onderzoekers spreken over de bouwstenen voor de taal en dat staat los van wat je zegt. Die bouwstenen zorgen onwillekeurig voor een positievere kijk op de toekomst.

Als je naar individuele taalproducten kijkt is het ook interessant. Het boek Moby Dick van de Amerikaanse schrijver Herman Melville bevat vier moeilijke stukken, waaronder het slot, en jawel hoor, ze corresponderen precies met het gebruik van minder gelukkige woorden. Terwijl De Graaf van Monte Cristo van Alexander Dumas aan het slot veel gelukkige woorden bevat en dat komt overeen met het erg positieve einde.

Het gaat nog verder. Nu ze al die woorden gescoord hebben op gelukswaarde hebben ze een instrument in handen waarmee ze geluk in de samenleving op de voet kunnen volgen: de hedonometer. Op de dag van de aanslag op Charlie Hebdo zakte het gebruik van gelukkige woorden dramatisch, maar het niveau steeg weer naar normaal (en dat is boven neutraal) in de daarop volgende drie dagen.

Het laatste boek van Ivan Wolffers is ‘Als de tijd voor altijd stil zou staan ‘

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Ivan schrijft voor Joop regelmatig een Gezond Weetje:  klik hier voor een overzicht