Online is veel te doen over de voorpagina van de Volkskrant van 16 augustus 2016. Daarin schrijft de krant over de verscherpte controles op Schiphol, met op de voorpagina een grote foto van een mannelijke, islamitische, autobestuurder. De kop: “Is Schiphol nog veilig?” De man, M. Rashid, schreef een open brief aan de krant waarin hij zich beklaagt over het gebruik ervan. Het is vooral de combinatie van de kop met de foto die tot associaties van terreur leidt.
"Ten eerste heb ik vanwege deze foto behoorlijk wat imagoschade geleden. Mijn familieleden waren bezorgd dat ik was aangehouden of misschien op een andere manier in de problemen zat. Mijn ouders, mijn vrouw en mijn kinderen zijn bezorgd dat dit effect zou kunnen hebben op mijn imago binnen onze gemeenschap en in de buurt. Ik heb zelfs telefoontjes gehad van familieleden elders in Europa. Mijn vroegere collega’s en vrienden bellen mij massaal op om verhaal te halen. En dat is niet zo vreemd ook. Hier is namelijk duidelijk sprake van de ó zo bekende ‘framing’ van nieuws over moslims, mijn tweede punt van bezwaar.
De redacteur heeft zo te zien geprobeerd de voorpagina zo spannend mogelijk te maken. En wat is er nou spannender dan in te spelen op de huidige associatie van moslims met geweld? Dit soort foto’s openen de deuren naar angst en naar verdere polarisering binnen de samenleving. Om indruk te krijgen van wat voor effect dit op mensen heeft is een blik op de reacties op sociale media voldoende. En om eerlijk te zijn had ik gehoopt dat een gerespecteerde kwaliteitskrant als de uwe niet op zo’n goedkope manier zou proberen publiciteit te verkrijgen."
De redacteur heeft zo te zien geprobeerd de voorpagina zo spannend mogelijk te maken. En wat is er nou spannender dan in te spelen op de huidige associatie van moslims met geweld? Dit soort foto’s openen de deuren naar angst en naar verdere polarisering binnen de samenleving. Om indruk te krijgen van wat voor effect dit op mensen heeft is een blik op de reacties op sociale media voldoende. En om eerlijk te zijn had ik gehoopt dat een gerespecteerde kwaliteitskrant als de uwe niet op zo’n goedkope manier zou proberen publiciteit te verkrijgen.
Hoofdredacteur van de Volkskrant heeft Rashid inmiddels uitgenodigd voor een gesprek op de redactie, om de redactionele keuzes uit te leggen. De foto is volgens Remarque wel degelijk rechtmatig gebruikt. “Het recht op vrije nieuwsgaring door de media staat tegenover het recht op privacy van mensen op een afbeelding. Bij foto’s die kranten in de openbare ruimte maken, weegt het recht op vrije nieuwsgaring in principe zwaarder.”
Over het gebruik van de kop in combinatie met de foto geeft Remarque toe dat dit toch wat ongelukkig was. Die had beter gekund. Hij schrijft :
"Het ging ons om de verscherpte controle. Zoals uit de intro blijkt, zien wij de heer Rashid als reiziger die wordt gecontroleerd, niet als verdachte. Ik sta dan ook vierkant achter de keuze voor deze foto, die goed weergeeft wat er gebeurt op Schiphol. Maar de kop had wel beter gekund. Met een kop als ‘Helpt dit?’ , ‘Wat staat de reiziger nog te wachten?’ of ‘Hoe beveilig je een luchthaven?’ vragen die in de intro’s op de voorpagina en binnenin werden gesteld, hadden we misschien de associatie kunnen vermijden die nu bij een deel van de lezers is ontstaan."
Update:
Rashid start een rechtszaak tegen de Volkskrant, zo meldt EenVandaag. Hij eist een rectificatie van de krant:
Update 21:25
Ook Tofik Dibi mengt zich in de discussie en maakt een vergelijking om de heersende logica in deze onderuit te schoffelen en de positie van de gefotografeerde te verduidelijken: