De Voedselzandloper, open brief aan de muggenzifters

In de Volkskrant haalde wetenschapsredacteur Tonie Mudde genadeloos uit naar het populaire dieetboek ‘De Voedselzandloper’ van de Vlaamse arts en onderzoeker Kris Verburgh. Mudde ergert zich aan de ‘onwetenschappelijke’ claims van Verburgh over hoe bij voorbeeld het eten van walnoten de kans op een hartaanval vermindert. Volgens hem is ‘De Voedselzandloper’ wetenschappelijke ‘lariekoek’. Kris Verburgh reageert op de kritiek. Volgens hem zijn de claims wel degelijk gebaseerd op uitgebreid onderzoek. Hier zijn open brief.

Ik wil graag reageren op het opiniestuk van Tonie Mudde die mijn boek ‘De voedselzandloper’ maar wat lariekoek noemt. Mijnheer Mudde muggenzift over glycemische indexen en percentages, maar de grote verbanden ontgaan hem spijtig genoeg.

In ‘De voedselzandloper’ komen talloze onderzoeken aan bod. Sommige van deze onderzoeken tonen bijvoorbeeld aan dat dagelijks een handvol walnoten de kans op een hartaanval met 45% kan verminderen (1) of dat minstens drie keer per week vruchtensap drinken het risico op de ziekte van Alzheimer met 76% kan verkleinen (2). Tonie Mudde vindt deze getallen onzin. Hij gelooft niet dat voeding een dergelijke impact kan hebben.

Hij kan zijn beklag gaan doen bij de gezaghebbende wetenschappelijke tijdschriften die deze ‘lariekoek’ hebben gepubliceerd. Maar wat belangrijker is, is dat deze studies een tipje van de sluier oplichten, namelijk dat regelmatig walnoten eten of een glas vruchtensap drinken veel kan bijdragen tot onze gezondheid, uiteraard wanneer dit past in een algemeen gezond voedingspatroon.

Daarnaast zijn het een ander soort studies die pas echt de kracht van gezonde voeding aantonen. Dit zijn de interventiestudies. Hierbij gaan onderzoekers een interventie uitvoeren: ze gaan het voedingspatroon opzettelijk veranderen bij hun proefpersonen, en dan zien wat er gebeurt.

Geen operatie meer nodig Zo zijn onderzoekers aan de Universiteit van Newcastle erin geslaagd om op acht weken tijd type 2 diabetes volledig om te keren door patiënten een (streng) dieet te geven, dat geen brood, aardappelen, pasta of rijst bevatte, maar vooral veel groente (3).

Of neem hartziekten. Vroeger was het ‘lariekoek’ om te beweren dat de plaque (de ‘kalkachtige’ massa op de vaatwanden die de bloedvaten doet dichtslibben) kon inkrimpen. Recente onderzoeken tonen echter aan dat het dichtslibben van de bloedvaten een omkeerbaar proces is. En dat dit kan veroorzaakt worden door een dieet. Zo verzamelden onderzoekers van de universiteit van Harvard patiënten die op een wachtlijst stonden voor een hartoperatie. Door deze personen op een dieet te zetten dat verder ging dan de officiële dieetrichtlijnen, kon bijna 80% van de operatielijst geschrapt worden(!). Ze hadden dankzij gezonde voeding geen operatie meer nodig. Bovendien bleek dat door de nieuwe aanpak de personen die het dieet volgden verschillende malen minder kans hadden om een hartaanval te krijgen dan de patiënten die de gewone behandeling volgden (4).

Dergelijke studies zijn belangrijk, omdat ze aantonen dat ‘chronische’ ziektes toch omkeerbaar kunnen zijn. Belangrijk hierbij is dat de ‘diëten’ of veranderingen in het voedingspatroon doortastend genoeg zijn. De voedingsaanbevelingen van de overheid, ziekenhuizen en officiële instanties zijn dat vaak niet. Diabetes ga je niet kunnen omkeren door wit brood te vervangen door volkorenbrood. Maar als je aan een diabetespatiënt ondermeer aanraadt om een tijd geen of heel weinig brood, aardappelen, rijst of pasta te eten, kan je wel grote verbeteringen krijgen.

Havermout Via mijn boek wil ik de kracht van gezonde voeding aantonen. Ik heb me hiervoor ondermeer gebaseerd op de meningen van wereldexperts op het vlak van voeding (zoals professor Walter Willett) en op 270 wetenschappelijke studies. Uit het betoog van mijnheer Mudde kan ik opmaken dat hij ‘De voedselzandloper’ niet volledig gelezen heeft, laat staan de 270 wetenschappelijke studies. Zo is hij blijkbaar niet op de hoogte van het verschil tussen glycemische index en glycemische lading, die beide een maat zijn voor de suikerpieken in het bloed die voeding veroorzaakt. Talloze grote studies tonen duidelijk een verband aan tussen hart-en vaatziekten en diabetes en de glycemische lading.

Tonie Mudde vindt het bovendien vreemd dat ik havermoutpap aanraadt, omdat pasta en volkorenbrood volgens hem een lagere glycemische index zouden hebben dan havermout en dus gezonder zijn. Ik raad havermoutpap echter aan omwille van talloze andere redenen dan de glycemische index. Deze redenen maken dat havermout, in tegenstelling tot volkorenbrood en pasta wél gezondheidsclaims van de Europese Unie heeft (bijvoorbeeld dat het goed is voor hart en bloedvaten). Volkorenbrood heeft tot nu toe nog géén enkele gezondheidsclaim gekregen om te drukken op een broodzak. Idem voor pasta.

Nieuwe voedingsmodellen Mudde probeert zijn gebrek aan kennis over voeding goed te maken door te steunen op adviezen van officiële instanties, maar zoals al langer geweten is, zijn zulke adviezen (en de adviezen van gezondheidsexperts die afkomstig zijn van universiteiten waar veel onderzoek gesponsord wordt door de landbouwindustrie) vaak flauwe afkooksels van wat er echt kan bereikt worden met gezonde voeding. 

Verschillende top-universiteiten zoals Harvard, vooraanstaande ziekenhuizen zoals de Mayo-klinieken en landen zoals Oostenrijk beginnen nu geheel andere voedingsmodellen op te stellen dan de Schijf van Vijf of de klassieke voedingsdriehoek. Vooraanstaande artsen zetten patiënten op diëten die echt iets kunnen betekenen; diëten die chronische ziektes in sommige gevallen zelfs kunnen omkeren. De voedselzandloper is gebaseerd op deze nieuwe inzichten, en wil mensen wakker schudden en doen nadenken over standaard ingeburgerde voedingsgewoontes. Dat dit meer dan nodig is, blijkt uit de commentaren van mijnheer Mudde.

Noten: 1. Nut consumption and risk of coronary heart disease: a review of epidemiologic evidence. Curr. Atheroscler. Rep. 1, 204–9 (1999). 2. Fruit and vegetable juices and Alzheimer’s disease: the Kame Project. Am. J. Med. 119, 751–9 (2006). 3. Reversal of type 2 diabetes: normalisation of beta cell function in association with decreased pancreas and liver triacylglycerol. Diabetologia 54, 2506–14 (2011). 4. Clinical events in coronary heart disease patients with an ejection fraction of 40% or less: 3-year follow-up results. J. Cardiovasc. Nurs. 25, (2010). 5. Rebuilding the food pyramid. Sci. Am. 288, 64–71 (2003). Rebuilding the food pyramid. Sci. Am. 288, 64–71 (2003). Diet and Cardiovascular Disease Prevention – The Need for a Paradigm Shift, Journal of the American College of Cardiology (2007).

Lees hier het artikel van Tonie Mudde in De Volkskrant. Video: Kris Verburgh bij Pauw & Witteman, afgelopen vrijdag

 

Kris schreef De Voedselzandloper. Volg Kris ook op Twitter