De 'verantwoorde' soja van Monsanto

Dit jaar wordt er een nieuw label geïntroduceerd waarop soja [roundupready soja] als verantwoord wordt aangemerkt. Dit label en de criteria die daaraan ten grondslag liggen, worden voorgesteld door Round Table on Responsible Soy (RTRS) maar feitelijk gaat het hier om genetisch gemanipuleerde soja van de firma Monsanto die de keten aan 2 kanten beheerst.

In Zuid-Amerika zijn enorme velden aangelegd ten koste van regenwouden om soja te kunnen verbouwen. Deze soja is dusdanig gemanipuleerd dat het resistent is tegen glyfosaat. Dit agressieve bestrijdingsmiddel roeit nagenoeg alle vormen van onkruid uit. U raadt het al wie de producent is van dit bestrijdingsmiddel: Monsanto. Nederland als één van de grootste importeurs van soja, als diervoeder, werkt daardoor mee aan de toenemende ontbossing en vergifting van milieu en mens in Zuid-Amerika.

Eind december 2010 verbood de rechter in Córdoba het verdere gebruik van het bestrijdingsmiddel op minder dan 1500 meter afstand van de wijk Ituzaingó. Aanleiding was de zorgwekkende toename van het aantal ernstige ziektes, waar het bestrijdingsmiddel van verdacht wordt. Al jaren voert de lokale bevolking actie tegen het gebruik van het bestrijdingsmiddel, maar tot nu toe vergeefs. Met de introductie van het zogeheten verantwoorde label, zal hun situatie verder verslechteren. Ook in Argentinië greep de rechter in. In Santa-Fé, wat een belangrijk soja gebied is, werd het gebruik aan banden gelegd.

Ook in Nederland blijven wij niet gevrijwaard van de negatieve effecten van het gebruik van Roundup. Het waterleidingbedrijf RIWA Maas constateert in haar jaarrapport 2008 dat met name onkruidbestrijdingsmiddelen in de Maas regelmatig boven de drinkwaternorm komen. “Glyfosaat is hiervan een bekend voorbeeld. Voor deze stof, die representatief is voor het gebruik van herbiciden, zijn nieuwe wettelijke beperkingen ingevoerd maar vooralsnog zonder resultaat.”

De bejubelde voordelen van genetisch gemanipuleerde producten zoals soja en katoen, blijken in de praktijk sterk tegen te vallen. In het rapport ‘Benefits of BT Cotton counterbalanced by secondary pests?’ komt naar voren dat de toepassing van genetische manipulatie niet specifiek leidt tot minder gebruik van bestrijdingsmiddelen, noch leidt het tot aanzienlijke productieresultaten. BT Cotton bleek na verloop van tijd ook niet meer resistent te zijn omdat de natuurlijke vijanden zich hadden aangepast. Op 7 maart 2010 gaf Monsanto dan ook toe dat het experiment mislukt is.

Het in 2008 gepubliceerde rapport van de VN, IAASTD , kwam eveneens tot de conclusie dat genetische manipulatie eigenlijk weinig bijdraagt. Hans Herren , co-directeur van het IAASTD: “Als we kijken naar de realiteit, zien  we dat de toepassing van GGO’s in de landbouw geen enkel probleem heeft opgelost: het is geen antwoord geweest op armoede, honger, ondervoeding, gezondheidsproblemen of milieu.” Volgens Herren heeft het grootschalige industriële landbouwmodel afgedaan. “We hebben steeds meer voedsel geproduceerd, maar het aantal mensen dat honger lijdt, stijgt. De Groene Revolutie heeft meer problemen gecreëerd dan het heeft opgelost: waterschaarste, bodemuitputting, verlies aan biodiversiteit en klimaatopwarming. Bovendien stellen we vast dat de armoede groeit,vooral in de landbouw, [..] en de ongelijkheid in handel van landbouwproducten neemt ook toe.”

Het grootste nadeel van het nieuwe label is dat het geen onderscheid maakt tussen conventionele soja en genetisch gemanipuleerde soja. De consument kan hierdoor geen onafhankelijke keuze maken. De conventionele boeren kunnen zich hierdoor in het schap niet meer onderscheiden en zullen ongetwijfeld bezwijken onder de marketingdruk van de grote organisaties. De gestage overname van de markt door genetisch gemanipuleerde producten wordt hierdoor een feit.

De competitiviteit van deze markt die leidt tot een vlucht naar grootschaligheid, is desastreus voor mens en milieu. In Zuid-Amerika staat het regenwoud al zwaar onder druk. Met de huidige ontwikkelingen op het gebied van genetisch gemanipuleerde gewassen, zal die druk alleen maar toenemen. En dat juist in de tijd van klimaatverandering, waar het grootschalig ontbossen niet bepaald leidt tot verbetering van het klimaat.