Joop

De vaste boekenprijs werkt averechts

  •    •  
29-03-2019
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
474 keer bekeken
  •  
33039036504_f9afbe257c_z
Om de wet op de vaste boekenprijs nog te laten werken zou er een vaste marge voor boekhandels moeten komen
Laten we in de laatste dagen van de boekenweek eens hebben over de vaste boekenprijs. In Nederland hebben we de wet op de vaste boekenprijs. Het doel daarvan is kleinere boekhandels beschermen tegen grote winkels en supermarkten. Een mooi idee. Maar toen ik dit jaar zelf dit jaar de uitgeverswereld eens van binnen mocht bekijken, merkte ik dat die wet eerder averechts werkt.
Eigen beheer De boekenweek was dit jaar voor mij een beetje een feestje: ik maakte hem immers voor het eerst mee met een eigen titel op de markt. Eind november vorig jaar bracht ik mijn eerste boek uit, waarin ik op een zo’n laagdrempelig mogelijke manier de hele filosofie van de oudheid samenvat.
Ik koos ervoor dit boek in eigen beheer uit te brengen, en zonder oplage, maar print-on-demand: ieder besteld boek wordt apart gedrukt. Dit heeft een aantal voordelen: ten eerste wordt een boek bij een grote uitgever altijd gedrukt in een oplage. Als die op is, mag je als auteur in je handen knijpen als je een herdruk krijgt. Krijg je die niet, dan is je boek voor altijd onverkrijgbaar geworden. Niet aantrekkelijk.
Ten tweede wilde ik graag dat mijn boek ook als hardcover en ebook te verkrijgen zou zijn. Bij een boek dat nog geen topseller is kan dat normaal alleen als gekozen wordt voor print-on-demand.
Ten derde wilde ik graag omslagontwerp, titel en vooral de redactie in eigen hand houden. Ik had budget om een redactieteam in te huren, en ik kon een paar meelezers met expertise regelen, dus daarvoor had ik ook geen uitgever nodig. Nu, na vier maanden, heb ik die investering alweer bijna terug, dus zo een enorme drempel was dat niet.
En verder bleek het leuren met een manuscript bij grote uitgeverijen een vervelende ervaring. Na een paar standaard-afwijzingen, waaruit bleek dat mijn manuscript niet eens gelezen was, was ik er in ieder geval alweer klaar mee. Bijkomend voordeel is dat ik zo ook eens een kijkje achter de schermen van het boekenvak mocht nemen.
Het idee van de vaste boekenprijs In oktober vorig jaar was uitgeverij Klokwerk-Design een feit, en werd ik uitgenodigd om zelf de prijs voor mijn boek te bedenken. Volgens de wet op de vaste boekenprijs mag iedere titel namelijk alleen tegen de door de uitgever vastgestelde prijs verkocht worden (de wet geldt overigens niet voor e-books). U kunt mijn gedrukte boeken dus slechts tegen de door mij zelf vastgestelde prijzen bij de winkel kopen. Zelfs als u mijn boek rechtstreeks van mij koopt, mag ik u geen lagere prijs geven. U zult van Nederlandse boeken dan ook nooit tijdelijke aanbiedingen en kortingsacties tegenkomen.
Het idee van zo’n vaste prijs is de kleine boekhandel te beschermen. Grote winkels zoals supermarkten kunnen dan niet gaan stunten door de populaire titels goedkoper aan te bieden, en zo het publiek bij de specialistische boekhandel weglokken. Zo worden deze specialistische boekhandels beschermd, en blijven bijzondere titels beschikbaar.
De praktijk van de vaste boekenprijs Via een omweg blijkt dat nu echter goed mis te gaan. Wat blijkt? Van de grootste online boekhandel, namelijk Bol.com, krijgen uitgevers per verkocht exemplaar een flink kleinere marge. Bij een normale boekhandel krijgt de boekhandel per verkocht boek een vaste marge van 42% van de totaalprijs. Bol.com heeft met haar bijna-monopoliepositie echter bij vrijwel alle uitgeverijen afgedwongen dat zij een fors hoger percentage per verkocht boek ontvangt. Uitgeverijen die met deze deal niet akkoord gaan, worden uit het assortiment geknikkerd.
En dit heeft dan weer verborgen gevolgen voor u als lezer. Ik mag als uitgever immers maar één prijs laten vragen voor mijn boek: die moet in iedere winkel gelijk zijn. De marges op print-on-demand-boeken zijn niet zo groot. Als ik zelf nog iets noemenswaardigs wil overhouden bij verkoop via Bol.com, dan dien ik aan u een veel hogere prijs te vragen dan ik had gedaan als deze online reus er niet tussen had gezeten.
Aangezien de meeste online boeken nog altijd via Bol.com worden verkocht, is de vaste boekenprijs zodoende een verkapt cadeautje uit uw portemonnee aan deze online boekhandel, die het geld vervolgens kan gebruiken om haar positie te versterken tegenover andere online boekhandels. En dat geld wordt slim aangewend.
Zo zag ik het gebeuren dat mijn titel in de zoekresultaten van Google als eerste via Bol.com wordt gevonden, een positie die was verkregen via betaalde advertenties. Inderdaad gaan de meeste verkopen via Bol.com, en zijn daar inmiddels ook de meeste (gelukkig erg goede) lezersrecensies te vinden. Bol bepaalt kortom als een typische monopolist hoe de boekenmarkt werkt , en sinds een paar jaar heeft ze een hogere winst voor zichzelf bedongen, waarmee ze haar sterkere positie kan bevestigen.
Goed bedoeld, slecht resultaat Het idee van de vaste boekenprijs is goed bedoeld, maar het werkt nu averechts. Kleinere boekhandels krijgen door de vaste boekenprijs juist een concurrentienadeel. De wet op de vaste boekenprijs wordt eens in die vier jaar geëvalueerd. Als het goed is, is dat dit jaar weer het geval. Over een discussie daarover heb ik nog niets gehoord en zo snel nog niets kunnen vinden, maar mij lijkt het redelijk dat de wet wordt aangepast, of afgeschaft. Als de politiek wil vasthouden aan de vaste boekenprijs, dan moet worden afgedwongen worden dat ook de winkelmarge voor de tussenhandel vaststaat. Zo nee, dan vraagt Bol maar een hogere prijs als ze meer winst willen maken.
Ondertussen zou ik u willen vragen uw boeken niet meer te kopen bij Bol.com. Tenzij u natuurlijk graag uitgevers en de andere boekhandels wilt benadelen. Zo niet, koop uw boeken dan bij een specialistische boekhandel, of natuurlijk rechtstreeks bij het kanaal van de uitgever van het boek.
Cc-foto: Roel Wijnants
Delen:

Praat mee

Heb je een vraag, suggestie of wil je gewoon iets kwijt? Dat kan hier. Lees onze spelregels.

avatar

Reacties (14)

Elke Bussler
Elke Bussler29 okt. 2019 - 14:44

Drie opmerkingen: 1. Hoe hypocriet kun je zijn? Wie ertoe oproept geen boeken via bol.com te kopen, zou ook geen boeken via bol.com moeten verkopen. 2. U ziet een oplossing in het opleggen van een vaste boekhandelskorting. Dat zou mijn vrijheid als uitgever nog verder beknotten. Ik bepaal graag zelf aan wie ik hoeveel korting geef. Afhankelijk van de omvang van de bestelling. 3. POD-boeken vallen niet onder de wet op de vaste boekenprijs.

JanB2
JanB230 mrt. 2019 - 0:34

Ondertussen zou ik u willen vragen uw boeken niet meer te kopen bij Bol.com. Tenzij u natuurlijk graag uitgevers en de andere boekhandels wilt benadelen. Als ik bij een boekhandel koop benadeel ik mezelf. Titels die ik zoek moeten namelijk vaak besteld worden. En boekhandels betrekken hun boeken vaak uit dezelfde bron als bol.com, hebben geen speciale regelingen voor verzendkosten van kleine aantallen (in mijn geval 1 exemplaar) en zetten vervolgens nog een hoge winstmarge bovenop de prijs van de uitgever of het Centraal Boekenhuis. Tel uit je prijs. Daar komt bij: boeken zijn sowieso te duur in Nederland. Ik geef aan collecte's, betaal belasting en ook verzekeringspremie's waar anderen (hopenlijk nog lang) meer van profiteren dan ik maar daarbij houdt mijn bereidheid tot subsidieren wel zo'n beetje op. Ik pas ervoor om een branche in de lucht te houden die niet wil veranderen en daardoor mij als koper benadeelt. Life's what you make it.

2 Reacties
Kees Alders2
Kees Alders230 mrt. 2019 - 17:07

"en zetten vervolgens nog een hoge winstmarge bovenop de prijs van de uitgever of het Centraal Boekenhuis" Dat kan niet waar zijn want dat is bij wet verboden ;). Als u verzendkosten moet betalen kunt u beter een andere boekhandel zoeken want de meesten gaan u dat niet aanrekenen. Die boeken zouden namelijk aan met de grote voorraad via het CB. Ik weet niet of zonder een vaste boekenprijs een boek goedkoper zou zijn. Dat is denk ik een kwestie van uitproberen om dat zeker te weten. Het is niet zo dat een vaste boekenprijs per definitie hoge prijzen betekent. Een prijs vaststellen doet een uitgever natuurlijk wel met een oog op wat de markt doet.

JanB2
JanB231 mrt. 2019 - 1:33

Dat kan niet waar zijn want dat is bij wet verboden ;) Het gebeurt wél. Ook de verzendkosten worden gewoon doorberekend. En zelfs als men geen winstmarge zou hanteren en de verzendkosten minimaal zouden zijn, dan is de standaard prijs voor boeken in Nederland nog steeds te hoog. Dat kan ook niet anders met de nagenoeg monopolistische positie van het CB. Komt bij dat ik veel boeken koop die ook het CB volgens mij niet standaard in huis heeft, dus daar zit ook weer een kostenpost. Ik heb weinig op met marktwerking maar in deze zou die toch enige verlichting kunnen brengen in een scheefgegroeide situatie. Met boeken die direct van de uitgever al meer dan 100 Euro kosten vaart de lezer/gebruiker daar wel bij. En de boekhandelaar ook, wanneer dit soort boeken tegen een acceptabele prijs ook bij hem/haar kunnen worden besteld zonder en niet via het internet.

JanB2
JanB230 mrt. 2019 - 0:23

Boeken zijn gewoon te duur in Nederland. Zeker op mijn vakgebied. Zelfs met verzendkosten (binnen Europa) is aankoop in het buitenland vaak nog een stuk goedkoper.

2 Reacties
Kees Alders2
Kees Alders230 mrt. 2019 - 17:08

Dat zijn dan denkelijk geen Nederlandstalige boeken? Voor die boeken geldt de vaste boekenprijs volgens mij niet.

JanB2
JanB231 mrt. 2019 - 21:39

Toch zijn ook die boeken in de regel stukken duurder in Nederland. Wellicht wordt het hoge prijsniveau van boeken in het Nederlands gewoon over de hele linie doorgetrokken. Daar ziet het wel naaruit in ieder geval.

adriek
adriek29 mrt. 2019 - 14:06

Extreme schaalvergroting is op bijna alle gebieden nadelig op lange termijn. Of het nu bol.com is als bijna alleenverkoper van boeken die de lokale boekhandel om zeep helpt, of de mediamarkt en coolblue die de TV expert om de hoek overbodig maakt, Netflix die dicht bij het alleenrecht op (nieuwe) series begint te komen, grote super- en bouwmarkten en ga zo maar door. In eerste instantie lijken ze allemaal leuk omdat de prijzen lager worden, op termijn funest omdat de meeste werkgelegenheid verdwijnt of wordt gereduceert tot minibaantjes met lage lonen en willekeurige werktijden. Helaas bevoordeelt ons economisch systeem dergelijke grootheden en dansen regeringen steeds netter aan de touwtjes van het grote geld.

1 Reactie
Kees Alders2
Kees Alders230 mrt. 2019 - 17:09

Dat is vaak wel de realiteit helaas. Schaalvergroting is vooral goed voor degenen die aan de kant van de aanbieder staan, maar niet altijd voor de consument en voor de concurrentie en werkgelegenheid.

Norsemen
Norsemen29 mrt. 2019 - 13:06

Rondsnuffelen in een boekenwinkel is altijd leuk maar ik vind niet dat deze winkel extra bescherming zou moeten krijgen, ieder geval niet meer dan de slagerij en bakkerij om de hoek. Tenzij de consument benadeeld zou worden als de vaste prijs er niet zou zijn zou maar dat zie ik eerlijk gezegd niet. Nog sterker, ik denk dat de vaste boekenprijs nadelig voor de consument is. Afschaffen dus. Maar misschien zie ik iets over het hoofd.

2 Reacties
adriek
adriek29 mrt. 2019 - 20:22

Zoals de zaken er nu voor staan zullen bij afschaffen van de vaste boekenprijs de prijzen bij de grote online boekhandels flink dalen en zullen de 'stenen' boekwinkels binnnen vijf jaar vrijwel allemaal verdwenen zijn.

Kees Alders2
Kees Alders230 mrt. 2019 - 17:10

Het vervelende is dat niemand precies weet wat het effect van het afschaffen van de vaste boekenprijs zal zijn. Verschillende economische theorieën geven verschillende te verwachten effecten maar welke theorie meer juist is, is niet duidelijk.

Klaas Punt
Klaas Punt29 mrt. 2019 - 12:22

Kees, uiteraard zitten er nadelen aan een vaste prijs voor een boek. Maar alles overwegend ben ik er voor. Stelmje voor dat ik 4 winkels af moet om de goedkoopste te vinden. Een marktwerking die van mij niet hoeft. En ja ik koop ook wel eens bij Bol of Amazon. Vandaag een boek gekocht in mijn favoriete boekwinkel, en hoewel het niet het uwe is, toch wel geinspireerd door Joop, Annemarie Haverkamp: De achtste dag. Misschien tot zondag in de trein?

1 Reactie
Kees Alders2
Kees Alders229 mrt. 2019 - 15:47

Ik ben ook niet per se tegen, hoewel ik niet zeker weet of de beloofde voordelen ook echt van toepassing zijn (bewijs is daarvoor, frustrerend genoeg, niet te geven). Maar in dat geval blijft de actie van Bol.com onwenselijk, en lijkt een aanpassing mij daarom dus op zijn plaats.