De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen
De tv regeert
•
87 keer bekeken
• 
Maurice de Hond: Het grote effect van de debatten op de kiezersvoorkeuren
Op 2 september 2002, vandaag precies 10 jaar geleden, startte ik samen met No Ties bv. het internetpanel, dat wat later Peil.nl werd genoemd. Het was in opdracht van Fons van Westerloo van SBS (Het programma “Stem van Nederland”). Op de site www.peil.nl staan de ongeveer 2500 onderzoeken, die sindsdien gepubliceerd zijn en die toegankelijk zijn voor de leden.
In die 10 jaar is door mij ook iedere week de electorale verhoudingen gemeten en in een rapport weergegeven. Dat zijn dus inmiddels meer dan 500 rapportages. In deze periode vielen o.a. de Tweede Kamerverkiezingen van 2003, 2006, 2010 en nu die van 2012. Vaak met van week tot week per partij maximale verschuivingen van 2 zetels. Maar soms met (veel) grotere verschuivingen. Met deze weekpeilingen kon ook goed weergegeven worden hoe de steun per partij in de tijd verliep. Hieronder de grafiek van de politieke voorkeuren in deze 10 jaar.
Op basis van de ervaringen bij de eerste debatten tijdens de campagne van 2003 en 2006 gaf ik in mijn weekrapportage van vorige week aan dat het RTL4-debat wel eens de zelfde rol kon spelen als in 2003 en 2006. En dat blijkt inderdaad het geval te zijn. Morgenavond tijdens de eerste uitzending van De Wereld Draait Door komen we met de peiling van dit weekend (en de dagen erna volgen we de ontwikkelingen per dag).
Omdat we de afgelopen week een grootschalig onderzoek hielden in het kader van ons jubileum – meer dan 20.000 mensen zijn ondervraagd – hebben we unieke informatie kunnen verzamelen over het effect van dit debat op de politieke voorkeuren van de Nederlanders. We hebben namelijk circa 3500 mensen ondervraagd die naar dit debat hadden gekeken en konden die informatie vergelijken met mensen die niet gekeken hebben en de onderzoeksresultaten van kort voor het RTL4-debat.
En daarom kan In dit speciale onderzoeksrapport, op de dag dat Peil.nl 10 jaar bestaat, een goed inzicht gegeven worden van wat de impact is geweest van dit debat op de politieke voorkeuren.
2003 en 2006 Op vrijdag 3 januari 2003, 19 dagen voor de verkiezingen, was het eerste grote debat van die campagne. Wouter Bos was kort ervoor tot lijsttrekker gekozen bij de PvdA. In zijn eerste grote debat maakte hij grote indruk. Onze peiling van 7 januari 2003 liet zien wat er bij het electoraat gebeurd was.
Twee dagen na het debat was de PvdA dus 7 zetels gestegen. Een stijging die ten nadele ging van de andere partijen, met name LPF en VVD. Uiteindelijk eindigde de PvdA de nog 7 zetels hoger op 42 zetels, 2 achter het CDA.
Op 29 oktober 2006 was het NOS Radio 1 debat, 24 dagen voor de verkiezingen. In dit debat beschuldigde Balkenende dat Bos draaide en niet de waarheid sprak. CDA en PvdA stonden in de weken ervoor vrijwel gelijk. In de twee weken na het debat kwam de PvdA op een achterstand van 5 zetels, die niet meer werden ingehaald (het verschil bij de verkiezingen was 8).
De start van de campagne 2012 Hoewel er dit jaar al een week activiteiten waren was de echte start van de campagne het debat bij RTL4 op de avond van de 26e augustus. Op die ochtend was dit onze peiling, met weinig verschuivingen in de 3 weken ervoor.
Van belang is te beseffen dat in de kern van onze berekening van de zetelverdeling per week is gebaseerd op de zogenaamde overgangentabel. Dat is de tabel waar de relatie gelegd wordt tussen het feitelijke stemgedrag bij de vorige verkiezingen en het voorgenomen stemgedrag op het huidige moment. Zo was goed te zien dat de grote stijging van de SP in de afgelopen tijd voor een belangrijk deel kwam door de grote overgangen van de PvdA-kiezers uit 2010 naar de SP nu.
Doordat de afgelopen week zoveel mensen zijn ondervraagd hebben we deze overgangentabellen beschikbaar met veel ondervraagden voor zowel de kijkers naar het RTL4-debat als degenen die niet gekeken hebben. En die kunnen we vervolgens afzetten tegen de mensen die niet naar deze debatten hebben gekeken en naar de situatie de vrijdag en zaterdag voorafgaande aan het debat. En als we dat bekijken dan kan goed gezien worden wat de impact van dat debat is geweest.
Voor de vier deelnemende partijen aan dit debat volgen nu de tabellen waarin de cijfers met elkaar worden vergeleken en gezien kan worden wat het verschil is in cijfers tussen degenen die wel of niet gekeken hebben.
Drie punten zijn nog van groot belang alvorens die tabellen bekeken worden: 1. Bij een vergelijking van de cijfers van deze week met die van vorige week is het van belang in het oog te houden dat er natuurlijk ook andere ontwikkelingen waren rondom de campagne met hun effect. Maar daar wordt in het verband van deze tabellen aangenomen dat de impact gelijk is geweest op de kijkers naar het debat en degenen die niet het debat hebben gezien. 2. Ook mensen die niet naar het RTL4-debat hebben gekeken kunnen via andere wegen beïnvloed zijn door wat er tijdens het debat gebeurd was. Dat kon via de media het geval zijn geweest of via mond-tot-mond contact: iemand die naar het debat had gekeken en tegen anderen had gezegd wat hij ervaren had. 3. Er moet tevens beseft worden dat circa 15% van het electoraat naar het RTL-debat heeft gekeken en 85% niet.
Maar ook als met het bovenstaande rekening wordt gehouden zullen de volgende tabellen goed laten zien hoe groot de impact van het debat is geweest.
Eerst de tabel van de VVD:
Uit de eerste regel van de bovenstaande tabel blijkt dat voorafgaande aan het RTL debat 71% van de VVD-kiezers aangaf weer VVD te stemmen. Daarnaast meldde 14% van de CDA-kiezers dat ze over zouden stappen naar de VVD en van de PVV-kiezers gaf 7% dat aan. Van de D66-kiezers uit 2010 gaf 5% aan VVD te stemmen.
In de tweede regel zien we dat de mensen die naar het RTL-debat keken over de hele linie nu meer de VVD zeggen te stemmen dan vorige week. Van de VVD-kiezers uit 2010 geeft nu 79% aan weer VVD te stemmen (was dus 71%). Bij alle andere kiezers, behoudens die van PvdA en SP zien we hogere percentages dan vorige week. Uit de derde regel kunnen we zien wat de scores zijn bij de mensen die niet gekeken hebben naar het RTL-debat. Dan geeft 74% van de VVD-kiezers aan weer VVD-te zullen stemmen. Maar bij alle andere kiezers zien we lagere scores dan voorafgaande aan het debat! Alleen bij de PVV-kiezers zien we een hogere score.
Bekijken we de scores van de PVV in de onderstaande tabel dan kunnen we dit percentage beter plaatsen. Voorafgaande aan de verkiezingen gaf 68% van de PVV kiezers aan weer PVV te stemmen. Van de kijkers naar het RTL-debat gaf 70% het aan en van de niet-kijkers 61%. Kortom: Wilders heeft onder zijn eigen kiezers die keken naar het RTL-debat het beter gedaan dan onder de eigen kiezers die niet gekeken hebben.
De volgende tabellen over de PvdA en de SP laten veel grotere verschillen zien. Eerst komt nu die van de PvdA:
51% van de PvdA-kiezers gaven voorafgaande aan het debat aan weer PvdA te zullen stemmen. De PvdA-stemmers die het RTL-debat hebben gezien geven nu aan voor 69% weer PvdA te stemmen. Maar ook zien we duidelijke verschillen bij de kijkers naar het debat die andere partijen hebben gestemd. Zo geeft 6% van de kijkers naar het debat die VVD hebben gestemd in 2010 nu aan PvdA te stemmen (dat was vorige week 1%). Van de SP-kiezers uit 2010 zien we ook een verschuiving in de richting naar de PvdA maar kleiner dan die van de PvdA.
Als we naar de laatste regel kijken –degenen die niet naar het RTL-debat hebben gekeken- dan zien we cijfers die sterk lijken op die van voor het debat. Alleen bij de PvdA-kiezers zien we een duidelijk hoger percentage dan voorafgaande aan het debat (60% stemt nu weer PvdA en dat was 51%). Ook bij Groen Links –die niet aan dat debat meedeed- zien we een hoger percentage, maar in absolute zin zijn dat weinig kiezers.
Samson is in dit debat niet alleen geslaagd beduidend meer PvdA-kiezers uit 2010 te binden, maar ook kiezers van de andere partijen aan te trekken.
De laatste tabel, die van de SP, laat nog duidelijker zien wat er gebeurd is tijdens het debat:
De eerste regel laat goed zien hoe voorafgaande aan het debat de SP niet alleen haar eigen kiezers goed bond (88% ging weer SP stemmen), maar ook kiezers aantrok van alle partijen. Zo gaf 32% van de PvdA-kiezers voorafgaande aan het debat aan dat ze SP gingen stemmen. Dat was het geval bij 18% van de Groen Links-kiezers en 13% van de PVV-kiezers.
Uit de tweede regel blijkt goed wat er door het debat is gebeurd. De SP-kiezers bleven Roemer trouw (89%), maar bij alle andere partijen zien we lagere cijfers. Van de PvdA-kiezers gaf nog maar 17% aan naar de SP over te stappen (was 32%). Maar ook zien we dat bij de PVV het aandeel kiezers dat aangeeft SP te stemmen van 13% is gedaald naar 9%.
De derde regel laat zien dat die kiezers op een andere manier verschillen in hun reactie van de kijkers naar het debat dan bij die andere drie tabellen. Bij PvdA, VVD en PVV zien we hogere scores dan bij de kijkers naar het debat, maar lagere dan vlak voor het debat. Bij de SP-kiezers zien we een duidelijk lagere score bij de niet-kijkers dan bij de kijkers (77% tegen 89%).
De conclusie is dat Roemer tijdens het RTL-debat de eigen SP-kiezers uit 2010 goed heeft vastgehouden, maar een fors deel van zijn winst is kwijtgeraakt. Maar dan voor het overgrote deel aan de PvdA (Samsom). Dat is ten dele ook gebeurd bij degenen die het debat niet hebben gezien.
Concluderend
Het debat van RTL4 op 26 augustus heeft een forse impact gehad op de kijkers. Met name zien we dat een deel van de winst die de SP had behaald kwijt raakt onder de kijkers naar het debat. Abrupt is de electorale positie van de PvdA duidelijk verbeterd.
Bij de VVD en de PVV verschoof er duidelijk minder. Eigen kiezers uit 2010 werden sterker gebonden onder de kijkers, maar de positie bij andere kiezers bleef hetzelfde of verzwakte.
Het momentum in de campagne is hierdoor duidelijk verschoven. Voor de ontwikkelingen in de komende 10 dagen zal het van groot belang zijn hoe de meningsvorming van de kiezers verder wordt beïnvloed. En in welke mate de meningsvorming van de kijkers naar debatten doorsijpelt naar de andere kiezers.
Praat mee
Reacties (12)
Pater
7 jul. 2024 - 0:31
Ik was in Duitsland op vakantie en er reden Duitsturkse automobilisten voorafgaand aan een wedstrijd van Turkije luid toeterend een kwartier lang door de stad. Dat is wel irritant, en ook provocerend.
0Rapporteren
Log in om te reagerenE w T
6 jul. 2024 - 14:12
Ik ben iig niet voor het team wat na een goal meent fascistoïde gebaren te moeten maken . Laat dat ff duidelijk zijn.
Middenman
6 jul. 2024 - 12:59
Natuurlijk zegt het wel iets over loyaliteit en integratie, het is struisvogelpolitiek om dat te ontkennen. Tweede en derde generatie Nederlanders in het buitenland die ik veel heb ontmoet in allerlei landen, spreken nauwelijks Nederlands, volgen de politiek in Nederland niet en zijn niet voor het Nederlands elftal. Dát is normaal als je emigreert. Dat de tweede en derde generaties Turkse Nederlanders nog altijd vloeiend Turks spreken (soms beter dan Nederlands), fan zijn van het Turkse elftal en de politiek in Turkije op de voet volgen, is een duidelijk alarmsignaal dat ze zich onvoldoende verbonden voelen met het land waar ze wonen en geboren zijn. Dat kan allerlei oorzaken hebben, maar het is een alarmsignaal waar we onze ogen niet voor moeten sluiten.
1 Reactie
DanielleDefoe7 jul. 2024 - 9:34
Correct. De voertaal in mijn internationale familie is Engels. Er is niets tegen meertaligheid maar een goede beheersing van de landstaal hoort daar wel bij.
Noam Salomon II
6 jul. 2024 - 11:36
Eigenlijk wordt hiermee de vraag gesteld of je werkelijk aan ónze kant staat of niet. Mensen stellen die vraag ook alleen als ze twijfelen aan de loyaliteit van de groep. Zo wordt de vraag eigenlijk nooit gesteld aan Nederlandse Spanjaarden of Nederlandse Britten. Sommige (vele?) mensen zien Nederlandse Turken blijkbaar als een risicofactor waarschijnlijk vanwege islam, vanwege de gepassioneerde uitingen van Nederlandse Turken, vanwege de soms nogal aggresieve taal van Erdogan en vanwege de sterke invloed van de Turkse regering op Turken in het buitenland. Natuurlijk is het niet leuk als aan je loyaliteit getwijfeld wordt, maar probeer ook begrip te hebben voor de redenen voor het wantrouwen. Volgens mij willen de meeste Nederlanders niks liever dan dat iedereen in ons land erbij hoort en meedoet.
7 Reacties
MG1968-26 jul. 2024 - 12:34
"Volgens mij willen de meeste Nederlanders niks liever dan dat iedereen in ons land erbij hoort en meedoet"
Dat uiten die meerderheid binnen Nederland op een nogal -minderminderminder- vreemde manier.
Het zit in de kern van het extreem rechts om uit te sluiten en te duiden in termen van meer en minderwaardigheid.
Noam Salomon II6 jul. 2024 - 13:50
@MG1968-2,
Ik geloof er niks van, dat de meerderheid extreemrechts is en mensen uitsluit en minderwaardig vindt. Wel denk ik dat er veel mensen bang zijn, dat onze moderne, open, liberale samenleving in gevaar komt door de aanwezigheid/komst van mensen uit niet-westerse culturen, die normen en waarden hebben, die haaks staan op de onze. Die angst wordt niet alleen aangewakkerd door populistisch rechts, maar ook als links de islam in bescherming neemt of zich sterk maakt voor uitzonderingen voor moslims.
MG1968-26 jul. 2024 - 15:43
@Naom
"Ik geloof er niks van, dat de meerderheid extreemrechts is en mensen uitsluit en minderwaardig vindt"
De meerderheid heeft gekozen voor partijen die het geen probleem vind om samen te werken met mensen die anderen als minderwaardig neerzet.
Als er 3 partijen samenwerken met een extreem rechtse partij dan werken 4 extreem rechtse partijen samen.
Ik ben er van overtuigd dat als je mensen vraagt of ze extreem rechts zijn of dat ze mensenrechten universeel verklaren ze dit beantwoorden met nee, ja. Maar op het moment dat er concrete punten van de PVV die ter sprake komen die ja, nee zijn deze wel goed te keuren of zelf na te streven.
"maar ook als links de islam in bescherming neemt of zich sterk maakt voor uitzonderingen voor moslims. "
Wat rechts doet is de slachtoffers van inderdaad onleefbare verschijningsvormen / maatschappijinrichtingen onderdak na vlucht ontzeggen. Wat rechts doet is de mensen die alhier één van vele verschijningsvormen van die godsdienst belijden als minderminderminder mens zien en ze als zodanig benaderen.
Maar ik ben er van overtuigd dat de mensen waar ik het over heb in die laatste twee alinea's zichzelf zelfs voor een deel als links neerzetten in plaats van de correcte duiding. Denk aan mathijsco, arbeider, woeki.
Het is sluipenderwijs gegaan @Noam.
Kijk eens wat vaker met een mensenrechtenbril naar je eigen bijdragen. Dat zou al winst zijn.
Noam Salomon II6 jul. 2024 - 20:51
@MG1968-2,
Van iemand die na zóveel generaties in Nederland geboren en getogen is, mag je best verwachten dat ie zichzelf als Nederlander beschouwt, dat heeft niks met mensenrechten van doen.
Kees van Bemmelen7 jul. 2024 - 9:43
MG1968-2
"Wat rechts doet is de slachtoffers van inderdaad onleefbare verschijningsvormen / maatschappijinrichtingen onderdak na vlucht ontzeggen."
Maar wat als die mensen niet op de vlucht zijn maar om andere redenen hier komen? En er geen been in zien om die 'onleefbare verschijningsvormen / maatschappijinrichtingen' hier uit te dragen? Of: wat als ze weliswaar op de vlucht zijn, maar alleen omdat hun specifieke clubje onderdrukt wordt? En ze niet tegen onderdrukking als zodanig zijn maar alleen als het zich tegen hen richt?
Dat zijn vragen die wel eens bij mij opkomen. En bij Frits Huffnagel, die moest aftreden als voorzitter van de Gay Pride omdat hij het waagde die gedachtes ook hardop uit te spreken.
MG1968-29 jul. 2024 - 8:00
@noam
Doet ie dat dan niet?
En zo ja/nee waarom wel/niet.
Je hebt er weinig van begrepen.
MG1968-29 jul. 2024 - 8:02
“ Maar wat als die mensen niet op de vlucht zijn maar om andere redenen hier komen?”
Ja, vertel dus eens. Wat dan?
En geef eens antwoord: waarom zou een pvv’r Nederland ontvluchten?
Kees van Bemmelen
6 jul. 2024 - 11:36
"Iemands teamkeuze zou veelzeggend zijn voor diens integratie of loyaliteit. Dat is nogal een zware last die wordt gelegd op iemands gejuich voor een goal van Güler of Gakpo. Alsof de landen geen potje voetbal spelen, maar in oorlog zijn."
Het gaat natuurlijk niet om die voetbalwedstrijd als zodanig, dat is maar oppervlakkig maar kan wel een indicatie zijn. Die kwestie van die Turkse minister Kaya die hier een ruzie tussen Turkije en Nederland kwam opstoken en die menigte op de Erasmusbrug staan me nog helder voor de geest. Ik herken nationalisme als ik het zie meneer Büyükçifçi, ook als de aanhangers niet op mij lijken.
Maar goed, het geldt natuurlijk niet voor iedereen en zeker ook niet voor alle Turken. Laten we hopen dat de boel vanavond heel blijft.
Peterrr.
6 jul. 2024 - 9:39
Ik zou het heel raar vinden als iemand die Turkse roots heeft vanavond juicht voor Oranje. Dat heeft niets met loyaliteit te maken, maar met je hart. Ik kan me niet voorstellen dat je hart vanavond bij Oranje ligt.
Dat er mensen zijn die vinden dat je voor Oranje moet zijn omdat je nu in Nederland woont begrijp ik ook wel, want anders stem je geen PVV, maar zij hebben wel ongelijk.
2 Reacties
Middenman6 jul. 2024 - 13:02
@Peterrr3 - het zou inderdaad raar zijn bij iemand die zelf vanuit Turkije naar Nederland is geëmigreerd. Zoals bij mijn partner die ook niet voor het Nederlandse elftal is. Maar het is wel raar voor de tweede en derde generatie die hier geboren en getogen zijn. Dat is een signaal dat de integratie niet goed gaat. Want hoeveel generaties zou het nog normaal moeten blijven volgens u?
guy yacobi
6 jul. 2024 - 9:35
ik ben voor wielrennen
of motorsport
dan zijn individuen uit verschillende landen die samen of alleen een wedstrijd houden
heel dat gedoe rond dat zgn oranje-team is bedoeld als een propaganda populariteits dingetje om die oranjes in het zadel te houden
gewoon in roodwitblauw spelen en op naar de republiek, een volwassen staatsvorm zonder sprookje of religie
wakker worden!!!!!
Joop den Uil
6 jul. 2024 - 9:03
Voor of tegen is onbelangrijk .. is maar een moment in het jaar.
Wie overigens, kan mij uitleggen waarom in een Europees Kampioenschap er een land meedoet dat niet behoort bij Europa ?
10 Reacties
JohnVKR6 jul. 2024 - 10:05
Een deel van Turkije ligt gewoon in Europa.
Dat geldt overigens niet voor een land dat aan Europese competities meedoet.
Vuurrood6 jul. 2024 - 10:20
Dacht ik toch even dat je het over het Eurovisie songfestival had maar gelukkig.....zie ik ineens Europees Kampioenschap staan. Want laten we wel zijn in de optiek van uil behoort Israël wel bij Europa en Turkije niet. Toch?
Kwartje596 jul. 2024 - 10:29
Bedoel je Turkije? Dst is tot aan de Bosporus Europees. Toegeven dat het maar een klein deel van het land is, maar toch.
Anna R. Chist6 jul. 2024 - 11:36
Istanboel, de miljoenenstad ligt grotendeels in Europa.
De vraag is eigenlijk waarom Spanje niet meedoet aan de Afrika-cup.
Henk Douma6 jul. 2024 - 11:42
Dacht dat het te maken had met het lidmaatschap van UEFA. Daardoor kunnen dus ook nationale teams uit Georgië en Armenië meedoen aan de EK (als ze zich kwalificeren) en clubteams uit niet-Europese landen meedoen aan de Kampioenen-liga en andere balletjetrap-toernooitjes.
LaBou 6 jul. 2024 - 16:14
Je bedoelt natuurlijk Israël, want daarvan ligt nog geen cm in europa. Bij Turkije is dat wel het geval.
Joop den Uil6 jul. 2024 - 17:15
Zo aan reacties van de experts te concluderen hoort de tegenstander dus helemaal niet bij EU.
Een beetje advocaat weet daar toch wel een disqualificatie wegens ''oneigenlijk meedoen'' uit te slepen ?
Hij/zij heeft nog tot vanavond 9 uur de tijd om dat te regelen.
Kat in bakkie, bal in open doel.
Maar eigenlijk is dat niet nodig daar het toch 3-2 zal worden voor Orange.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Meld je hieronder gratis aan voor Joop NL. Iedere donderdag een selectie opvallende nieuwsverhalen, opinies en cartoons in je mailbox.
